نگاهی به عملکرد اقتصادی دولت در نیمه نخست سال 1401

اقتصاد ایران در تابستانی که گذشت شرایط پیچیده ای را پشت سر گذاشت و با تصمیم های اقتصادی که دولت گرفته باعث رشد پایه پولی در ۱۲ماه منتهی به شهریور امسال شده است.

به گزارش خبرآنلاین، بالا رفتن نرخ بهره بین‌بانکی، افزایش حجم پایه پولی و نقدینگی نشان می‌دهد اقتصاد ایران در نیمه نخست سال‌جاری همچنان با امواج تورمی مواجه است و دولت و بانک مرکزی در تلاش هستند با انضباط پولی و مالی جلوی پیشروی نرخ تورم را بگیرند. هفته گذشته مرکز آمار اعلام کرده بود: نرخ تورم ماهانه و سالانه در مهرماه۱۴۰۱ روندی صعودی داشته، اما نرخ تورم نقطه به نقطه نزولی شده است.

با این تغییر در سطح عمومی قیمت کالاها و خدمات، به‌نظر می‌رسد روند کاهشی مورد انتظار برای فروکش کردن تورم، سخت و پیچیده خواهد بود؛ به‌نحوی که پیش‌بینی می‌شود نرخ تورم در پایان سال به زیر ۴۰درصد نرسد.

بانک مرکزی در گزارش «تحلیل تحولات اقتصاد کلان و اقدامات این بانک در شهریورماه۱۴۰۱» اعلام کرد: نرخ تورم ماهانه در آخرین ماه تابستان با ۰.۲درصد افزایش به ۲.۶درصد و نرخ تورم نقطه به نقطه هم با ۰.۹درصد کاهش به ۴۴.۹ و نرخ تورم سالانه با ۰.۵درصد افت به ۳۹.۶درصد رسیده است. این گزارش می‌افزاید: نرخ تورم گروه‌های کالایی در شهریور امسال ۵واحد درصد افزایش و به ۱.۹واحد درصد رسیده درحالی‌که تورم خدمات اندکی کاهش یافته و به ۳.۹درصد رسیده است.

بانک مرکزی می‌گوید شاخص بهای خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها با ضریب اهمیت ۲۵.۵درصد با ۱.۳واحد درصد افزایش نسبت به مرداد و ثبت تورم ماهانه ۲.۱درصدی، سهمی معادل ۰.۸واحد درصد را از تورم ماهانه شهریورماه داشته و دلیل تغییر تورم بخش خدمات هم ناشی از نوسان قیمت در گروه مسکن و خدمات ساختمانی و بهداشت و درمان بوده است. پیش از این هم مرکز آمار دلیل اصلی افزایشی شدن نرخ تورم در مهرماه امسال را ناشی از رشد ماهانه شاخص اجاره‌بها به‌میزان ۶واحد درصد اعلام کرده بود.

افزایش نرخ دلار

گزارش جدید بانک مرکزی نشان می‌دهد در شهریور امسال میانگین قیمت فروش دلار حواله‌ای نسبت به ماه قبل با ۱.۱واحد درصد افزایش به ۲۶هزار و ۸۵۰تومان و نرخ فروش دلار به‌صورت اسکناس به ۲۸هزار و ۳۴۰تومان رسیده که نسبت به مرداد ۰.۸درصد کاهش یافته و در بازار غیررسمی نیز متوسط نرخ دلار در شهریورماه نسبت به ماه قبل از آن، با کاهش همراه بود.

این گزارش نشان می‌دهد حجم نقدینگی در پایان شهریورماه سال۱۴۰۱ به ۵۵۹۵هزار میلیارد تومان رسیده که نسبت به پایان سال۱۴۰۰ رشدی ۱۵.۸درصدی را نشان می‌دهد. به‌گفته بانک مرکزی، نرخ رشد نقدینگی در شهریور نسبت به مرداد ۱.۲واحد درصد کاهش یافته و نرخ رشد ۱۲‌ماهه شاخص نقدینگی در آخرین ماه تابستان سال‌جاری با ۳۵.۷درصد رشد مواجه شده است. البته این نهاد ناظر بر بازار پول می‌گوید: نرخ رشد واقعی ۱۲ماهه نقدینگی پس از کسر سهم بانک‌های نظامی ادغام شده در بانک سپه ۳۵درصد نسبت به‌مدت مشابه در شهریور سال گذشته بوده است.

رشد پول تورم‌ساز

تازه‌ترین روایت بانک مرکزی بیانگر رشد پایه پولی در ۱۲ماه منتهی به شهریور امسال به‌میزان ۳۳.۱درصد است. این گزارش نشان می‌دهد: حجم پایه پولی در پایان شهریورماه سال۱۴۰۱ معادل ۶۹۷هزار میلیارد تومان بوده و نسبت به پایان سال۱۴۰۰، رشدی معادل ۱۴.۴درصد داشته که در مقایسه با رشد متغیر یادشده در دوره مشابه سال قبل به میزان ۱.۳واحد درصد افزایش یافته است.

بهره بانکی در اوج

بررسی تحولات بازار بین‌بانکی در شهریورماه نشانگر کاهش نسبی در حجم معاملات و کاهش وجوه در دسترس بانک‌ها و به‌تبع آن افزایش ملایم در نرخ بازار بود که ازجمله دلایل آن می‌توان به افزایش حراج‌های اوراق دولتی از ۷۴.۶هزار میلیارد ریال در مردادماه به ۲۰۰.۷هزارمیلیارد ریال در شهریورماه اشاره کرد. بانک مرکزی می‌گوید: نرخ بازار بین‌بانکی کماکان در محدوده دالان از پیش تعیین شده قرار دارد. این گزارش می‌افزاید: در شهریورماه سال۱۴۰۱، متوسط ماهانه نرخ بازده اسناد خزانه اسلامی با سررسید یک، ۲ و ۳ساله با اندکی کاهش نسبت به ماه قبل به‌ ترتیب به ۲۱.۵۶درصد، ۲۲.۵۰درصد و ۲۲.۳۷درصد رسیده است. همچنین در شهریور امسال منحنی بازده در تمام سررسیدها(به استثنای سررسید ۱۸ تا ۲۴ماهه) نسبت به ۲ماه گذشته در سطحی پایین‌تر قرار گرفته است. به‌گفته بانک مرکزی، کاهش نرخ‌های بازده در شهریورماه به دلایلی نظیر ثبات نرخ ارز و ثبات قیمتی در بازارهای موازی، رکود حاکم بر بازار سهام و تداوم روند نزولی شاخص کل، عرضه نشدن اوراق اسناد خزانه اسلامی و سررسید شدن برخی نمادهای این اوراق مربوط است که موجب تقویت تقاضا و کاهش نرخ‌های بازده در سررسیدهای مختلف شده است.