رویکرد حکمرانی دریا در توسعه مناطق آزاد ایران

سیدحامد مولانا طی یادداشتی برای روزنامه اعتماد نوشت: برای بهره‌مندی حداکثری از ظرفیت بی‌پایان ساحل و فراساحل Onshore and Offshore به عنوان یک پیشران و محور موثر اقتصادی و اجتماعی در راستای تحقق اهداف توسعه پایدار SDGs ابتدا با الهام و اقتباس از مطالعات متنوع انجام شده به بررسی رویکرد‌ها پرداخته سپس به اختصار به تبیین آن بر مبنای امکانات مناطق آزاد ایران می‌پردازیم . با عنایت به مبنای سیاست‌های کلی توسعه دریامحور می‌دانیم؛ «دریاها و خصوصا دریاهای آزاد از مواهب الهی و ذخایر و منابع سرشاری برای زمینه‌سازی رشد علم و فناوری، افزایش کار و ثروت، تامین نیازهای حیاتی و تولید اقتدار و بستر مناسبی برای تمدن‌سازی هستند» که در این راهبرد، 5 محور اصلی قابلیت پیاده‌سازی در مناطق آزاد را دارا هستند:

1- رویکرد اقتصادی

دریا یک منبع تولید ثروت برای کشورهایی است که دسترسی به آب‌های آزاد دارند و ویژگی متمایزکننده‌ای در برابر کشورهای محصور در خشکی محسوب می‌شود. ثمره بهره‌مندی از ظرفیت‌های دریایی و ساحلی افزایش تولید ناخالص داخلی و نرخ اشتغال است. سهم اقتصاد دریا و اقتصاد ساحلی کشور از تولید ناخالص داخلی می‌تواند در منطقه به جایگاه اول و در جهان عنوان شایسته‌ای را کسب کند. فعال شدن اقتصاد دریا، سبب فزونی برکت در اقتصاد کشور در عرصه‌های مختلفی مانند حمل و نقل دریایی، کشتی‌سازی، شیلات و آبزی‌پروری و انرژی‌های فراساحل و نوظهور خواهد شد.

2- رویکرد علم و فناوری

بهره‌مندی از علوم و فنون نوین در عرصه دریا امروزه به عنوان یکی از مرزهای دانش محسوب می‌شود. تاکید به فعال کردن زیست بوم فناوری و نوآوری و حرکت به سمت داخلی‌سازی تجهیزات و شناورهای مورد نیاز در حوزه‌های دریایی و کشف فناوری‌های نوین و تجاری‌سازی آن، از لوازم ارتقای سطح علم و فناوری در بخش دریاست. در این بخش نباید از تربیت منابع انسانی متخصص و توانمند متعهد در دانشگاه‌ها و مراکز مهارتی غفلت کرد. 

3- رویکرد امنیتی

موفقیت‌های پرشمار نیروهای مسلح کشور در ایجاد بازدارندگی مطلوب امنیت دریایی و حضور در آب‌های آزاد و ماموریت‌های موفق نیروهای مسلح دریایی کشور اعم از ارتش و سپاه و دریابانی، تضمین ایجاد امنیت در آب‌های سرزمینی و تامین امنیت پایدار برای فعالیت تجاری کشور بوده است.

4- رویکرد محیط زیستی

توجه ویژه به بهره‌برداری پایدار از ظرفیت‌های دریایی کشور با لحاظ توان اکولوژیکی سبب توازن در برنامه‌های پیشرفت کشور و تمرکز بر منابع بین نسلی خواهد بود. پایش محیط پیرامونی دریایی کشور و جلوگیری از تخریب محیط زیست دریایی توسط دیگران، از موارد درج شده در سیاست‌های کلی ابلاغی است.

5- رویکرد فرهنگی - اجتماعی

توجه به عنصر فرهنگ و انتقال فرهنگ دریایی به عنوان یک عامل حیاتی و پیشبرنده در زمینه بهره‌مندی از ظرفیت‌های دریایی مطرح می‌شود. بی‌شک بدون مشارکت مردم خصوصا استان‌های ساحلی در برنامه پیشرفت، موفقیت حاصل نخواهد شد. در این میان نقش رسانه و تولیدات رسانه‌ای در شناساندن ظرفیت‌ها و بسترسازی فرهنگی جلوه بیشتری پیدا خواهد کرد. فلذا مناطق آزاد ایران می‌توانند با استفاده از ظرفیت مهم حمایت سامانه حکمرانی در بسیج منابع کشور و همچنین محترم شمردن سرمایه و مالکیت بخش خصوصی با پیاده‌سازی سازگار ویژه از این فرصت سرزمینی و امکان گرانسنگ بهره حداکثری را کسب کنند . مناطق آزاد ایران می‌توانند، با تمرکز فعالیت‌ها بر اقتصاد دریا با نگاه آمایش سرزمین جایگاه محوری خود را در پیاده‌سازی این سیاست تثبیت کرده و به جذب منابع مالی پایدار اقدام کند.