اوکراین کنترلی بر کریمه نداشت

اعتمادآنلاین| «دیوید راجر مارپلز» تاریخدان و تحلیل‌گر سیاسی در دانشگاه آلبرتا در کانادا است. حوزه کاری وی تاریخ و سیاست معاصر بلاروس، روسیه و اوکراین است.

دیوید راجر مارپلز با اشاره سالگرد همه‌پرسی استقلال کریمه و رویکردها به این مقوله گفت: قبول استقلال کریمه برای اوکراین همچنان دشوار است. وضعیت در این منطقه بدین صورت است که نظامیان روسیه به آنجا وارد شده و تمام رهبران وفادار به اوکراین را از سمت‌های خود اخراج کرده‌اند. درباره وضعیت میان روسیه و اوکراین نیز همین را می‌توان گفت. احداث پل کرچ در کریمه وضعیت را بغرنج‌تر کرده است. این پل از حجم معاملات در بنادر دو کشور کاسته است، به‌ویژه معاملات میان اودسا و ماریوپول. با احداث این پل، تجارت میان دریای آزوف و دریای سیاه با دشواری‌های بسیاری روبروست.

وی افزود: روسیه با این اقدام توافقی را که در سال 2003 با اوکراین داشت زیر پا گذاشت؛ توافقی که براساس آن دو طرف می‌توانستند آزادانه در دریای سیاه و آزوف تجارت و رفت‌وآمد کنند. گمان نمی‌کنم که اوکراین بتواند کریمه را پس بگیرد. هیچ سناریویی در این رابطه به چشم نمی‌خورد. یگانه سناریوی مطرح در این زمینه این است که اوکراین کریمه را به‌عنوان بخشی از خاک روسیه بپذیرد و روسیه نیز در عوض نیروهای خود را از دونباس پس بکشد و از حمایت جدایی‌طلبان دست بکشد. این در حالی است که اوکراین در آینده انتخاباتی را از سر خواهد گذراند. بعید می‌دانم کسی از میان کاندیداها بخواهند با روسیه درگیر شوند.

مارپلز با اشاره به بی‌کنشی غرب در برابر وضعیت کریمه گفت: کریمه منطقه‌ای است که اکثریت مردم آن یا ریشه‌های روسی دارند یا اصولا از روسیه برای زندگی آنجا مهاجرت کرده‌اند. اکثریت مردم این منطقه به زبان روسی صحبت می‌کنند. کریمه برای روسیه در طول تاریخ اهمیت بسیاری داشته است. در حقیقت، حتی در سال 1954 که کریمه از اتحادیه جماهیر شوروی به اوکراین منتقل شد، همچنان بخش اعظمی از آن جزئی از میراث روسیه به حساب می‌آمد. چیزی که باعث شد همه‌چیز به هم بریزد، رفراندوم استقلال بود، وگرنه پیش از آن هم روسیه کریمه را بخشی از خود می‌دانست. بخش اعظمی از شهرهای کریمه، از جمله یلتا، خود را شهروندان روسیه می‌دانند و کسی را در آنجا پیدا نمی‌کنید که به زبان این کشور حرف نزند.

این تاریخدان و تحلیل‌گر مسائل سیاسی افزود: من شخصا گمان می‌کردم که این همه‌پرسی دیر یا زود در کریمه صورت می‌گیرد. از سوی دیگر، هیچ تنش مشخص و ویژه‌ای میان کریمه و اوکراین وجود ندارد و نداشته است. البته این را هم بگویم که اعزام نیروهای روسیه به کریمه بی‌تردید نقشی تعیین‌کننده در نتیجه همه‌پرسی داشت. مشکل اینجاست که حجم نیروهای روسیه در این منطقه آنچنان زیاد است که اصولا نمی‌شد تصور مقاومت را از سوی نیروهای اوکراین به ذهن راه داد. نهایتا این‌گونه نتیجه‌گیری می‌کنم که اگر این همه‌پرسی در شرایط آزادتری هم صورت می‌گرفت باز هم با اختلافی اندک نتیجه به سود روسیه تمام می‌شد.

این استاد دانشگاه در رابطه با واکنش اوکراین به انضمام کریمه به خاک روسیه ادامه داد: مشکل اصلی در رابطه با این مسئله شیوه انضمام کریمه بود. اعزام نیروهای روسیه به کریمه کمکی به کاستن تنش‌ها میان دو طرف نکرد. این قضیه دولت اوکراین را شگفت‌زده کرد. این اقدام تهاجمی بود. وضعیت ارتش اوکراین در سال 2014 نیز بسیار ضعیف بود و آن کشور تازه انقلابی جدید را از سر گذرانده بود. اصولا وضعیت اوکراین در آن دوران بسیار غریب بود؛ تلاش این کشور برای پیوستن به سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) با شکست مواجه شد و هیچ یک از اعضای این سازمان نیز علاقه‌ای به پذیرفتن کی‌یف در جمع خود نداشته و ندارند. بنابراین در زمینه کریمه ناتو کمکی به اوکراین نکرد. سیاست «باراک اوباما»، رئیس‌جمهوری وقت آمریکا، نیز عدم دخالت در وضعیت بود، بنابراین اوکران در زمان انضمام کریمه خود را کاملا دست و پا بسته یافت. همین هم مزید بر علت است که کی‌یف با خشم و بغض فراوان از این ماجرا یاد کند.

رئیس‌جمهوری فعلی اوکراین موضع بسیار سختی در برابر روسیه گرفته است. باقی کاندیداها اما ترجیح می‌دهند با روسیه مذاکره کنند. اگر از من بپرسید، این دومی راه‌حل بهتری است. این هم به نفع اوکراین است و هم به نفع روسیه. حتی ممکن است دونباس نیز به اوکراین بازپس داده شود.

این تحلیل‌گر مسائل بلوک شرق در ادامه گفت: بحث کریمه بیشتر حیثیتی و سیاسی است تا اقتصادی. کریمه اصولا تولید چندان شاخصی ندارد و نمی‌توان از منظر اقتصادی روی آن حساب کرد. اما نکته مهم کارکرد استراتژیک این منطقه است. از منظر روانی و وطن‌پرستانه کاملا رویکرد مقام‌های اوکراین را درک می‌کنم و با آن‌ها همدردی دارم. اما باید اعتراف کرد که اوکراین از همان آغاز نیز کنترل چندانی بر کریمه نداشت. بنابراین این اوکراین است که به کریمه نیاز دارد، نه برعکس.

مارپلز با اشاره به تنش‌های اخیر در تنگه کرچ و احتمال وخیم‌تر شدن اوضاع میان کی‌یف و مسکو گفت: این بستگی به رویکرد روسیه دارد. در حال حاضر، روسیه بیشتر نگران گسترش قدرت ناتو است تا تنش‌ها در این منطقه. سوریه و حراست از دولت «بشار اسد» رئیس‌جمهوری این کشور، از دیگر اولویت‌های روسیه است. فرستادن نیروهایی برای حفظ دولت فعلی آفریقای مرکزی نیز از دیگر اولویت‌های کرملین در زمینه سیاست خارجی است. بنابراین گمان نمی‌کنم مسکو علاقه داشته باشد بار دیگری به گرده خود اضافه کند. کریمه و اوکراین در حال حاضر اولویت اصلی روس‌ها نیست.

منبع: ایلنا