فرار مغزها به صنعت فرش رسید؛ ترکیه جای ایران را می‌گیرد؟

ارزش وزنی صادرات فرش دستبافت ایران در ۱۱ماهه سال ۱۴۰۱ به 2.9 هزار تن رسید؛ این آمار در مقایسه با مدت مشابه سال 1400 نشان از کاهش 24 درصدی صادرات فرش دارد. اما متولیان این صنعت از کاهش بیش از 80 درصدی صادرات فرش نسبت به دهه 70 و 80 سخن می‌گویند.

در گزارش تجارت نیوز، در اواخر دهه ۱۳۷۰ صادرات فرش ایران سالانه بین ۲۵ هزار  تا ۲۶ هزار تن بود، اما این میزان در 11 ماهه سال 1401 به 2.9 هزار تن رسیده است؛ در واقع صادرات فرش در چند سال اخیر در مقایسه با آن سال‌ها با کاهش 80 درصدی همراه شد. این در حالی است که تا دهه 80 ایران رتبه اول را در جهان را دارا بود.

براساس آمارهای گمرک ایران ارزش وزنی صادرات فرش دستبافت ایران در ۱۱ماهه سال ۱۴۰۱ به ۲/۹ هزار تن رسید که نسبت به صادرات ۳/۸ هزار تنی ۱۱ماهه سال ۱۴۰۰ کاهش ۲۴ درصدی را نشان می‌دهد. صهمچنین صادرات امسال فرش دستبافت به‌جز سال کرونایی ۱۳۹۸، از سال ۱۳۷۸ تاکنون کمترین مقدار صاردات فرش کشور بوده است.

رکود 80 درصدی در بازار فرش

به تازگی نیز مسعود سپهرزاد، رئیس اتحادیه فروشندگان فرش دستباف، در یک برنامه رادیویی با اعلام این‌که درهای اروپا و آمریکا روی قالی دستباف بسته است، از حاکم شدن رکود ۸۰ درصدی بر بازار فرش دستباف خبر داد.

او گفت: بیش از ۸۵ درصد صادرات فرش دستباف ریزش کرده است و شاید هفته‌ای یک تا دو محموله فرش از کشور خارج ‌شود این در حالی‌ است که در سال‌های گذشته صادرکنندگان نوبت می‌گرفتند که مجوز ورود فرش‌های صادراتی را به انبارها گمرک دریافت کنند.

با اینکه سال گذشته به دلیل افزایش نرخ ارز فرصت خوبی برای صادرات فرش و از رکود خارج شدن بازار فرش دستباف بود، اما به گفته صادرکنندگان مصوبه تعهد ارزی صنعت فرش این فرصت را از آن‌ها گرفت.

هر چند به گفته یاسر حنیفی، معاون تولید مرکز ملی فرش ایران، تولید فرش دستباف یک رشد 10 درصدی داشته است اما این بدان معنا نیست که ایران به همین میزان در بازارهای جهانی نفوذ کرده باشد.

رشد ترکیه در خلاء صادرات فرش ایرانی

در مقابل کشوری مانند ترکیه در این سال‌ها و در خلاء بی‌توجهی ایران به بازارهای جهانی رشد قابل توجهی در حوزه صادرات فرش داشت؛ حتی این کشور ترکیه تنها طی یک سال گذشته توانست تولیدات فرش ماشینی خود را به حدود 68 برابر تولیدات فرش ماشینی در ایران برساند.

همین خلأ و بی‌توجهی در ایران باعث شد تا ترکیه اقدام به جذب هنرمندان و مرمت‌کاران ایرانی کند؛ در واقع فعالان صنعت فرش می‌گویند که نخبه‌های فرش در حال کوچ از ایران بوده و پای فرار مغزها هم به این صنعت باز شده است.

بنا به آمار منتشر شده از سوی مجمع صادرکنندگان فرش ترکیه، ارزش صادرات فرش اسن کشور در9 ماه نخست سال جاری میلادی با 407 میلیون و 319 هزار متر مربع به بیش از 183 کشور و منطقه آزاد، به یک میلیارد و 981 میلیون و 284 هزار دلار رسید.

گفته می‌شود که کشوری مانند ترکیه فقط از محل تعمیر و رفو فرش‌های ایرانی ۱۵۰ میلیون دلار به جیب می‌زند؛ یعنی دو برابر صادرات کل فرش ایران.

کاهش صادرات فرش‌های ایرانی در حالی رقم خورد که از سال ۹۶ حتی امکان واردات فرش‌های دستباف ایرانی بدون مجوز صادرات وجود نداشت. در نتیجه ارائه خدمات قالیشویی و مرمت به فرش‌هایی که سالیان پیش صادر شد، ممکن نبود. به همین جهت سود حاصل از این فعالیت به سمت کشورهایی نظیر ترکیه و حتی پاکستان سرازیر شد