ظریف:
به مخالفان «برجام» همیشه میگویم تیترهای «کیهان» را بخوانید
کمی پیشتر از آنکه حواشی استعفای محمدجواد ظریف پیش بیایید، سایت آزادی با او گفتوگویی تفصیلی انجام داده است.
اعتمادآنلاین| آنچه در ادامه میخوانید، بخش نخست از گفتوگوی این سایت با محمدجواد ظریف است.
* آیا ایران قصد دارد به هر قیمتی در برجام بماند؟ خط قرمز ما در ماجرای برجام کجاست؟ ما تا کجا صبر خواهیم کرد؟ همانطور که میدانید جان بولتون در جایی سخنی گفته بود که مضمونش این بود که ایران از برجام خارج نمیشود. این حرفها و تحلیلها در خصوص عدم خروج قطعی ایران از برجام تا چه حد درست است؟
تا جایی که من خبر دارم، آقای بولتون فقط این جمله را نگفتند. یک قسمت همین است که گفتند ما تحلیلمان این است که ایران از برجام خارج نمیشود و جایی دیگری هم گفته در صورت خروج ایران از برجام به گزینه نظامی نیازی نیست. این نشاندهنده این است که آمریکاییها طراحیشان بر این مبنا بوده که ما از برجام خارج شویم و هنوز هم علاقهمند هستند که ما از برجام خارج شویم. این یک واقعیت است. علاوه بر این موضوع ماجرای دیگر این است که ما معتقدیم برجام منافع ملی ما را حفظ میکند. منافعی که از طریق برجام برای جمهوری اسلامی ایجاد شده فراتر از منافع اقتصادی است.
اما منافع اقتصادی که از طریق برجام قرار است به ایران برسد تعهدی است که طرف مقابل داده است. این موضوع اشاره به دو بحث دارد. یک بحث این است که آیا طرف مقابل به تعهد خودش عمل میکند؟ بحث دوم این است که برجام چه منافعی برای ایران دارد؟ ما باید این دو بحث را از همدیگر جدا کنیم. ما در داخل کشور به منافع امنیتی و سیاسی که از طریق برجام برای کشور ایجاد شد اصلا توجه نکردیم و به همین دلیل هم دچار برخی اشتباهات شدیم. اما طرف دیگر ماجرا این است که ما از روز اول گفتیم که اگر اروپاییها اعتقاد دارند برجام برای آنها یک دستاورد امنیتی است باید حاضر باشند برای حفظ این دستاورد امنیتی هزینه کنند و آن هزینه بدین معناست که باید در برار تهدیدهای امریکا ایستادگی کنند. خب ما تا امروز شاهد بودیم که اروپا بیش از ظرفیتش در حوزه سیاسی ایستادگی کرد. اما در حوزه عمل و پرداخت هزینه هنوز به اندازه کافی شاهد این ایستادگی نبودیم.
* ایران در چه حد و تا کجا میتواند برای حفظ برجام و مقابله با تحریمهای آمریکا روی نقش اروپا حساب کند؟
ما در مرداد سال گذشته به این تحلیل رسیدیم که آمریکا تحریمها را برمیگرداند. و به همین دلیل از مرداد گذشته ما جلسات هفتگی مستمری را در حضور معاون اول رئیسجمهور داشتیم تا برای مقابله با تحریمهای امریکا برنامه ریزی شود. و از آن زمان آمادگیهای لازم ایجاد شد. تحولات ناخواستهای که بعد از دیماه 96 ایجاد شده قدر در برنامهریزیها ما خلل ایجاد کرد.
اما شرایط را جوری طراحی کرده دولت که بتوانیم از این تحریمها عبور کنیم. یعنی برنامهریزی ما بر اساس خوشخیالی یا امید به اینکه اروپاییها با ما همراهی کنند یا امید به اینکه امریکا از برجام خارج نشود نبوده است. یعنی خیلی قبلتر از اکتبر گذشته که آقای ترامپ سخنرانی معروفش را انجام داد و بحث تحریمها به وسط آمد ما به این نتیجه رسیده بودیم و برایش تصمیم گرفتیم. ما از مرداد گذشته پیشبینی میکردیم که آمریکاییها از برجام خارج میشوند چون میدانستیم آن امتیازاتی که آمریکاییها از ما میخواهند اصلا مورد پذیرش ما نیست.برخی دوستان برداشت غلطی از اصل برجام داشتند و فکر میکردند که برجام یک موهبت آسمانی برای آمریکاست و آمریکا هیچ وقت از برجام خارج نمیشود.
من معمولا به دوستانی که با حرفهای بنده مقابله میکنند میگویم تیترهای روزنامه کیهان را بخوانند. نیازی نیست خیلی به حرف من استناد بکنید.حالا مجموعه این حرفها را زدم تا بگویم ما همه این محاسبات را انجام دادیم و روی اینکه مسئله که اروپاییها بتوانند با آمریکا مقابل کنند خیلی حساب نکردیم گرچه اروپا را متعهد میدانیم. به اروپاییها گفتیم که نمیتوانند همزمان از مواهب برجام، که آنها ادعا میکنند مواهب امنیتی برای اروپاست، استفاده کنند ولی حاضر نباشند هزینههای آن را پرداخت کنند. اینکه ما برای مقابله چه تصمیمی میگیریم قطعا تصمیمی در جهت منافع ملیمان است و این تصمیم را به کسی هم اعلام نمیکنیم. به خاطر اینکه نمیخواهیم زمینه را فراهم کنیم برای اینکه آنها برای روش مقابله با تصمیم ما آماده شوند. اما ما طراحیهایی کردیم، میدانستیم که این اتفاقها میافتد. بر اساس امید به کسی برنامهها را طراحی نکردیم.
* موضوع بعد گفتوگوهای منطقهای است. ما همیشه اعلام کردیم مواضع ما درباره گفتوگوهای منطقهای مواضع ثابتی هست. همینطور شخص شما و دیگر مقامات همیشه اعلام کردید ما برای مذاکره با همسایگان آماده هستیم. طرح مجمع گفتوگوهای منطقهای را حضرت عالی مطرح کردید. و در عین حال همیشه ما این مسئله را مطرح کرده بودیم که مسائل منطقه را همیشه در منطقه حل خواهیم کرد. الان مسئلهای که مطرح است، این است که ما دیپلماسیمان با قدرتهای بزرگ و در پیوند با قدرتهای منطقهای مطرح شده است. انگار که عملا مذاکرات منطقهای با غرب شروع شده است. این موضوع تا چه حد صحت دارد؟
ما همیشه با سایر کشورها درباره منطقه گفتوگو میکردیم. یعنی شما اگر برگردید به دهه هفتاد شمسی که ما گفتوگوهای انتقادی را با اتحادیه اروپا شروع کردیم؛ یکی از موضوعات گفتوگوهای انتقادی ما منطقه و مسائل آن بود. این در کنار مسائل حقوق بشری و هستهای و حتی موشکی بود که بیش از 25 سال است با اروپاییها در حال بحث درباره آنها هستیم.
ما طرح چهار مادهای سوریهمان را پنج سال قبل ارائه دادیم. این طرح چهار مادهای ما شامل آتش بس، حکومت فراگیر، بازنگری قانون اساسی و انتخابات آزاد بود. آن زمانی که ما این طرح را ارائه دادیم هفت ماه مانده بود به انتخابات ریاست جمهوری سوریه. ما از آن زمان طرحمان عوض نشده است. آنهای دیگری که به دنبال سرنگونی نظام سوریه بودند خطشان عوض شده است. آنها طرح ما را پذیرفتند. ما طرح کسی را نپذیرفتیم. الان یعنی اگر به روند نشست آستانه نگاه کنید طرح ما به ترتیب در حال اجراست.
ما به دنبال آتشبس بودیم، ما معتقد به گفتوگوهای بین سوری بودیم، ما معتقد بودیم که خارجیها به جای اینکه نظرشان را تحمیل کنند باید به گفتوگوهای بین سوری کمک کنند. در کنفرانس دوم سوریه در مونترو از ما دعوت به عمل آمد ولی بعد دعوت را پس گرفتند. اما بعد از آن ناگزیر شدند ایران را دعوت کنند تا در جلسات گروه حمایت از سوریه شرکت کند و همین مسائل و راهکارها را آنجا ارائه دادیم. چند سال است که در جلسات اتحادیه اروپا با موضوع سوریه ما به صورت مرتب دعوت میشویم و در آنها شرکت میکنیم و نظرات جمهوری اسلامی را ارائه میدهیم. این اما به این معنی نیست که ما داریم سر سوریه با دیگران بده بستان میکنیم. یا در مورد یمن ما در همان هفته اول اقدامات تهاجمی عربستان و امارت علیه یمن باز هم یک طرح چهار مادهای دادیم. این طرح شامل آتشبس فوری، ارسال کمکهای انسان دوستانه، گفتوگوهای یمنی-یمنی و تشکیل حکومت فراگیر. این طرح طرح امروز ما هم هست و هیچ فرقی با زمان شروع درگیریها نکرده است.
یعنی آن کشوری که در این سالها مواضعاش در منطقه یکی بوده جمهوری اسلامی ایران بود و این طرح را ما آن وقت هم آنجا مطرح کردیم. اینطور نیست که ما این طرح را مثلا در گوش یک کشور در منطقه گفته باشیم! نه! ما مواضعمان را علنی مطرح کردیم. من حتی مقالهای نوشتم در نیویورک تایمز و طرح مربوط به یمنمان را در انجا اعلام کردیم. بیش از سه سال قبل. در واقع حرفم به این معنی است که جمهوری اسلامی هیمشه در این سالها موضعاش این بود که با کشورهای منطقه و دیگران تعامل داشته باشد ودر روسیدادهای منطقه حضور فعال داشته باشد. اینکه برخی میخواهند الغا کنند که ما مواضعمان را عوض کردیم یا عقب نشینی کردیم از مواضعمان اشتباه است. من همیشه گفتم که دوستان ما اغلب یک پلنگ کاغذی درست میکنند و آن را سریع شکار میکنند. مثلا همیشه میگویند ظریف همه امیدش را بسته بود تا دموکراتها انتخابات امریکا را ببرند و حالا میآیند به من تبریک یا تسلیت میگویند. اما این حرفها واقعی نیست.
منبع: سایت آزادی
دیدگاه تان را بنویسید