تهران برای تثبیت حاکمیت سیاسی بغداد تلاش می‌کند

اعتمادآنلاین| «همام باقر الحمودی» رئیس مجلس اعلای اسلامی است. در سال 2018 و در آستانه انتخابات پارلمانی عراق، مجلس اعلای اسلامی و گروه الحشد الشعبی ائتلاف فتح را تشکیل دادند و این ائتلاف هم اکنون 52 نماینده در پارلمان عراق دارد. الحمودی، 67 ساله و متولد بغداد است. او در سال 2004 و پس از سقوط صدام عضو شورای موقت ملی عراق بود در تدوین قانون اساسی عراق از قانون فدرالی دفاع می‌کرد.

الحمودی تاکید کرد که عراق به هیچ وجه اجازه استفاده از خاکش را علیه هیچ کشوری و از جمله کشورهای همسایه نمی‌دهد و این خلاف قانون اساسی عراق است. وی گفت: تلاش می‌کنیم که هیچ جنگی در منطقه اتفاق نیفتد چراکه هر درگیری در منطقه، عراق را تحت تاثیر قرار می‌دهد. او همچنین با اشاره به فعالیت گروه الحشد الشعبی گفت که بسیج مردمی جزئی از ارتش عراق است و زیر نظر نخست وزیر عراق فعالیت کرده و از ارتش عراق حمایت می‌کند.

گفت‌وگوی ایلنا با حمودی که در دفتر وی در منطقه الجادریه بغداد انجام شد، به شرح زیر است:

نظر شما درباره حضور نیروهای آمریکایی در عراق چیست؟

حضور نیروهای آمریکایی پس از شکست داعش بهانه‌های دیگری دارد. رییس‌جمهور آمریکا پیش‌تر گفته بود که علت ادامه حضور این نیروها در عراق، حمایت از عراق و استقرار امنیت در منطقه است. آنها همچنین گفتند که عراق می‌تواند پایگاهی برای حفظ منافعشان باشد. این نوع سخنان ترامپ برخی از سیاسیون عراقی را تحت تاثیر قرار داد، به همین دلیل پارلمان عراق در نامه‌ای به فرماندهان ارتش عراق از آنها خواست تا به صورت رسمی تعداد نیروهای آمریکایی را اعلام کند. این گزارش نشان می‌دهد که حدود پنج هزار و 900 نیروی آمریکایی همچنان در عراق حضور دارند که هدف و وظیفه آنها آموزش نیروهای نظامی و امنیتی عراقی است. آنها همچنین اعلام کرده‌اند که از نیروهای عراقی در درگیری‌های احتمالی داخلی علیه گروه‌های تروریستی حمایت می‌کنند. در میان سیاستمداران و نمایندگان پارلمان عراق دو نظریه وجود دارد:

برخی از آنها معتقدند که باید نظر دولت را در توجیه ادامه حضور نیروهای آمریکایی در خاک عراق به رسمیت شناخت و برخی دیگر معتقدند که عراق به ادامه حضور نیروهای خارجی و آمریکایی نیاز ندارد.

ما به نخست‌وزیر کنونی عراق و رویکرد سیاسی او اعتماد داریم و بنابراین ما این فرصت را به نخست‌وزیر می‌دهیم تا بهترین راه را برای کشور انتخاب کند. اما من در مجموع فکر می‌کنم حضور نیروهای خارجی در عراق در بلند مدت نمی‌تواند سازنده باشد.

با توجه به شرایط موجود رابطه تهران- بغداد چگونه تعریف می شود؟

رابطه ایران و عراق در خصوص مسائل امنیتی و ثبات رابطه‌ای محکم است و قدمتی طولانی دارد. هر نوع بی‌ثباتی در عراق ایران را متاثر می‌کند و هر مساله‌ای در ایران عراق را تحت تاثیر قرار می‌دهد. من فکر می‌کنم ما باید به همین دلیل همکاری مشترک قوی داشته باشیم.

از سوی دیگر در چند سال گذشته، سیستم نظام جدید بر مبنای دموکراسی در عراق حاکم شده و ما هم به عنوان مردم عراق می‌خواهیم که در کشور ما دموکراسی حاکم باشد. ما هم به عنوان شیعیان و هم به عنوان بخشی از مردم عراق معتقدیم که استقرار دموکراسی در عراق یک راه حل برای برون‌رفت از بحران است. ما فکر می‌کنیم ایران از وجود ثبات و دمکراسی در عراق استقبال می‌کند و این گزینه را بهتر از هرج و مرج در عراق می‌داند و همچنین به نظر ما ایران نقشی مهمی در ایجاد ثبات و امنیت در عراق داشته است و این نقطه مشترک بین ما است. ما فکر می‌کنیم روابط بین ایران و عراق می‌تواند نماد یک رابطه مناسب برای سایر همسایه‌های عراق باشد که شامل روابط و همکاری‌های اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی و سیاسی است. این می‌تواند نشانه‌ای برای ایجاد ثبات در منطقه باشد. ممکن است بعضی از احزاب موافق این نوع رابطه دو کشور نباشند اما کُردها و شیعیان، ایران را می‌شناسند و همه عراقی‌ها شرایط موجود را می‌دانند. سنی‌ها، مسیحی‌ها و ایزدی‌ها به درایت ایران اعتقاد دارند و آنها می‌دانند که ایران به استقرار ثبات در عراق کمک کرده است. به نظر من در شرایط کنونی ما باید سطح روابط اقتصادی خود با ایران را افزایش دهیم. ما می‌توانیم پیامی به دنیا بفرستیم و به دنیا نشان دهیم که روابط ما در شرایط استقرار ثبات قرار دارد.

ایرانی‌ها تلاش می‌کنند که تا به حکومت عراق کمک کرده و از آن حمایت کنند. ایران برای همکاری‌های مشترک بین دو کشور تلاش می‌کند و این در حالی است که آمریکایی‌ها تلاش می‌کنند افراد خاصی را به دولت تحمیل کنند و سعودی ها عراق را تهدید می‌کنند. ولی ایران سیاست خاصی را به عراق تحمیل نمی‌کند. آنها تلاش می‌کنند تا عراقی‌ها خودشان درباره حکومت خود به نتیجه برسند. این در واقع نفوذ ایران نیست بلکه این نشانه درایت و حکمت ایرانی‌هاست که می‌توانند مسایل دشوار عراق را درک و حل کنند. این در حالی است که آمریکایی ها از از دریچه ترس و نگرانی با عراق مواجه می‌شوند و به همین دلیل نمی‌توانند موفق عمل کنند.

عراق و عربستان روابط اقتصادی گسترده‌ای دارند و حتی اخیرا پادشاه عربستان مبلغ یک میلیارد دلار به عراق هدیه کرد. به نظر شما جایگاه و حوزه نفوذ سعودی در عراق چیست؟

اگر کمک‌های سعودی و فعالیت‌های اقتصادی سعودی بخشی از برنامه در عراق بشود، به دلایل اقتصادی آنها را قبول می‌کنیم. همچینین در مسائل اجتماعی، فرهنگ غرب عراق از سمت سعودی‌ها تحت تاثیر است اما در مجموع مردم عراق بر این باورند که بالاتر از دیگران قرار دارند. بیشتر مردم در کشورهای حاشیه خلیج‌فارس ریشه عراقی دارند و فرهنگ عراق تاثیر زیادی بر فرهنگ مردم کشورهای حاشیه خلیج فارس داشته است حتی به طور تاریخی کشورهای حاشیه خلیج فارس بخش‌هایی از شهر بصره بوده‌اند. ممکن است در مسائل اقتصادی ما تحت تاثیر آنها قرا بگیریم ولی در مورد مسائل دیگر فکر می‌کنم آنها نمی‌توانند عراق را تحت تاثیر خود قرار دهند. سعودی‌ها نمی‌توانند نماد کشورهای عربی باشند. جمال عبدالناصر نماد کرامت اعراب بود و عراق کرامت خود را دارد. حتی برخی از عراقی‌هایی که دهه‌ها در عربستان سعودی زندگی کرده‌اند و حالا به عراق برگشته‌اند، از سعودی بیزارهستند و این تجربه ما درباره سعودی است.

نظر شما درباره تشکیل، ادامه و نوع فعالیت گروه حشد الشعبی چیست؟

ارتش عراق در دوران جنگ دچار مشکل شد. حقوق افراد در ارتش عراق بالاست و همه می‌توانند به عضویت ارتش دربیایند. همچنین مدیریت در ارتش خیلی خوب نیست. به همین دلیل بسیاری در عراق فقط به دلیل مسائل مالی به ارتش پیوسته‌اند و انگیزه چندانی در دفاع از کشور ندارند. از سال 2003 تا 2011 نیروهای اشغالگر، ارتش عراق را کنترل می‌کردند وحقوق ها بسیار بالا بود ولی انگیزه کافی برای دفاع از خاک کشور وجود نداشت. به این ترتیب متاسفانه داعش موفق شد که بخش‌های زیادی از خاک عراق را اشغال کند. وقتی که می‌خواستیم با داعش مبارزه کنیم، هیچ کسی را پیدا نمی‌کردیم و خطر داعش داشت به پایتخت عراق و همچنین به شهرهای مقدس نزدیک می‌شد. پیش از فتوای مرجعیت برخی از نیروهای ارتش با داعش مبارزه می‌کردند ولی بسیاری از مردم عادی پس از فتوای آیت‌الله العظمی سیستانی به دفاع از خاک عراق پرداختند. به این ترتیب قوای ارتش تقویت شد و حضور نیروهای مردمی برای مبارزه با داعش به نیروهای ارتش روحیه داد. حشد الشعبی هنوز هم با ارتش عراق و جزیی از ارتش عراق است و می‌تواند ارتش عراق را حمایت کند. حشد الشعبی یک ارتش است که توسط حکومت عراق و به طور مستقیم توسط نخست‌وزیر اداره می‌شود. این گروه دقیقا عملکردی شبیه نیروهای ضد تروریسم عراق دارند. و وظیفه آنها مبارزه با دشمن است.

حشد الشعبی خودشان هم می گویند ما تحت فرمان نخست‌وزیر فعالیت می‌کنیم و این گروه به طور کلی تحت فرمان حکومت عراق فعالیت می‌کند. البته گروه‌های دیگری هستند که فعالیت‌های جداگانه‌ای با حشد الشعبی دارند. در شرایط فعلی همه در عراق مسلح هستند. بعضی از گروه‌های عشایر حتی بیش از حشد الشعبی اسلحه دارند و بنابراین برخی گروه‌های میلیشیایی شکل گرفته است. در برخی مواقع حکومت مرکزی بر این گروه‌ها کنترلی ندارد. پلیس و ارتش عراق هنوز به اندازه کافی قدرتمند نیستند. مثلا در شهر بصره ما تقریبا هرروز با مشکلاتی مواجه هستیم وما آنها را گروه‌های میلیشیایی می‌دانیم. حضور آنها مشکل سیاسی نیست، بیشتر یک مساله اجتماعی و فرهنگی است و در حال حاضر حکومت توانایی کنترل این مساله در بسیاری از مناطق عراق ندارد.

آیا پایگاه‌های نظامی آمریکایی در عراق تهدیدی برای ایران هستند؟ نظر شما در این‌باره چیست؟

عراق می‌خواهد طرفدار گفت‌وگو باشد. ما روابط خوبی با ایران داریم و همچنین می‌خواهیم رابطه خوبی با ایالات متحده داشته باشیم و من فکر می کنم این برای استقرار امنیت در منطقه مهم است. ما فکر می‌کنیم باید روابط خود را با ایالات متحده حفظ کنیم تا بتوانیم همچنان به نقش خود در تبادل پیام بین ایران و آمریکا ادامه دهیم. عراق به هیچ وجه اجازه استفاده از خاکش را علیه هیچ کشوری و از جمله کشورهای همسایه نمی‌دهد و این خلاف قانون اساسی عراق است.

ما باید تلاش کنیم که هیچ جنگی در منطقه اتفاق نیفتد. هر درگیری در منطقه عراق را تحت تاثیر قرار می‌دهد و ما این را نمی‌خواهیم. نقش عراق این است که تلاش کند در منطقه ثبات ایجاد کند. اگر جنگی اتفاق بیفتد مردم عراق با توجه به شرایط موضع‌گیری می‌کنند. امروز عراق نمی‌خواهد بخشی از هیچ جنگی باشد و بنابراین ما تلاش می‌کنیم پیام‌ها را رد و بدل کنیم. می‌خواهیم به شکل‌گیری یک دیالوگ کمک کنیم.

منبع: ایلنا