کارنامه موفق بانک قرض‌الحسنه مهر ایران

یکی از اصلی‌ترین چالش‌هایی که نظام بانکی ایران در سال‌های گذشته با آن مواجه بوده، بحث بالا بودن میزان معوقات است.

بدهی‌هایی که از سوی شهروندان یا شرکت‌های مختلف به وجود آمده و در فرآیند اجرا، وام‌گیرنده یا توان پرداخت آن را نداشته یا تضامین اخذ شده از سوی بانک امکان بازگشت وجه را به وجود نیاورده‌اند و همین موضوع باعث به وجود آمدن چالش برای شبکه بانکی کشور شده است. در چنین فضایی آمارهای منتشر شده از سوی بانک قرض‌الحسنه مهر ایران نشان می‌دهد که این مجموعه جدا از بهبود جدی در حوزه پرداخت وام و عملکرد بانکی، در حوزه معوقات نیز کارنامه موفقی از خود به ثبت رسانده است. دارایی معوقه به تسهیلات اعتباری گفته می‌شود که پرداخت اصل و سودش برای دوره‌ای از زمان عقب افتاده است. دارایی معوقه، جزو دسته‌هایی است که از سمت موسسه‌های مالی برای ارجاع به وام‌هایی به کار می‌رود که در آنها امکان خطر عدم بازپرداخت وجود دارد. چنانچه وام‌گیرنده ظرف مدت 90 روز اصل یا کارمزد وامش را نتواند بازپرداخت کند، وام او در گروه دارایی‌های به تعویق افتاده یا معوقه قرار خواهد گرفت، چرا که دارایی‌های معوقه، منوط به سودهای درآمد بوده و به همین دلیل برای موسسه‌های مالی دردسرساز هستند. فشار زیاد اقتصادی ممکن است باعث افزایش محسوس در مقدار وام‌های معوقه شود و همین مساله معمولا موجب می‌شود کاهش زیادی در ارزش دارایی به وجود آید. مطالبات غیرجاری بانک‌ها و موسسات اعتباری از مشتریان حقیقی و غیرحقیقی (حقوقی) شامل مواردی است که مشتری بعد از گرفتن تسهیلات از موسسه‌های اعتباری و بانک‌ها، پس از گذشت 2 ماه از موعد پرداخت تسهیلات نسبت به بازپرداخت اقساط خود کوتاهی کرده است. در سال‌های گذشته گزارش‌های مختلفی از سوی بانک مرکزی ارایه شده که نشان می‌دهد برخی بانک‌ها عملکرد قابل قبولی در حوزه معوقات نداشته‌اند و در واقع سهم قابل توجهی از معوقات به چند بانک محدود می‌شود. نگاهی به لیست بدهکاران مرتبط با تسهیلات کلان غیرجاری برخی بانک‌ها، جزییات جالبی از علت رشد تسهیلات کلان آنها ارایه می‌دهد. اجبار بانک‌ها به ارایه تسهیلات به ویژه تسهیلات کلان و ارزان‌قیمت به اسم حمایت از تولید و با تکیه بر تصویب قوانین مختلف در مجلس و احیانا لابی‌ها و فشارهای سیاسی، عاملی برای غیرجاری شدن بخشی از تسهیلات کلان اعطایی بانک‌ها به شمار می‌رود. البته در سال‌های گذشته تلاش‌‌های مختلفی چه از سوی دولت و بانک مرکزی و چه از سوی قوه قضاییه انجام شده که میزان این بدهی‌های معوق کاهش پیدا کند، موضوعی که در یکی از آخرین گزارش‌های ارایه شده در این حوزه نیز خود را نشان می‌دهد. معاون امور اسناد سازمان ثبت اسناد و املاک کشور درباره اسناد رهنی و شرطی توضیح داد: این اسناد در دفاتر اسناد رسمی تنظیم می‌شوند و در سال جاری پنج هزار و ۸۱۹ فقره سند رهنی مورد صدور اجراییه قرار گرفته که در این زمینه نسبت به مدت مشابه سال قبل شاهد ۱۷ درصد افزایش تشکیل پرونده هستیم و در نتیجه میزان وصول معوقات بانک‌ها که مربوط به اسناد رهنی و قراردادهای داخلی است، ۵۴ درصد نسبت به سال قبل افزایش وصولی داشته است. از این رو بیش از نیمی از معوقات بانکی در نیمه نخست سال جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل وصول شده است. وی اضافه کرد: مبلغ وصولی معوقات بانکی در نیمه نخست امسال، ۳۳۹هزار و ۱۲۴ میلیارد و ۵۸۱ میلیون و ۴۲۲ هزار و ۴۸۷ ریال معادل حدود ۳۴ همت است. با وجود کاهش معوقات، به نظر می‌رسد عدد بزرگ ثبت شده در این حوزه باید مسوولان و تصمیم‌گیران را بر آن دارد تا راهی تازه برای جلوگیری از ایجاد معوقات باز کنند، موضوعی که شاید استفاده از تجربه بانک‌های قرض‌الحسنه و به‌طور خاص بانک قرض‌الحسنه مهر ایران، نمونه خوبی برای آن خواهد بود. به‌ویژه که این عملکرد در همه سال‌های گذشته نیز تداوم داشته است. در سال 1400 معوقات بانک قرض‌الحسنه مهر ایران ۹ دهم درصد بود و ۹۹ درصد آحاد جامعه و گیرندگان تسهیلات این بانک، سر موعد اقساط خود را پرداخت کرده و فقط یک درصد معوقه و تاخیر داشتند. یک درصد مشتریان بانک تسهیلات را با تاخیر جزیی پرداخت می‌کنند که در نظام بانکی بین‌المللی بی‌نظیر است. استاندارد بین‌المللی این موضوع، ۲ تا 5 درصد است که پایین بودن آن در بانک قرض‌الحسنه مهر ایران موجب شده، سرعت گردش مالی بانک و پرداخت تسهیلات آن بالا برود.  بانک قرض‌الحسنه مهر ایران در طول سال‌های گذشته رشد قابل توجهی را در تعداد مشتریان، رشد منابع، رشد تعداد و مبلغ وام‌های پرداختی تجربه کرده است. دکتر «سید سعید شمسی‌نژاد»، مدیرعامل بانک قرض‌الحسنه مهر ایران به‌تازگی اعلام کرد: منابع بانک قرض‌الحسنه مهر ایران با رشد ۳۵ درصدی از ۲۷۴ همت در پایان سال گذشته به ۳۷۰ همت تا پایان شهریور ماه رسیده و هدف ما این است تا شاهد رشد ۶۰ درصدی تا پایان سال جاری باشیم و منابع بانک را به ۴۲۰ همت برسانیم. در ۶ ماهه نخست سال جاری بالغ بر ۲ میلیون و ۴۰۰هزار فقره تسهیلات به ارزش ۱۸۰ همت پرداخت کرده‌ایم؛ در حالی که این میزان در مدت مشابه سال گذشته تنها ۸۰ همت بوده و پیش‌بینی می‌کنیم تا پایان سال جاری بالغ بر ۴ میلیون و ۵۰۰هزار فقره تسهیلات به مشتریان خود پرداخت کنیم.

این کارنامه در حالی محقق شده که نسبت مطالبات غیرجاری به تسهیلات پرداخت شده در این بانک در سطحی کمتر از نیم درصد است که بهترین عملکرد در سطح شبکه بانکی کشور به شمار می‌رود. عملکرد قابل توجه بانک قرض‌الحسنه مهر ایران در مدیریت مطالبات غیرجاری باعث شده که مقامات ارشد کشور نیز از این اقدام تقدیر و خواستار پیگیری این شیوه در سایر بانک‌های کشور شوند. «آیت‌الله سید هاشم حسینی ‌بوشهری»، دبیر شورای عالی حوزه‌های علمیه و رییس جامعه مدرسین حوزه‌های علمیه، با تاکید بر اینکه عملکرد بانک قرض‌الحسنه مهر ایران در سال‌های اخیر نشان داده که می‌توان با نظام متعالی قرض‌الحسنه، بانکداری همراه با موفقیت داشت، افزود: خوشبختانه از زمان تاسیس این بانک، خاطرات و کارنامه خوبی از فعالیت بانک قرض‌الحسنه مهر ایران در سطح کشور و به ویژه در میان طلاب حوزه‌های علمیه به یادگار مانده است. وجود معوقات کمتر از نیم درصدی این بانک، نشان از اعتماد و اعتقاد مردم به بانکداری قرض‌الحسنه دارد. امام جمعه قم با بیان اینکه در شبکه بانکی قرض‌الحسنه، مردم تفاوت حکمرانی در بانکداری اسلامی را به وضوح احساس می‌کنند، گفت: مردم از عملکرد بانک قرض‌الحسنه مهر ایران احساس رضایت و حفظ کرامت دارند؛ بنابراین نتیجه این حس اعتماد و رضایت سبب می‌شود که مطالبات معوق بانک به کمترین حد ممکن برسد. به این ترتیب شیوه اجرا شده در بانک قرض‌الحسنه مهر ایران نشان می‌دهد که برخلاف عملکرد برخی بانک‌ها که در حوزه معوقات عملکرد قابل بحثی داشته‌اند، می‌توان از شیوه‌هایی استفاده کرد که ضمن خدمت‌رسانی در سطح خرد و شهروندانی که شرایط دشواری برای تامین مالی دارند، با شیوه‌ای عمل کرد که میزان معوقات نیز پایین بیاید و در نهایت عملکرد شبکه بانکی کشور ارتقا پیدا کند.