قرار موقت دادگاه لاهه به نفع ایران صادر شد/ پیروزی حقوقی ایران بر آمریکا/ آمریکا باید به تعهداتش در پیمان مودت 1955 پایبند باشد

اعتمادآنلاین| در جلسه دیوان بین‌المللی دادگستری لاهه اعلام شد دیوان دریافته که تحریم‌های آمریکا خسارت اقتصادی به ایران به خصوص در صنعت هوانوردی وارد کرده و به دلیل تحریم‌ها تهیه غذا و دارو دشوارتر شده و بانک‌ها مشغول خارج کردن دارایی خود از کسب و کارهای ایران هستند.

رئیس جلسه درباره صلاحیت دیوان گفت بر اساس مفاد پیمان مودت ایران و آمریکا، در صورتی که بین طرفین اختلاف‌نظری وجود داشته باشد و این مناقشه از طریق دیپلماتیک حل نشود، طرفین می‌توانند به دیوان لاهه مراجعه کنند.

قضات دیوان لاهه در حال قرائت رای خود درباره شکایت ایران از آمریکا به سبب نقض عهدنامه مودت و روابط اقتصادی و حقوق کنسولی سال 1955 بین دو کشور هستند و آنان اعلام کردند که صلاحیت رسیدگی به این شکایت را دارند.

آمریکا پیشتر در دفاعیات خود صلاحیت دادگاه برای رسیدگی به پرونده را زیر سوال برده و اساس شکایت ایران یعنی پیمان مودت 1955 را زیر سوال برده بود.

ایران روز دوشنبه 16 ژوئیه از ایالات متحده آمریکا به دیوان بین‌المللی دادگستری، ارگان قضایی سازمان‌ ملل واقع در شهر لاهه هلند شکایت کرد.

موضوع این شکایت، نقض معاهده دوستی، تجارت و حقوق کنسولی (موسوم به عهدنامه مودت و روابط اقتصادی و حقوق کنسولی بین ایران و دول متحده آمریکا) امضا شده از سوی نمایندگان دو طرف در تاریخ 15 اوت 1955 میلادی مصادف با 23 مرداد 1334 شمسی در تهران است.

عهدنامه مودت و روابط اقتصادی و حقوق کنسولی بین دول متحده آمریکا و ایران که در تارنمای سازمان ملل نیز بارگذاری شده، در 23 مرداد 1354 هجری شمسی میان نمایندگان دو کشور امضا شد و در جلسه سه ‌شنبه بیست و هشتم اسفند ماه 1355به تصویب مجلس شورای ملی رسید.

بر اساس بند 2 ماده 21، 'هر اختلافی بین طرفین معظمین متعاهدین درمورد تفسیر یااجرای عهدنامه فعلی که از طریق دیپلماسی به نحو رضایت بخش فیصله نیابد به دیوان دادگستری بین المللی ارجاع خواهد شد مگر اینکه طرفین موافقت کنند که اختلاف به وسائل صلح جویانه دیگری حل شود.'

بند 2 ماده 23 تصریح می کند: این عهدنامه مدت 10 سال معتبر خواهد بود و پس از آن نیز تا موقعی که به ترتیب مقرر در این عهدنامه خاتمه پذیرد به قوت خود باقی خواهد بود.

در بند 3 ماده 23 نیز آمده است: هر یک از طرفین می تواند با دادن اخطار کتبی به مدت یکسال به طرف معظم متعاهد دیگر در انقضاء مدت 10سال اولیه یا هر موقع پس از آن این عهدنامه را خاتمه دهد.

قاضی دیوان با اشاره به دو نامه ارسالی ایران به آمریکا از طریق سفارت سوئیس در تهران، در خصوص موضوع مورد نظر اشاره کرده وگفت که نامه جوابی دریافت نکرده و بنابراین این موضوع از طریق دیپلماسی حل نشده است.

قاضی در قرائت حکم خود گفت که بر اساس اجماع آرای قضات، آمریکا باید تمام محدودیت‌ها بر اساس تصمیم 8 می (خروج از برجام)، بر صادرات آزادانه دارو و اقلام پزشکی و کشاورزی و غذایی و نیز قطعات یدکی هواپیمایی و خدمات مرتبط را رفع کند.

قاضی همچنین اعلام کرد که پرونده ادامه پیدا خواهد کرد. این بدین مفهوم است که دیوان بین‌المللی دادگستری رسیدگی به این پرونده و شکایت را در حوزه صلاحیت خود تشخیص داده است.

این حکم همچنان از آمریکا خواست که مجوزهای لازم برای پرداخت‌ها و انتقال‌های لازم در خصوص کالاهای فوق الذکر را صادر کند.

تصمیمات دادگاه لاهه:

1. آمریکا بر اساس تعهداتش ذیل پیمان مودت، باید به نحوی مقتضی هر مانع بر آمده از دستور 8 می 2018 بر صادرات آزاد دارو و تجهیزات پزشکی، محصولات کشاورزی و قطعات و تجهیزات یدکی هواپیماهای مسافرتی از جمله تعمیرات و گارانتی و بازرسی لازم برای ایمنی هوانوردی را رفع کند.

2. در صدور مجوز مبادلات مالی و انتقال پول مرتبط با اقلام فوق الذکر نباید هیچ مانعی ایجاد شود

3. طرفین باید از هر اقدامی که مناقشه را تشدید کرده و یا دامنه آن را گسترش داده و حل مناقشه را دشوارتر کنند، خودداری کنند.

استقبال ایران از صدور حکم موقت دادگاه لاهه علیه آمریکا

وزارت امور خارجه در واکنش به صدور قرار موقت از سوی دیوان بین المللی دادگستری لاهه در پرونده شکایت دولت جمهوری اسلامی ایران علیه ایالات متحده بیانیه ای را منتشر کرد.

در این بیانیه آمده است: جمهوری اسلامی ایران با استقبال از تصمیم دیوان بین المللی دادگستری به عنوان رکن اصلی قضایی سازمان ملل متحد و صدور قرار موقت این محکمه علیه اقدام غیرقانونی دولت آمریکا در بازگرداندن تحریم های یک جانبه که با خروج این کشور از برجام صورت گرفت، تصمیم دیوان را که با اتفاق آراء اتخاذ شده است، نشانه بارز دیگری در تایید حقانیت جمهوری اسلامی ایران و غیرمشروع و ظالمانه بودن تحریم های آمریکا علیه مردم و شهروندان کشورمان می داند.

این محکمه جهانی با تصریح بر اینکه قراری که صادر کرده، الزام آور و لازم الاتباع بوده و موجد تعهدات بین المللی می باشد، اعلام کرد که دولت ایالات متحده ملزم است طبق تعهدات بین المللی خود موانع ناشی از اقداماتش به موجب تصمیم های غیرقانونی که با خروج از برجام اتخاذ کرده، از جمله موانعی که در مسیر روابط تجاری ایران در حوزه های مشخصی برقرار کرده، برطرف نماید.

دیوان هم چنین در قرار خود ایالات متحده آمریکا را ملزم کرده است تا تضمین نماید مجوزهای لازم برای موارد مشخص شده در قرار را صادر کرده و پرداخت ها و معاملات مربوط به آنها را انجام دهد. دیوان بین المللی دادگستری هم چنین در این قرار بر قطعنامه 2231 شورای امنیت که برجام را تایید کرده، صحه گذاشته است.

وزارت امورخارجه جمهوری اسلامی ایران با دیوان بین المللی دادگستری در قرار موقت صادره هم عقیده است که برای رسیدگی به شکایت ایران علیه ایالات متحده صلاحیت اولیه خود را محرز دانسته و بدین ترتیب تلاش های دولت آمریکا و وکلای آن در رد صلاحیت دیوان و فرار از مسئولیت حقوقی را خنثی کرده است. دیوان در قرار خود هم چنین با رد ادعاها و نظرات حقوقی دولت آمریکا، به صراحت ذکر کرده است که موارد مورد درخواست ایران منحصرا به نقض های احتمالی عهدنامه مورد استناد جمهوری اسلامی ایران مربوط می باشد و اینکه حقوق خاص و مشخصی که جمهوری اسلامی ایران به موجب عهدنامه به آنها استناد کرده است، می تواند آثار غیرقابل جبرانی به دنبال داشته باشد.

در نتیجه و در پرتو تایید مجدد دیوان بین المللی دادگستری بر حقانیت جمهوری اسلامی ایران و صحه گذاشتن بر رویکرد غیرمشروع و غیرقانونی دولت آمریکا، امروز افکار عمومی جهانی و تمامی کشورهای مستقل با اطمینان خاطر بیشتری مصمم است اراده خود مبنی بر احترام به توافقات بین المللی، احترام به حقوق بین الملل و احترام به مسئولیت دولت ها را در قالب حفظ و اجرای برجام بیش از پیش به نمایش بگذارد.

قرار صادره از سوی دیوان بین المللی دادگستری هم چنین بار دیگر نشان داد که این دولت آمریکاست که با سیاست های غلط و افراطی خود و در نتیجه زیاده خواهی های خود در قبال دیگر کشورها، روز به روز منزوی تر می شود و بایستی از عادت غلط و اعتیاد ناپسند خود در اعمال تحریم های ظالمانه و غیرقانونی علیه مردم و شهروندان دست کشیده و به عضوی مسئولیت پذیر و کشوری عادی در جامعه بین المللی تبدیل شود. در این مسیر جامعه بین المللی و کشورهای مستقل مسئولیت مضاعفی به عهده دارند تا این کشور را که سابقه ای طولانی از نقض عهد و عدم تمکین به تعهدات و الزامات بین المللی خود دارد، در تلاش های غیرقانونی اش ناکام گذارند.

تصمیمات دادگاه لاهه لازم‌الاجرا است

لعیا جنیدی در حاشیه جلسه هیات دولت در جمع خبرنگاران درباره تصمیمات دادگاه لاهه اظهارکرد: تا دقایقی دیگر به صورت رسمی نتیجه دادگاه اعلام خواهد شد. با توجه به اینکه دادگاه لاهه زیرمجموعه سازمان ملل است، تصمیماتش توسط سایر کشورها باید اجرا شود.

وی در مورد اثرات تصمیمات دادگاه لاهه، خاطرنشان کرد: رای به نفع کشورمان موجب تثبیت حقوقی ایران، ‌تایید مشروعیت 1+4 شده و جسارت بیشتری به شرکت‌ها برای همکاری با ایران می‌دهد و نگرانی‌های آن‌ها را کم می‌کند.

آمریکا باید تحریم نفتی در 13 آبان را لغو کند

رضا نصری،کارشناس مسائل بین‌الملل گفت: مهم‌ترین بخش حکم دادگاه لاهه این است که از طرفین خواست از مبادرت به هر اقدامی که ممکن است - تا صدور رای نهایی - مناقشه بین دو کشور را تشدید کند خودداری کنند. در عمل،‌ یعنی دولت آمریکا باید از وضع تحریم‌های نفتی و تحریم‌هایی که برای ماه آینده پیش‌بینی شده خودداری کند.