به آمریکا واکنش مناسب نشان می‌‎دهیم/ کشورهایی که در خط یکجانبه‌گرایی‌اند، در اقلیت هستند

اعتمادآنلاین| مجید تخت روانچی، سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل متحد، که از 11 روز پیش به طور رسمی کار خود را در مسئولیت جدید با ارائه استوار نامه خود به «آنتونیو گوتر» دبیرکل سازمان ملل متحد، آغاز کرد درباره موضوعات مختلف از جمله برجام، تحریم های یکجانبه آمریکا ، تهدیدات واشنگتن علیه برنامه هسته ای ، اروپا و اینستکس، رویکرد نمایندگی ایران در دوره جدید و دیپلماسی عمومی پاسخ داد.

وی درباره اقدامات اخیر آمریکا همچون لغو تمدید معافیت برای خریداران نفت ایران و واکنش جمهوری اسلامی نسبت به آن گفت: این مساله از سوی مقامات کشور در حال بررسی است و در زمان مناسب اعلام خواهد شد.

این عضو ارشد مذاکره کننده هسته ای ایران درباره عملکرد اروپا در قبال حفظ برجام هم گفت انتقاد ما به اروپایی ها از ابتدا این بود که صرفا نمی توانیم به حمایت سیاسی آنها اکتفا کنیم. باید به میدان بیایند و این خسارات وارده را جبران کنند.

تخت روانچی افزود: تشکیل اینستکس فی نفسه کار خوبی است اما در عمل باید نشان دهد که تحریم های آمریکا را جبران می‌کند.

وی ادامه داد: این انتقاد را به صورت جدی به اروپایی ها گفته ایم و اگر واقعا اروپایی ها تاخیر کنند ممکن است که زمان از دست رفته باشد.

نماینده ایران در سازمان ملل متحد درباره ظرفیت این سازمان هم گفت: در عین اینکه مراقب اصول و ارزش های خودمان هستیم، در چارچوب سازمان ملل همکاری داریم و فکر می کنیم که این دو مانع جمع نیست. یعنی در حالی که اصول و ارزش های خود را داریم، از امکانات بین المللی هم برای پیشبرد منافع ملی خود استفاده کنیم.

تخت روانچی یکی از برنامه های خود را پیگیری چندجانبه گرایی و دیپلماسی برای صلح نامید و گفت یکجانبه گرایی با منافع ملی ما در تضاد است و ما جلوی آن می ایستیم.

وی خاطرنشان کرد: در خروج غیرقانونی آمریکا از برجام هم ایستاده ایم و با اعضای شورای امنیت و بقیه اعضای سازمان ملل متحد در حال صحبت هستیم.

سفیر ایران در سازمان ملل متحد درباره ارتباط با دبیرکل سازمان ملل متحد گفت: احساس ما این است که دبیرکل از تعامل با جمهوری اسلامی ایران استقبال می کند چرا که در منطقه نقش داریم.

تخت روانچی درباره ارتباط نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل متحد در امور یمن با ایران هم اظهار کرد: استنباط من این است که این تبادل نظرها بیشتر خواهد شد.

وی درباره مواضع وزیر امور خارجه نسبت به «تیم ب» (بولتون، بنیامین نتانیاهو، بن سلمان و بن زاید) هم گفت: برخی از عناصر در آمریکا و برخی در منطقه ما تلاش می کنند که جو ایران هراسی را گسترش دهند. تلاش دارند که منطقه را به آشوب بکشند و از این طریق فکر می کنند به منافع کوتاه مدت خودشان می رسند که اشتباه می کنند.

نماینده دائم ایران در سازمان ملل متحد تصریح کرد: آقای دکتر ظریف این مساله را هم به خوبی تبیین کردند که اگر این ماجرا جویی ها بخواهد جلو برود، چه خطرهایی برای منطقه دارد. ما به عنوان کشور خواهان صلح و کشوری که برای امنیت منطقه کار می کنیم، مباحث امنیت منطقه را در دیدار با دبیرکل هم مطرح کردیم.

تخت روانچی یادآور شد: متاسفانه برخی از کشورها در منطقه ما فکر می کنند اگر در این چارچوب تقابلی با ایران حرکت کنند، منافعشان تامین می شود. مشروح این گفت وگو را در زیر می خوانید:

چگونه انتخاب سفیر ایران در سازمان ملل متحد به شما رسید؟

تخت روانچی: بعد از اینکه آقای دکتر خوشرو به دلیل قانون بازنشستگی، به ایران بازگشتند؛ نمایندگی نیویورک در عین اینکه با فعالیت همکاران از نظر کیفیت کار هیچ نقصانی وجود نداشته است اما چون یکی از نمایندگی های مهم است و جایگاه سفیر و نماینده دائم آن، خالی بود از همان ابتدا در فکر بودند کسی تعیین شود که به سازمان ملل و همچنین به مسایل آمریکا و برجام، قطعنامه 2231 و سایر موضوعاتی که در این زمینه هست آشنایی داشته باشد.

خودم ابتدا قصد ماموریت خارج از کشور را نداشتم و چند بار که صحبت شده بود، بنده دوستان دیگری را پیشنهاد داده بودم که با نظر وزیر امور خارجه و تایید رئیس جمهوری می توانست به اینجا اعزام شود. پس از صحبت های مختلف، آقای دکتر ظریف لطف داشتند و پیشنهاد دادند که بنده به این ماموریت اعزام شوم و رئیس جمهوری هم تایید کردند.

پس از علنی شدن انتصاب شما، مسایلی مطرح شد که ماموریت ویژه ای برای شما تعریف شده است؟

تخت روانچی: اینها بیشتر گمانه زنی های رسانه ای است که مثلا این انتخاب چه پیامی منتقل می کند. اگر یکی از وزارت امور خارجه هم به اینجا می آمد، همین کار را انجام می داد. بالاخره وقتی کشور تصمیم می گیرد، در حالی که افراد مهم هستند اما این سیاست ها است که اهمیت دارند.

این سیاست ها هم اینگونه نیست که به افراد ارتباط داشته باشد، سیاست کشور، نهادهای تصمیم گیر و سیاست های کلان نظام هم مشخص است. افراد در عین حال که موثر هستند اما نمی توانند تغییر زیادی در سیاست ها داشته باشند. دیپلمات ها مجری سیاست کشور هستند. این مسایل، بیشتر صحبت ها و گمانه زنی های رسانه ای است.

آیا رویکرد جدیدی در کار نمایندگی خواهید داشت؟

تخت روانچی: اینجا نمایندگی ایران در سازمان ملل است و طبیعتا عمده فعالیت های ما در ارتباط با این سازمان است. سازمان ملل یک سازمان جهانشمول است وموضوعات مختلفی را از موضوعات سیاسی گرفته تا اقتصادی، اجتماعی و حقوقی در دستور کار خود دارد.

اینکه مثلا یک سری از معاهدات بین المللی ابتدا از سازمان ملل شروع می شود، خود نشان دهنده اهمیت کار است و ما تاکید داریم که در تدوین این معاهدات، از ابتدا حضور داشته باشیم تا بتوانیم نقش آفرینی کنیم و به آن جهت بدهیم.

این طور نباشد که عده ای تصمیم بگیرند که فلان معاهده را شکل دهند و تصویب کنند و نهایتا ما تصمیم بگیریم که بپیوندیم یا نپیوندیم. حضور ما از ابتدا مهم است همچنان که در طول سال های پس از انقلاب در سازمان های بین المللی فعال بوده ایم. در سازمان ملل در نیویورک، وین و ژنو در زمینه تدوین حقوق بین المللی که بحث بسیار مهمیاست فعال بوده ایم.

سازمان ملل مباحث دیگری همچون اقتصاد دارد که اقتصاد جهانی برای همه کشورهای عضو سازمان ملل مهم است. برای ما هم اهمیت دارد و در این زمینه فعالیت داریم . در مسایل اجتماعی نیاز است که حضور داشته باشیم و جاهایی که با ارزش های ما تداخل دارد باید مراقبت کنیم که خلاف ارزش های ما چیزی تصویب نشود.

ما اکنون در شورای اقتصادی - اجتماعی (اکوساک) که یک رکن مهم سازمان ملل است، عضویت داریم. در اینجا مباحث بسیار مهم اجتماعی و اقتصادی مطرح می شود و تلاش داریم در طول چهار سال عضویت ما، نقش آفرینی کنیم.

یکی از موضوعات، مباحث محیط زیست است. بحث ریزگردها و چالش های محیط زیستی که کشورها با آن مواجه هستند، به گونه ای است که مجموعه ای از کشورها درگیر آن هستند. در مساله ریزگردها کشورهای متعددی درگیر هستند، سازمان ملل قطعنامه هایی داشته است و خودمان هم بانی چند قطعنامه در این زمینه بوده ایم. طبیعتا در این حوزه ها هم نقش آفرینی کردیم و خواهیم کرد.

مساله دیگر موضوع خلع سلاح و امنیت بین الملل که در حوزه کمیته اول مجمع عمومی سازمان ملل مطرح است، مباحث مهمی است که یکی از بخش های مهم معاهده عدم اشاعه (ان پی تی) است که متاسفانه قدرت های هسته ای به تعهداتشان عمل نکرده اند و از سال 1970 که این معاهده لازم الاجرا شد تا کنون، این بخش بر زمین مانده است.
این یکی از مباحث مهمی است که ما در موضوع صلح و امنیت بین الملل درگیر هستیم و در مباحث آن به جدیت مشارکت داریم.

اهمیت دیگر سازمان ملل برای ما، موضوع چندجانبه گرایی است به ویژه الان که دنیا با پدیده یکجانبه گرایی و پشت پا زدن به تعهدات بین المللی که نمونه آخر آن مساله برجام را می بینیم، روبرو است. طبیعی است وقتی در سازمان ملل که در حقیقت مهد چندجانبه گرایی است، فعالیت دارید یعنی خود به خود در جهت مقابله با یکجانبه گرایی عمل می کنید. از این بُعد، برای ما مهم است که در سازمان ملل متحد در جهت چندجانبه گرایی فعالیت کنیم.

خوشبختانه کشورهایی که در خط یکجانبه گرایی هستند، در اقلیت به سر می برند و خیلی از کشورها همچون ایران، جنبش عدم تعهد و بقیه کشورهای دنیا در مقابل آن هستند. انگشت شمارند که نظریه یکجانبه گرایی را که متعلق به قرن اخیر نیست و حتی در قرن نوزدهم و بیستم منسوخ شده بود، دنبال می کنند.

به هرحال متاسفانه ما با این پدیده روبرو هستیم. سازمان ملل باید به این مساله بپردازد و در جهت مقابله با یکجانبه گرایی حرکت کند. ما این مساله را در دستور کار داریم و ان شاء الله با جدیت دنبال خواهیم کرد.

به طور کلی سازمان ملل که در حقیقت مجموعه کشورهای دنیا را تشکیل می دهد، اگر واقعا جهت کار آن به گونه ای باشد که در جهت مثبت حرکت کند، دستاوردهای زیادی می تواند برای ما داشته باشد. یعنی همکاری بین المللی در چارچوب سازمان ملل می تواند دستاوردهای زیادی برای کشور داشته باشد.

از این جهت در عین اینکه مراقب اصول و ارزش های خودمان هستیم، در چارچوب سازمان ملل همکاری داریم و فکر می کنیم که این دو مانع جمع نیست. یعنی در حالی که اصول و ارزش های خود را دارید، از امکانات بین المللی هم برای پیشبرد منافع ملی خود استفاده کنید.

منافع ملی حرف اول را می زند. وقتی در سازمان ملل متحد وارد می شویم و می خواهیم درباره موضوعی اظهار نظر کنیم؛ اول به منافع ملی خود می نگریم. اگر موافق باشد در جهت پیشبرد آن حرکت می کنیم و اگر همخوانی نداشته باشد سعی می کنیم از ضررهایی که دارد جلوگیری کنیم. یکی از آنها یکجانبه گرایی است که با منافع ملی ما در تضاد است و ما جلوی آن می ایستیم.

در خروج غیرقانونی آمریکا از برجام هم ایستاده ایم و با اعضای شورای امنیت و بقیه اعضای سازمان ملل متحد در حال صحبت هستیم.

در این چند روز تقریبا با سفرای مختلف ملاقات دارم و مواضع کشورمان را تبیین می کنم. در سازمان ملل متحد علاوه بر یکسری کارهایی که می توانیم هدفمند جلو ببریم، بخش دیگر کار هم تبیین مواضع کشور است. همانگونه که در ابتدای مجمع عمومی در شهریورماه که روسای جمهوری و وزیران خارجه می آیند، مواضع کشورشان را تبیین می کنند ما هم به عنوان نمایندگی در این زمینه حتما این کار را انجام خواهیم داد.

به ظرفیت سازمان ملل برای مقابله با یکجانبه گرایی و حتی حل برخی از مشکلات بین المللی اشاره کردید. در این مدت 2 بار هم با دبیرکل سازمان ملل متحد دیدار داشته اید، یک بار برای تقدیم استوار نامه و یک بار هم همراه با دکتر ظریف. آیا از ظرفیت شخص دبیرکل برای حل برخی مشکلات دو جانبه استفاده خواهید کرد؟

تخت روانچی: دبیرکل به طور طبیعی در چارچوب سیستم سازمان ملل متحد شخصیت مهمی است و نقش مهمی در مسایلی که سازمان ملل با آن روبرو است، دارد. ما درباره همه موضوعاتی همچون سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و حقوقی که بحث می کنیم، دبیرکل نقش مهمی در پیشبرد آنها دارد.

ما هم که در موضوعات مختلف در سازمان ملل متحد فعال هستیم، طبیعی است که روابط خوبی با دبیرکل داشته باشیم.
در موضوعات منطقه ای هم دبیرکل در مساله سوریه یا یمن نماینده ویژه دارد، در مورد مسایل منطقه ای سازمان ملل متحد فعال است و ما با دبیرکل درباره سوریه صحبت می کنیم و با نماینده ویژه وی هم اینگونه است. درباره یمن هم با ایشان و هم با نماینده ویژه وی گفت وگو می کنیم.

ظرفیت خوبی است که با دبیرکل در موضوعات مختلف صحبت کنیم اما وجه دو جانبه مطرح نیست و بیشتر تمرکز ما بر فعالیت های جاری سازمان ملل است. این فعالیت ها می تواند سیاسی، اقتصادی و منطقه ای باشد و فکر می کنیم که در همه این موضوعات این ظرفیت وجود دارد که با دبیرکل سازمان ملل متحد در ارتباط نزدیک باشیم.

احساس ما هم این است که دبیرکل هم از تعامل با جمهوری اسلامی ایران استقبال می کند چرا که در منطقه نقش داریم. در موضوعات مختلف سازمان ملل، هیات جمهوری اسلامی ایران یکی از هیات های فعال است و همکاران ما در جلسات مختلف صحبت می کنند و به بحث ها جهت می دهند.

اشاره کردید با نماینده دبیرکل سازمان ملل متحد در امور یمن هم تماس هایی داشته اید اما در گزارش های مارتین گریفیث یا خبرهای منتشر شده ، نامی از ایران نمی آید.

تخت روانچی: ایشان هنوز به ایران نیامده است و گفته می شود در برنامه او قرار دارد؛ اما این باعث نشده است که با نمایندگان ما در تماس نباشد. با نمایندگان جمهوری اسلامی ایران در جاهای مختلف تماس داشته و تبادل نظر کرده است. استنباط من این است که این تبادل نظرها بیشتر خواهد شد.

آقای دکتر ظریف در سفر اخیرشان به نیویورک برخی از مسایلی را همچون عملکرد 'تیم ب' مطرح کردند، تا چه حد برای تبیین این مواضع در سازمان ملل یا در دیدارهای دوجانبه اقدام کرده اید؟

تخت روانچی: ایشان برای شرکت در اجلاس چندجانبه گرایی در سازمان ملل متحد آمده بودند و سخنرانی وی هم بسیار مورد استقبال قرار گرفت. گفتم که یکی از مباحث دستور کار ما هم همین موضوع است.

درکنار این نشست در مجمع عمومی، ایشان با رسانه های آمریکایی، شخصیت های سابق و گروه و اتاق های فکر صحبت کردند و به تبیین مواضع ما پرداختند. عمده آن به خروج غیرقانونی آمریکا از برجام و بحث قطعنامه 2231 اختصاص داشت.

به اعتقاد ما و خیلی از کشورها خروج آمریکا از برجام، نقض این قطعنامه است و ایشان خیلی دقیق به تصویر کشیدند که آمریکا به عنوان یک عضو دائم شورای امنیت که شاید برای نخستین بار در تاریخ سازمان ملل رخ داده است، کشورهای مختلف را بر خلاف تعهدات بین المللی و برخلاف تعهدات آن در قطعنامه 2231، برای اجرای قطعنامه مجازات می کند.

کشورها را به خاطر عمل کردن به حقوق بین الملل تنبیه می کنند. این شاید از کارهای بی سابقه در سازمان ملل متحد است که یک عضو شورای امنیت، کشورهایی را که بر اساس حقوق بین الملل عمل می کنند، جریمه می کنند. این مساله را خیلی خوب و زیبا با صحبت ها و مصاحبه هایی که داشتند، تبیین کردند.

در عین حال، در منطقه هم واقعیتی وجود دارد که برخی از عناصر در آمریکا و برخی در منطقه ما تلاش می کنند که جو ایران هراسی را گسترش دهند. تلاش دارند که منطقه را به آشوب بکشند و از این طریق فکر می کنند به منافع کوتاه مدت خودشان برسند که اشتباه می کنند.

آقای دکتر ظریف این مساله را هم به خوبی تبیین کردند که اگر این ماجرا جویی ها بخواهد جلو برود، چه خطرهایی برای منطقه دارد. ما به عنوان کشور خواهان صلح و کشوری که برای امنیت منطقه کار می کنیم، مباحث امنیت منطقه را در دیدار با دبیرکل هم مطرح کردیم.

در عین حال که ما چنین تلاشی داریم متاسفانه عده ای در جهت خلاف آن عمل می کنند و فکر می کنند از این طریق می توانند به اهداف خودشان برسند. باید برای آنها روشن شده باشد که در عرض یکسال گذشته که ترامپ از برجام خارج شد و به قول خودشان فشار حداکثری را ایجاد کردند، چه نتیجه ای داشت.

مشخص است که نتیجه این سیاست هایی که سیاست های تقابل است و در خلاف جهت بقیه کشورها حرکت می کند به جایی نخواهد رسید. متاسفانه برخی از کشورها در منطقه ما فکر می کنند اگر در این چارچوب تقابلی با ایران حرکت کنند، منافعشان تامین می شود.

در حالی که اگر دقیق و بلند مدت نگاه کنند، باید بدون چشمداشت به بیرون که دنبال منافع خودشان هستند؛ با درون منطقه مسایل را حل کنند. این چشمداشت به بیرون، در کوتاه مدت و دراز مدت متاسفانه هم به ضرر خودشان و هم به ضرر منطقه است و هیچ دستاوردی ندارد.

آیا برای تبیین این مسایل، از دیپلماسی عمومی هم بهره خواهید گرفت؟

تخت روانچی: یک بخشی از فعالیت دیپلمات ها، دیپلماسی عمومی است. یعنی اگر بخواهید صرفا به دیپلماسی رسمی که شاید 50 تا 100 سال پیش عمل می شد اکتفا کنید، کار پیش نمی رود. یعنی مجبورید که از فناوری روز استفاده کنید. به همین دلیل از فضای مجازی استفاده می کنیم.

در دیپلماسی عمومی، شما برای جامعه مدنی، در سازمان ملل و کشورهای مختلف، دانشجویان، محققین و طیف هایی که بتوانند افکار را شکل دهند، سیاست های خود را تبیین می کنید. این یکی از بخش های خوب کار ما است و حتما مورد توجه نمایندگی هست و ان شاء الله در این قضیه قدم های خوبی برخواهیم داشت.

خبرهای منتشر شد مبنی بر اینکه آمریکا قصد دارد تمدید معافیت های مربوط به فعالیت های هسته ای را محدود کند. اگر این کار را انجام دهد، ماهیت برجام چه خواهد شد؟

تخت روانچی: الان در حال بررسی هستیم که نسبت به این اقدام اخیر آمریکا چه تصمیمی گرفته شود. گزینه های مختلفی در تهران در حال بحث است و در زمان خود اعلام خواهد شد که ما نسبت به این اقدام آمریکا چه عکسی العملی باید نشان دهیم.

از دید ما تمامی این تحریم ها غیرقانونی است چه بحث نفت و چه در ارتباط با فعالیت های صلح آمیز هسته ای باشد. همه اینها را خلاف برجام، خلاف تعهدات بین المللی آمریکا و خلاف قطعنامه 2231 می دانیم و در عین حال نمی توانیم نسبت به این اقدامات بی توجه باشیم و باید عکس العمل داشته باشیم که در زمان مناسب هم اعلام خواهد شد.

هم دکتر ظریف وزیر امور خارجه و هم دکتر عراقچی معاون ایشان، موضع تندتری نسبت به عملکرد اروپا داشته اند، اروپا باید چه اقدام عملی انجام دهد و سرنوشت اینستکس چه خواهد شد؟

تخت روانچی: از ابتدا که با اروپایی ها پس از خروج آمریکا از برجام صحبت می کردیم، تاکید کردیم که اگر بخواهیم در برجام بمانیم باید از منافع آن بهره ببریم. از این رو، اعضای باقی مانده در برجام باید این کار را انجام دهند و کسانی که داخل برجام بودند و در مذاکرات برجام شرکت داشتند باید منافعی که بر اساس آن باید به ایران می رسید را عملیاتی کنند.

اصل آن را قبول دارند و در مواضع خود هم اعلام کرده اند که در بیانیه های مختلفی که پس از خروج آمریکا از برجام توسط کمیسیون مشترک که در وین برگزار می شد، آمده است.

انتقاد ما به اروپایی ها از ابتدا این بود که صرفا نمی توانیم به حمایت سیاسی آنها اکتفا کنیم . اینکه گفته شود برجام توافق خوبی است، برجام باید این منافع را برای همه داشته باشد، از طریق برجام می توانیم در جهت اعتماد سازی عمل کنیم؛ یعنی حرف های کلی سیاسی که در عین حال که خوب است و کسی شکی در آن ندارد اما در کنار آن با توجه به اینکه تحریم های آمریکا ضررهای اقتصادی برای ما داشته و دارد، نمی توانیم صرفا به بیانیه های سیاسی اکتفا کنیم.

باید به میدان بیایند و دخالت کنند و این خسارات وارده را جبران کنند. بحث اینستکس مطرح شد. مدتی طول کشید که این اینستکس به وجود آمد. از اول هم گفتیم که این قدر زمان لازم نیست. مکانیزمی تعبیه شده بود که فی نفسه خوب است و در عمل باید دید که چگونه عمل می کند اما چرا این قدر زمان برد تا این کار انجام شود؟

تخت روانچی: خب، حالا انجام شده و ما هم شرکت مشابه آن را در ایران تاسیس کردیم که بتوانند کار کنند اما نکته مهم این است که این کارها نتیجه داشته باشد . مانند آن است که ماشینی را ساخته اید که بسیار قشنگ و زیبا است اما سوال این است که این ماشین چه زمانی حرکت می کند. داشتن ماشین فی نفسه دردی را دوا نمی کند.

ما انتقادمان را داشتیم و داریم. اگر واقعا اروپایی ها تاخیر کنند ممکن است که زمان را از دست داده باشیم و بنابراین باید به موقع عمل کنند و اینستکس هم شامل این مباحث است.

در عین حال که فی نفسه خوب است اما باید در عمل خود را نشان دهد که تحریم های آمریکا و ضررهایی که در اثر تحریم های آمریکا به مردم ایران تحمیل می شود را را جبران کند.

منبع: ایرنا