نیهیلیسم چیست؟

اعتمادآنلاین| مینا جزایری- نیهیلیسم برگرفته از واژه لاتین nihil به معنای «هیچ چیز»، فلسفه نفی، رد یا انکار بعضی یا تمامی جوانب اندیشه یا حیات است.

طبق فلسفه نیهیلیسم نه خلقت یا پیدایش جهان هدف و معنایی دارد و نه هستی بشر معنادار و هدفمند است.

از نظر مدافعان این نگرش خدا وجود ندارد، اخلاق سنتی کاذب است و اخلاق غیردینی نیز امری ناممکن به شمار می‌رود، بنابراین زندگی هیچ معنایی ندارد و هیچ عملی نسبت به عمل دیگر رجحانی ندارد.

در جهان کنونی انواعی از نگرش‌های نیهیلیستی وجود دارد. سبک هنری دادائیسم، فلسفه شالوده‌شکنی و نهضت «پانک‌ها» را غالباً نمونه‌هایی از تفکر نیهیلیستی به شمار آورده‌اند.

گرچه واژه نیهیلیسم نخستین بار توسط ایوان تورگنیف رواج یافت، اما اولین بار توسط هاینریش یاکوبی (1743-1819) وارد گفتمان فلسفی شد. یاکوبی که منتقد کانت و یک ایده‌آلیسم پساکانتی قلمداد می‌شود، کوشید نیهیلیسم را با نوعی ایمان و وحی جایگزین سازد.

نیچه به سبب اظهار جمله معروف «خدا مرده است» به عنوان یک نیهیلیست شهرت یافته است.

نیچه می‌گوید امید به آینده بشریت تنها با ظهور «ابَرانسان» میسر است. ابَرانسان کسی است که به راستی از ترس و خرافه پیشین بشر رها شده و آزادی راستین را دریافته است.

این انسان کامل در غیبت خدا «معنای هستی» را بر گردن می‌گیرد و اراده خود را با اراده جهان هستی یکی می‌کند.