امکان حضور صادراتی ایران در بازار اروپا در حال شکل‌گیری است

آمار تولید فولاد جهان در سال ۲۰۲۲ که در روزهای اخیر منتشر شد، شاهد کاهش شدید تولیدات فولادی اروپا به نسبت سال ۲۰۲۱ بودیم که خود سال ۲۰۲۱ هم به دلیل پاندمی کرونا و رکود حاصل از آن به‌شدت با افت تولید مواجه بود و حالا باز هم به دلیل بحران انرژی شاهد کاهش تولید صنعتی اروپا هستیم.

به گزارش تعادل، بحران اروپا مربوط به وابستگی 40 درصدی‌اش به گاز روسیه است و با بروز جنگ اوکراین منبع اصلی تأمین این انرژی را از دست داده است. این وضعیت هزینه‌های بالایی را بر اقتصاد کشورهای اروپایی وارد کرده است و صنایع این قاره را با بحران سختی روبرو کرده است که شاهد کاهش تولیدات نسبت به سال 2021 هستیم؛ اینها همه در حالی است که سال 2021 به دلیل تداوم پاندمی کرونا، رکود بزرگی در همه اقتصادهای دنیا پابرجا بود ولی باز هم تولیدات صنعتی اروپا با وجود خروج دنیا از رکود به دلیل بحران انرژی، کاهش 10 تا 30 درصدی تولیدات صنعتی را داشتیم. شرایط ایران اما متفاوت بوده و اگر مشکلی در کشور به لحاظ انرژی داریم بر اثر عدم مدیریت مصرف بروز کرده است که با بحران اروپا قابل مقایسه نیست.

قطع صادرات گاز روسیه به اروپا، کشورهای اروپایی را مجبور به اعمال سیاست‌هایی به منظور جایگزینی این منبع انرژی کرد. شاید اروپا توفیقاتی در این زمینه کسب کرده باشد، اما واقعیت این است که هزینه‌های بالایی بر اقتصاد اروپا تحمیل شده است که قطعاً بر بنیان‌های اقتصادی کشورهای اروپایی اثر منفی خواهد داشت.

طبق گزارش Bruegel، هزینه پرداخت یارانه انرژی توسط کشورهای اروپایی برای حمایت از مصرف‌کنندگان حدود 1000 میلیارد دلار برآورد شده است، این هزینه فارغ از خسارت وارده به صنایع اتحادیه اروپاست که بحران گاز منجر به تعطیلی آنها شده است. این عدد تنها برای مقابله سال اول بحران انرژی و زمستان سخت اروپاست و با تداوم وضعیت ناپایدار تولید، طی سال‌های آینده با خروج سنگین سرمایه‌گذاران صنعتی همراه خواهد بود. 

بر اساس این گزارش، چالش‌های واقعی در فوریه یا مارس آغاز می‌شوند، زمانی که مخازن ذخیره‌سازی اروپا باید دوباره پر شود. طبق اعلام مدیر اجرایی آژانس بین‌المللی انرژی این زمستان برای اروپا سخت است اما زمستان آینده ممکن است بسیار سخت‌تر از امسال باشد.

اگرچه بسیاری از رسانه‌ها در تلاش هستند بحران فعلی اروپا را در دسترسی به منابع پایدار انرژی بی‌اهمیت جلوه دهند و به بزرگ نمایی اقدامات اروپا در مدیریت این بحران مبادرت کنند، اما آمارها چیز دیگری می‌گویند. اینکه تولید کود در اروپا به نصف کاهش یافته است و کشورهای اروپایی با قیمت‌های بسیار بالایی مجبور به واردات آن هستند، اینکه تولید فولاد کشورهای اروپایی طی ماه‌های گذشته به‌شدت افت کرده است و این کشورها در زمینه صنایع دیگر همچون خودرو، شیشه، سرامیک و... با مشکل مواجه شده‌اند، نشان‌دهنده وضعیت اسفناک صنایع اروپاست. در ادامه نظرات حسینی را به عنوان یک اقتصاددان در این خصوص می‌خوانید.

سیدحمید حسینی، کارشناس حوزه انرژی، در گفت‌وگو با خبرنگار «تعادل» با اشاره به اینکه اروپا تلاش کرده است با واردات ال ان جی از امریکا و قطر، جایگزینی برای گاز روسیه پیدا کند، تصریح کرد: جایگزینی فرآورده‌های نفتی به جای گاز نیز از دیگر کارهایی است که اروپایی‌ها به آن روی آورده‌اند، اما واقعیت این است که قیمت‌های انرژی به قدری افزایش پیدا کرده است که برخی از صنایع اروپا فعال نیست و به حالت تعطیل یا نیمه تعطیل درآمده‌اند. 

وی عنوان داشت: این شرایط به افزایش تورم در این قاره منجر شده است و بعضاً صنایع اروپا قابلیت رقابت خود را در بازار از دست داده‌اند. به ویژه اروپا در تولید محصولاتی که نیاز به خوراک گاز دارند با مشکلات اساسی روبرو شده است. مثلاً تولید کود در این قاره به نصف کاهش یافته و واردات کود با قیمت‌های بالا در دستور کار قرار گرفته است. در این شرایط امریکا در تلاش است تا از اوضاع به نفع خودش بهره ببرد و سرمایه‌ها را از اروپا خارج کرده و به این کشور روانه کند.

وی در ادامه گفت: مشخص است که قطع صدور گاز روسیه به اروپا بر این قاره اثرگذار بوده است و سالیان گذشته کسی تورم‌های بالای 3 یا 4 درصد را در این قاره سراغ نداشت، اما الان شاهد تورم‌های نسبتاً بالایی در کشورهای اروپایی هستیم. به‌طوری که در برخی از کشورها تورم به 12 درصد نیز افزایش یافته است.

وی ادامه داد: در حال حاضر، زندگی برای مردم اروپا بسیار سخت شده است و صنایع اروپایی نیز برای تولید با مشکل مواجه هستند. دولت‌ها در کشورهای مختلف از جمله فرانسه و آلمان مجبور شده‌اند برای کمک به مردم به منظور پشت سر گذاشتن زمستان، هزینه‌های انرژی آنان را بپردازند. بعد از هزینه‌هایی که اروپا برای کرونا پرداخت کرد، هزینه‌های جدید که به اقتصاد این کشورها تحمیل می‌شود، قطعاً می‌تواند بنیان اقتصادی اروپا را دچار مشکل کند. 

این کارشناس اقتصادی خاطرنشان کرد: شرایط فعلی فرصتی را برای کشورهای دارنده منابع مانند ایران به لحاظ توسعه صادرات به وجود آورد. مثلاً صادرات ما به ترکیه شدیداً افزایش پیدا کرده است. حداکثر صادرات کشورمان به ترکیه طی سال‌های گذشته 3 میلیارد دلار بوده که به بالای 6 میلیارد دلار افزایش یافت. این آمار نشان می‌دهد که بسیاری از محصولات ما مانند فولاد، آلومینیوم، اوره و آمونیاک در حال ارسال به اروپا از راه ترکیه است. الان در صنایعی که اروپا دچار مشکل شده، برای ما فرصتی به منظور توسعه صادرات به وجود آمده است. همچنین در برخی موارد ترکیه کالاهای ما را جایگزین کالاهای مصرفی خودش کرده و کالاهای خودش را به اروپا صادر می‌کند. این احساس به وجود آمده است که امکان حضور صادراتی ما در بازار اروپا در حال شکل‌گیری است. 

حسینی گفت: بحران اروپا مربوط به وابستگی 40 درصدی‌اش به گاز روسیه است و با بروز جنگ اوکراین منبع اصلی تأمین این انرژی را از دست داده است. این وضعیت هزینه‌های بالایی را بر اقتصاد کشورهای اروپایی وارد کرده است و صنایع این قاره را با بحران سختی روبرو کرده است که شاهد کاهش تولیدات نسبت به سال 2021 هستیم؛ اینها همه در حالی است که سال 2021 به دلیل تداوم پاندمی کرونا، رکود بزرگی در همه اقتصادهای دنیا پابرجا بود ولی باز هم تولیدات صنعتی اروپا با وجود خروج دنیا از رکود به دلیل بحران انرژی، کاهش 10 تا 30 درصدی تولیدات صنعتی را داشتیم. شرایط ایران اما متفاوت بوده و اگر مشکلی در کشور به لحاظ انرژی داریم بر اثر عدم مدیریت مصرف بروز کرده است که با بحران اروپا قابل مقایسه نیست. ما کشوری هستیم که به منابع دسترسی داریم و به این لحاظ مشکلی نداریم و با اعمال سیاست‌گذاری‌هایی می‌توانیم مسائل را حل و فصل کنیم.