موقعیت «حساس» ترامپ و اروپایی‌ها با توجه به تصمیم مهم برجامی ایران در روزهای آینده

اعتمادآنلاین| دیوید سنگر در نیویورک‌تایمز نوشت: قدرت‌های اروپایی روز جمعه برای آخرین بار تلاش کردند که ایران را برای پایبند ماندن به تعهدات هسته‌ای خود قانع کنند. ایران قرار بود روز جمعه از سقف 300 کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده عبور کند. مقامات ایرانی می‌گویند که بریتانیا، فرانسه و آلمان تاکنون تلاش‌های محدودی برای عملیاتی کردن سازوکار مالی انجام داده‌اند. هدف از این سیستم دور زدن تحریم‌های آمریکا برای ادامه تجارت بین ایران و اروپا است.

در ادامه این مطلب آمده است: عباس عراقچی، معاون وزیر امور خارجه ایران در زمان ترک وین گفت که کشورش احتمالا برنامه خود برای عبور از سقف اورانیوم غنی‌شده در توافق هسته ای را ادامه خواهد داد. مطابق توافق برجام، تهران نباید بیشتر از 300 کیلو گرم اورانیوم غنی‌شده در سطوح پایین را در داخل کشور نگه داری کند و مقادیر اضافی باید به خارج از کشور منتقل شوند. ممکن است ایران در هفته جاری این بند از توافق هسته ای را نقض کند. این اقدام تهران می تواند تنش‌ها با دولت ترامپ را افزایش دهد. هفته گذشته سرنگونی پهپاد آمریکایی دو کشور را تا مرز درگیری نظامی پیش برده بود.

آقای عراقچی در مصاحبه با خبرنگاران در وین اتریش گفت: «اقدامات اروپا کافی نیستند و انتظارات ایران را برآورده نمی کنند». آقای عراقچی اشاره کرد که دولت ایران در روزهای آینده در مورد گام های بعدی خود در قبال برجام تصمیم گیری خواهد کرد. بنابراین، ممکن است ایران تصمیم خود برای نقض برخی بندهای برجام را به تاخیر بیندازد.

محدودیت‌های نگهداری سوخت هسته‌ای بخشی از توافق هسته‌ای سال 2015 هستند که بین دولت حسن روحانی و باراک اوباما امضا شد. اروپا، چین و روسیه نیز طرف‌های دیگر توافق هستند. این توافق در ازای برداشتن تحریم‌های اقتصادی محدودیت هایی را بر روی برنامه هسته‌ای تهران اعمال می کند. رئیس‌جمهور آمریکا سال گذشته کشورش را از این توافق خارج کرد. آقای ترامپ ادعا کرد که این توافق نمی‌تواند به طور کامل مانع دستیابی ایران به تسلیحات هسته ای شود و مداخلات منطقه ای ایران را نادیده گرفته است.

تهران در طول سال گذشته برنامه ای برای خروج از برجام نداشت. اما اکنون دولت آقای روحانی با تهدید طرف های دیگر به خروج از برجام قصد دارد که امتیازاتی را به دست آورد. گفتنی است، تهران در ماه های گذشته با پایبند ماندن به برجام قصد داشت که آمریکا را منزوی کند.

اروپایی‌ها برای نجات دادن برجام در حال تلاش برای راه‌اندازی یک سیستم دادوستد بوده‌اند که به دور زدن تحریم‌های آمریکا کمک کند و ایران بتواند تجارت خود با شرکت‌های اروپایی را از سر بگیرد. اما راه‌اندازی این سازوکار مدت زیادی طول کشیده است. دولت روحانی تصور کرد که با تهدیدات خود می‌تواند تلاش‌های اروپایی‌ها را تسریع ببخشد.

البته عبور کردن از سقف اورانیوم غنی‌شده نمی‌تواند سوخت کافی برای تولید بمب اتمی فراهم کند. اما طرف‌های اروپایی توافق برجام تلاش کرده اند که تهران را برای باقی ماندن در این پیمان قانع کنند. آنها نگرانند که دولت ترامپ دست به اقدام نظامی علیه ایران بزند.

تیم مذاکره‌کننده ایران و اروپایی‌ها روز جمعه گذشته در مورد جزئیات یک سیستم دادوستد با نام اینستکس صحبت کردند. این سازوکار مالی برای دور زدن تحریم‌های اقتصادی آمریکا طراحی شده است. اما اروپایی‌ها برای یک سال در مورد برنامه‌های خود صحبت کرده بودند و روز جمعه اعلام کردند که این سیستم راه‌اندازی شده است. البته بسیاری از کارشناسان اشاره کرده‌اند که این سازوکار نمی‌تواند درآمدهای نفتی از دست‌رفته ایران را جبران کند.

آقای برایان هوک، نماینده ویژه وزارت خارجه آمریکا در امور ایران این هفته گفت که تحریم‌های آمریکا تاکنون بیش از 50 میلیارد دلار برای تهران هزینه داشته اند.

بازرسان بین‌المللی می گویند که تهران در آستانه عبور از سقف اورانیوم غنی‌شده قرار دارد. موضع دولت ترامپ در ماه‌های اخیر این بوده است که تهران نباید بندهای برجام را نقض کند، اگرچه آن ها (مقامات واشنگتن) خودشان از این پیمان بین المللی خارج شده اند.

در صورتی که ایران در روزهای آینده تصمیم بگیرد که از توافق هسته‌ای خارج شود، دولت ترامپ و اروپایی‌ها در موقعیت بسیار حساسی قرار خواهند گرفت. بسیاری از مشاوران تندروی آقای ترامپ از جمله جان بولتون برای مدتی طولانی خواستار نابودی کامل مراکز هسته ای ایران شده بودند.

اروپایی ها تاکنون واشنگتن را به عنوان مقصر اصلی بحران کنونی معرفی می‌کردند. اما برخی مقامات اروپایی می گویند که چنانچه تهران توافق هسته‌ای را نقض کند، ممکن است مطابق با گام های توضیح داده شده در سند برجام تحریم های بازگشت پذیر خود را علیه ایران اعمال کنند.

برخی مقامات ایران حتی فراتر رفته اند و اعلام کرده اند که شاید از پیمان منع گسترش تسلیحات هسته ای خارج شوند. ایران تقریبا 50 سال قبل این پیمان را امضا کرده بود. این پیمان اعضای خود را از ساخت تسلیحات هسته ای منع و این کشورها را ملزم می کند که به بازرسان بین‌المللی اجازه ورود به کشورشان را بدهند. ایران همیشه تاکید کرده است که تمایلی به ساخت تسلیحات هسته ای نداشته است.

سنگر همچنین در گزارشی جداگانه در نیویورک تایمز در مورد عبور میزان ذخایر ایران از 300 کیلوگرم، گفت: هدف اصلی ایران ممکن است به‌دست آوردن مزیت دیپلماتیک برای هرگونه مذاکره در آینده باشد. ایرانی‌ها براین باورند که که می‌توانند با این اقدامات، کشورهای اروپایی منتقد ترامپ را مجبور به تحقق وعده‌هایشان برای جبران تاثیرات تحریم آمریکا کنند.

واکنش آمریکا به اقدام ایران اما عاری از هرگونه تهدید اشکار نظامی بود. کاهش تعهدات ایران به برجام همگی قابل بازگشت است اما مشخص نیست طرفین با توجه به افزایش تنش‌ها، تا کجا حاضرند پیش بروند.

تصمیمات اخیر ایران باعث نگرانی متحدان آمریکا نیز شده است که نگرانند واشنگتن و تهران در مسیر برخورد قرار بگیرند. با این حال، هر گونه عملیات علیه زیرساخت هسته‌ای ایران با تسلیحات سایبری یا متعارف به شدت خطرناک است. برخی مقامات دولت امریکا هشدار داده اند که چنین اقدامی بالغانه نیست. حتی اگر ایران 800 یا 900 کیلوگرم اورانیوم هم به‌دست آورد، برای ساخت یک بمب اتمی کافی نیست. بنابراین، از خط قرمز تا اواخر تابستان عبور نمی شود.

منبع: انتخاب