افزایش وام مسکن به نفع چه گروهی است؟ طبقه متوسط شهری یا مدیران دولتی و خصوصی؟

مجید اعزازی-اگر چه سقف وام خرید مسکن برای زوجین در تهران به 800 میلیون تومان افزایش یافته است، اما این تسهیلات هزینه خرید 13 تا 16 متر از مساحت یک واحد مسکونی متوسط را پوشش می‌دهد. عددی که نه‌تنها قابل اعتنا نیست، بلکه بازپرداخت اقساط آن برای زوجین کارمند موجب مشکلات عدیده مالی و بلکه ناممکن است. بی‌گمان، مخاطب این وام، متقاضیان مصرفی و طبقه متوسط شهری نیستند، بلکه متقاضیان تبدیل به احسن کردن ملک هستند که در رده‌های مدیریتی دولتی یا خصوصی مشغول به‌کارند و می‌توانند همزمان از پس هزینه‌های تامین معاش و بازپرداخت اقساط این وام‌ها برآیند. 

به گزارش تعادل، با وجود حبس آمار تحولات بازار مسکن تهران و کشور از سوی بانک مرکزی و مرکز آمار ایران طی 7 ماهه گذشته که برخلاف قوانین موجود کشور از جمله قانون حق دسترسی به اطلاعات ارزیابی می‌شود، بررسی‌ها نشان می‌دهد که متوسط قیمت هر متر مربع مسکن در شهر تهران دستکم 60 میلیون تومان است. به این ترتیب، تسهیلات 800 میلیون تومانی خرید آپارتمان برای زوجین تهرانی که بیشترین میزان سقف جدید تسهیلات مسکن به شمار می‌رود، فقط هزینه خرید 13 متر مربع واحد مسکونی را پوشش می‌دهد.

اگر فرض کنیم، قیمت خانه‌ای متری 50 میلیون تومان باشد، این پوشش دهی به 16 متر افزایش می‌یابد. این گزارش حاکی است، در حالی در خردادماه سال جاری خبر افزایش سقف تسهیلات خرید مسکن از سوی مسوولان وزارت راه و شهرسازی رسانه‌ای شد، دیروز مسوولان بانک مسکن جزییات افزایش تسهیلات خرید مسکن انفرادی، زوجین و جعاله از محل اوراق گواهی حق تقدم استفاده از تسهیلات مسکن (اوراق ممتاز) که به تازگی ابلاغ شده را اعلام کردند.به گزارش «تعادل»، در پی جهش‌های تورمی دهه‌های اخیر و به ویژه در دهه 1390، توان مالی خانوار به‌شدت آسیب دیده و معجزه پس انداز از میان رفته است، همزمان درآمدهای کارگران و کارکنان دولتی و غیردولتی در کوره تورم ذوب شده و در مقابل، مسکن به عنوان کالایی سرمایه‌ای و غیرقابل تجارت، همچون اسفنج، بخش قابل توجهی از تورم موجود در جامعه را در خود جذب کرده و به عبارت دیگر، به پناهگاه امنی برای محافظت از نقدینگی در برابر تورم تبدیل شده است. در چنین شرایطی، طول دوره دسترسی به مسکن برای حقوق بگیران به 90 تا 120 سال افزایش یافته است.

   اثر متغیر عمر بنا در میزان وام خرید مسکن

در این حال، آنگونه که ایلنا گزارش کرده است، تسهیلات خرید مسکن در تهران، برای املاکی که حداکثر تا ۲۵ سال عمر کرده‌اند به مبلغ ۴۰۰ میلیون تومان و برای املاکی که ۲۵ تا ۳۰ سال عمر دارند، به ۳۲۰ میلیون تومان افزایش پیدا کرد.همچنین تسهیلات خرید مسکن انفرادی در مراکز استان و شهرستان‌هایی که بیش از ۲۰۰ هزار نفر جمعیت دارند به مبلغ ۳۲۰ میلیون تومان برای املاک ۲۵ ساله و ۲۴۰ میلیون تومان برای املاک ۲۵ تا ۳۰ سال افزایش یافت.این تسهیلات در سایر مناطق به ترتیب برای املاک ۲۵ و ۲۵ تا ۳۰ سال، به مبلغ ۲۴۰ و ۱۶۰ میلیون تومان تغییر پیدا کرد.تسهیلات خرید مسکن برای زوجین نیز در تهران برای املاکی که حداکثر ۲۵ سال عمر دارند، ۸۰۰ میلیون تومان و برای املاکی که ۲۵ تا ۳۰ سال سن دارند، ۶۴۰ میلیون تومان شد. زوجینی که در مراکز استان و شهرستان‌های بالای ۲۰۰ هزار نفر جمعیت زندگی می‌کنند از این‌ پس می‌توانند برای بناهای ۲۵ ساله ۶۴۰ میلیون تومان و برای بناهای ۲۵ تا ۳۰ ساله ۴۸۰ میلیون تومان تسهیلات دریافت کنند. این تسهیلات در سایر مناطق برای ساختمان‌های ۲۵ و ۲۵ تا ۳۰ ساله به ترتیب به مبالغ ۴۸۰ و ۳۲۰ میلیون تومان تغییر یافت. تسهیلات جعاله نیز بدون هیچ قید و شرطی در همه مناطق و برای همه املاک، ۱۶۰ میلیون تومان شد.

    سود 1.8 میلیارد تومانی وام خرید مسکن

با بخشنامه بانک مرکزی متقاضیان وام جدید خرید مسکن می‌توانند اقساط را پلکانی پرداخت کنند که سود این وام ۱.۸ میلیارد تومان است. در بازپرداخت پلکانی اقساط وام 800 میلیون تومانی در سال اول حدود 14.6 میلیون تومان و در ماه 12 سال دوازدهم 20 میلیون و 259 هزار تومان خواهد بود. کل سود این وام در روش بازپرداخت پلکانی حدود یک میلیارد و 692 میلیون تومان است.همچنین برای وام 160 میلیون تومانی تعمیر نیز اقساط ماهانه در سال اول 4 میلیون و 259 هزار تومان و در سال پنجم 4 میلیون و 794 هزار تومان خواهد بود. کل سود این وام حدود 111 میلیون تومان است. به این ترتیب سود وام 960 میلیون تومانی در روش بازپرداخت پلکانی حدود 1.8 میلیارد تومان خواهد بود. در روش بازپرداخت تسهیلات 800 میلیون تومانی سود وام حدود 1.5 میلیارد است که با احتساب سود وام تعمیر حدود 1.7 میلیارد تومان می‌شود.

    نماینده مجلس  نمی‌تواند قسط ۱۹ میلیونی بدهد

پیش از این، رحمت‌اله فیروزی، عضو کمیسیون عمران مجلس در این باره گفته بود: من به عنوان نماینده مجلس توان پرداخت قسط 19 میلیون تومانی برای وام خرید مسکن را ندارم چه برسد به کارگر و کارمندی که صاحبخانه نیستند. فیروزی درباره اقساط 19 میلیون تومانی وام 960 میلیون تومانی خرید مسکن اظهار کرده بود: واقعیت این است که من به عنوان نماینده مجلس هم توان پرداخت قسط 19 میلیون تومانی برای وام خرید مسکن را ندارم، چه برسد به کارگر و کارمندی که صاحبخانه نیستند. وی با تاکید بر اینکه مطمئن هستم کسی نمی‌تواند اقساط 19 میلیون تومانی را پرداخت کند، ادامه داده بود: آنهایی که درباره طراحی مدل این تسهیلات و مبلغ اقساط آن تصمیم می‌گیرند باید توجه داشته باشند که با این شرایط خانوار چگونه از عهده پرداخت اقساط این وام‌ها برمی‌آیند. عضو کمیسیون عمران مجلس گفت: در حال حاضر میانگین حقوق کارمندان 12 میلیون تومان است اما بسیاری از متقاضیان مسکن و اقشاری که صاحب خانه نیستند، از قشر کارگر هستند یا اینکه شغلی ندارند بنابراین دریافت این وام برای اغلب مردم نشدنی است. 

فیروزی تاکید کرده بود: دولت قانونی را تصویب کرده که امکان اجرای آن وجود ندارد. از سوی دیگر شاید چون دولت منابع ندارد، طرحی را مصوب می‌کند که به اجرا هم نرسد یعنی هرچند رقم وام را افزایش دادند اما مردم نمی‌توانند از آن استفاده کنند. وی افزوده بود: حتی زوجین هر دو کارمند باشند و حقوق 25 میلیون تومانی دریافت کنند، نمی‌توانند قسط 19 میلیون تومانی را پرداخت و با 6 میلیون تومان زندگی کنند چراکه این خانواده در کنار هزینه اجاره‌بها باید مخارج دیگری را هم بپردازد. عضو کمیسیون عمران مجلس اظهار کرده بود: دولت وقتی برنامه‌ای را تصویب می‌کند باید این موضوع را در نظر بگیرد که آیا این برنامه امکان اجرا را دارد و عملیاتی می‌شود، صرف اینکه قانونی تصویب شود اما به اجرا نرسد، دستاوردی ندارد. 6 ماه که از اجرای این برنامه بگذرد، مشخص می‌شود که میزان استقبال از این وام چقدر بوده است اما امیدواریم تصمیم‌گیران نگاه جامعی داشته باشند.

   افزایش اختلاف طبقاتی با وام 800 میلیونی 

نادر قاضی‌پور نماینده ادوار مجلس نیز درباره وام 800 میلیونی مسکن گفته بود: متأسفانه باعث ایجاد اختلاف فاحش طبقاتی شدیم. تعدادی غنی و اکثریت فقیر شدند. با این وضع تورم، کارمندان، نظامیان، فرهنگیان و کارگران نیز زیر خط فقر قرار گرفته‌اند چراکه حقوق آنها 15 میلیون تومان بیشتر نیست.  او افزوده بود: برای حقوق‌بگیران مقدور نیست که 15 میلیون تومان هر ماه قسط وام مسکن 800 میلیون تومانی را بدهند، مگر اینکه زن و شوهر هر دو کارمند و مدیر باشند که کمتر از 10 درصد کارمندان و کارکنان چنین شرایطی را دارند.

وی با بیان اینکه اکثریت قریب به اتفاق حقوق بگیران با وام 800 میلیونی نمی‌توانند صاحب مسکن شوند، گفت امروز خرید خانه رویا شده است. البته دهک‌های بالای درآمدی توانایی خرید خانه دارند اما دهک‌های پایین درآمدی خیر. انتظار داشتیم در طرح نهضت ملی مسکن مقداری یارانه یا تخفیف برای حقوق‌بگیران درنظر می‌گرفتند اما اتفاق نیفتاد. این نماینده ادوار مجلس با بیان اینکه امروز وضع طوری شده است که سرمایه دار، سرمایه دارتر می‌شود و فقیر، فقیرتر می‌شود، اظهار کرده بود: با وام 800 میلیونی اختلاف طبقاتی بیشتر می‌شود چراکه کمک می‌کند غنی‌ها غنی‌تر شوند.