بحران خاورمیانه و راه حل آن

اعتمادآنلاین| محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان در یادداشتی برای روزنامه فایننشال تایمز نوشت: « منطقه ما در یک مقطعی مهم قراردارد. امروز شاهد تشدید تنش ها و ناامنی هایی هستیم که تهدید عدم کنترل زنجیره تصاعدی بحران را مطرح می کند و می تواند منجر به تراژدی های غیرقابل توصیفی شود. جنگ چهار و نیم ساله یمن ، این منطقه را در آستانه فاجعه قرار داده است و منجر به اقداماتی علیه آرامکو گردید. دیرزمانی است که در کشورهای جامعه تنگه هرمز، بی اعتمادی، دشمنی و درگیری و جنگ حاکم است. مدت های مدیدی است کشورهای منطقه یا خود را تا به دندان مسلح کرده اند یا یکدیگر را مورد هجوم، بمباران و تحریم قرار داده اند. مدت های طولانی است نیروهای خارجی از هزاران مایل دورتر برای نمایش قدرت خود، و نه برای محافظت از مردم ما، به منطقه ما آمده اند و این موضوع مدت های طولانی مردم ما را رنج داده است.

می‌توانیم این انتخاب را داشته باشیم که کماکان و همراه هم در این مسیر ناامنی ، بی ثباتی و تنش بمانیم و منتظر اتفاقاتی ناشناخته باشیم. یا درعوض می توانیم صلح، امنیت ، ثبات و رفاه را برای همه انتخاب کنیم و اواخر سپتامبر امسال، آقای دکتر روحانی، رئیس جمهور ایران، از ابتکار عمل جدیدی در مجمع عمومی سازمان ملل رونمایی کرد: "پویش صلح هرمز" ، یا "امید" در سال 1987، قطعنامه 598 شورای امنیت به سازمان ملل متحد این ماموریت را داد تا پوشش بین المللی لازم را برای چنین ترتیبات منطقه ای را فراهم آورد.

ایران تلاش دارد تا راه حلی برای مشکلی که به ظاهرغیرقابل حل می رسد- در حالی که در حقیقت چنین نیست- و ناشی ازمنافع و ایدئولوژی های رقیب، ناهمسانی در اندازه، منابع و قابلیت ها و تلقی بی اعتمادی میان کشورهایی بیاید که بصورت بی واسطه از تحولات تنگه هرمز بیشترین تاثیررا می پدیرند؛ یعنی ایران ، عراق ، عربستان سعودی ، قطر ، کویت ، عمان ، امارات متحده عربی و بحرین. موفقیت این تلاش، برای می بایست منطبق بر اهداف و اصول منشور سازمان ملل متحد بنا نهاده شود. همه ما باید به احترام به حاکمیت و تمامیت ارضی یکدیگر ، مصونیت مرزهای بین المللی و حل و فصل مسالمت آمیز اختلافات متعهد باشیم. ما باید به طور قاطع هرگونه استفاده یا تهدید به استفاده از زور یا مشارکت در ائتلاف علیه یکدیگر را مردود بدانیم. با توجه به ناهمسانی آشکار در اندازه و منابع، همه ما باید نسبت به احترام متقابل ، منافع متقابل و جایگاه برابر در همه ابعاد روابط و تعامل با یکدیگر متعهد باشیم.

به منظور ایجاد اجماع در سطوح مختلف در تدوین اجزای "پویش صلح هرمز" و در مرحله بعدی، شروع بکار و اجرای جمعی این پویش، پیشنهاد ما این است که جلساتی در سطوح کارشناسی، اندیشکده ای ، بخش خصوصی، مقامات ارشد، وزیران و سران کشورها به منظور مشورت درباره اهداف مشترکمان تشکیل شود. این جلسات می تواند مفصل بندی و مرحله بندی رویکرد دسته جمعی ما را نسبت به فرصت ها و چالش های مشترک ما از جمله امنیت انرژی و آزادی دریانوردی برای همه ، کنترل تسلیحات و ترتیبات امنیت سازی، ایجاد منطقه عاری از سلاح های کشتار جمعی و پیشگیری و حل و فصل مناقشات منطقه ای امکانپذیر کند. می توانیم این کار را با - یا حرکت به سمت - امضای یک پیمان عدم مداخله و عدم تجاوز در "جامعه هرمز" شروع نماییم. گروه های کاری مشترک می توانند بر روی طراحی اقداماتی عملی برای دستیابی به این اهداف و به تدریج ایجاد اعتماد و گسترش همکاری ها کار کنند. این کارگروه ها می توانند سازوکارها و رویه های ویژه ای را برای همکاری در زمینه امنیت مشترک و پیشگیری و حل مناقشات منطقه ای ، از جمله از طریق برقراری خطوط تماس مستقیم، سامانه های هشدار دهنده زودهنگام، تماس های نظامی و تبادل داده ها و اطلاعات پیشنهاد دهند. یک کارگروه دیگر می تواند زمینه همکاری نهادهای ما را برای مبارزه با تجارت مواد مخدر، تروریسم و قاچاق انسان فراهم آورد.

هیچ چیز همانند تعامل نزدیک میان مردم ، مشاغل و بخش های خصوصی نمی تواند ایجاد اعتماد کند. یک کارگروه ویژه می تواند بر ارتقاء همکاری و سرمایه گذاری های مشترک در زمینه های نفت ، گاز ، انرژی و ترانزیت و حمل و نقل متمرکز شود. دانشگاهیان و اندیشمندان برجسته همچنین می توانند برای ارتقاء و گسترش همکاری های فرهنگی ، گفتگوی بین دینی ، گردشگری ، همکاری علمی ، تبادل دانشمندان و دانشجویان و پروژه های علمی و فناوری مشترک ، یک کارگروه مشترک تشکیل دهند. کارشناسان مربوطه می توانند اقدامات مشترکی را برای رفع مشکلات اساسی امنیت سایبری ، امنیت هسته ای و محیط زیست - به ویژه محیط زیست دریایی- پیشنهاد دهند. همکاری درمورد موضوعات بشردوستانه ، بویژه در مورد مهاجران ، پناهندگان و آوارگان می تواند با تجمیع نهادهای مربوطه در یک کارگروه بشردوستانه تقویت شود.

امروز، من از همکارانم در میان مدیران و رهبران کشورهای منطقه و همینطور از مجامع دانشگاهی و دیپلماتیک دعوت می کنم که به ما در ایجاد این طرح صلح ، امنیت ، ثبات و سعادت بپیوندند. همه ما از مسائل گذشته گلایه هایی داریم. ایران به عنوان قربانی تجاوزی هشت ساله که بصورت منطقه ای تامین مالی شد و چهل سال تروریسم و تجزیه طلبانه تحت حمایت خارجی، موارد زیادی برای گلایه و شکایت دارد. اما همانطور که مولوی، شاعر و حکیم بزرگ 800 سال پیش نوشت: " «از کفر و ز اسلام برون صحرائیست، ما را به میان آن فضا سودائیست، عارف چو بدان رسید سر را بنهد، نه کفر و نه اسلام و نه آنجا جائی است."».

منبع: ایسنا