متن کامل گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره ایران منتشر شد

اعتمادآنلاین| متن کامل گزارش آژانس بدین شرح است:

« شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی
GOV/2019/55

11 نوامبر2019

راستی‌آزمایی و نظارت در جمهوری اسلامی ایران در پرتو قطعنامه 2231 (2015) شورای امنیت

گزارش مدیرکل موقت آژانس بین المللی انرژی اتمی

A .مقدمه
1 .این گزارش مدیرکل موقت به شورای حکام و به موازات آن به شورای امنیت سازمان ملل در خصوص اجرای تعهدات مرتبط هسته‌ای جمهوری اسالمی ایران) ذیل برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) و در خصوص موضوعات مرتبط با راستی‌آزمایی و نظارت در ایران در پرتو قطعنامه 2231 (2015) شورای امنیت می باشد. این گزارش همچنین اطلاعاتی درخصوص موضوعات مالی و مشورت‌ها و تبادل اطلاعات آژانس با کمیسیون مشترک ایجاد شده توسط برجام، ارائه می‌دهد.

B .سابقه
2 .در تاریخ 14 ژوئیه 2015، چین، فرانسه، آلمان، فدراسیون روسیه، انگلیس، ایاالت متحده آمریکا به همراه نماینده عالی اتحادیه اروپا برای امور خارجی و سیاست امنیتی (3+EU/E3) و ایران در مورد برجام توافق کردند. در تاریخ 20 ژوئیه 2015 شورای امنیت قطعنامه 2231 (2015) را به تصویب رساند که در آن از جمله از مدیرکل درخواست نمود که «راستی‌آزمایی و نظارت الزم بر تعهدات مرتبط هسته‌ای ایران برای کل دوره تعهدات یادشده درچارچوب برجام را برعهده گیرد»(8.para, 1.Corr and 53/2015/GOV.)

در اوت 2015، شورای حکام به مدیرکل اجازه داد تا راستی‌آزمایی و نظارت الزم بر تعهدات مرتبط هسته‌ای ایران همانگونه که در برجام پیش بینی شده را انجام داده و بر همین اساس برای کل دوره تعهدات یادشده در پرتو قطعنامه شماره 2231 (2015) شورای امنیت سازمان ملل، منوط به در اختیار داشتن منابع مالی و منطبق با رویه‌های پادمانی استاندارد آژانس، گزارش ارائه کند. شورای حکام همچنین اجازه داد که آژانس با کمیسیون مشترک همچنانکه در سند 53/2015/GOV و اصلاحیه یک آن آمده، مشورت و تبادل اطلاعات کند.

3 .در دسامبر 2016 و ژانویه 2017 مدیرکل نه(9) سند که از سوی همه اعضای کمیسیون مشترک تهیه و به تایید رسیده و متضمن روشنگری هائی برای اجرای اقدامات مرتبط هسته‌ای ایران مندرج در برجام برای دوره زمانی آن بود را با کشورهای عضو در میان گذاشت.

4 .در 8 می 2019، ایران بیانیه‌ای منتشر کرد که از جمله حاوی این مطلب بود که «... در راستای اعمال حقوق خود، همانطور که در بندهای 26 و 36 برجام مصرح است، شورای عالی امنیت ملی ایران دستوری مبتنی بر توقف برخی اقدامات ایران ذیل برجام از امروز صادر کرد.»

5 .هزینه سالانه تخمینی آژانس برای اجرای پروتکل الحاقی ایران و برای راستی‌آزمایی و نظارت تعهدات مرتبط هسته‌ای ایران به شرح مندرج در برجام مبلغ 2/9 میلیون یورو در سال است. برای سال 2019. منابع مالی فرابودجه ای برای مبلغ 4 میلیون یورو از 2/9 میلیون یورو الزم است. تا تاریخ7 نوامبر2019، مبلغ 1/7 میلیون یورو منابع مالی فرابودجه‌ای برای تامین هزینه فعالیت‌های مرتبط با برجام برای سال 2019 و بعد آن در دسترس است.

C. فعالیت‌های راستی‌آزمایی و نظارت بر برجام (JCPOA)
6 .از تاریخ 16 ژانویه 2016 (روز اجرای برجام) آژانس اجرای تعهدات مرتبط هسته‌ای ایران ذیل برجام را منطبق با رویه های پادمانی استاندارد آژانس و به شیوه‌ای بیطرفانه و عینی راستی‌آزمایی و نظارت کرده است. آژانس از زمان انتشار گزارش فصلی اوت 2019 مدیرکل موقت که در به‌روزرسانی‌های مربوطه در دو گزارش در سپتامبر و نوامبر 2019 آمده است، به شرح ذیل گزارش می‌دهد.

1.C. فعالیت‌های مربوط به آب سنگین و بازفرآوری
7 .ایران ساخت رآکتور تحقیقاتی آب سنگین اراک (رآکتور 40-IR) را طبق طراحی اولیه آن پیگیری نکرده است. ایران قرص‌های اورانیوم طبیعی، میله‌های سوخت یا مجموعه‌های سوخت طراحی شده به صورت ویژه برای راکتور 40-IR طبق طراحی اولیه را تولید یا آزمایش نکرده و همه قرص‌های سوخت اورانیوم طبیعی و مجموعه‌های سوخت موجود در انبار تحت نظارت مداوم آژانس باقی مانده است. (بندهای 3 و 10)

8 .ایران به اطلاع رسانی به آژانس در خصوص موجودی آب سنگین در ایران و تولید آب سنگین در کارخانه ادامه و به آژانس اجازه داده است که بر میزان ذخایر آب سنگین ایران و تولید آب سنگین(HWPP) ادامه و به آژانس اجازه داده است که بر میزان ذخایر آب سنگین ایران و مقدار آب سنگین تولید شده در HWPP نظارت نماید (بند 15 .) در تاریخ 28 اکتبر 2019، آژانس راستی‌آزمایی نمود که مقدار تولید شده و در حال استفاده از آب سنگین در این کارخانه 128.9 متریک تن است. در طول دوره گزارش دهی ایران بیش از 130 متریک تن آب سنگین نداشته است (بند 14.)

9 .ایران فعالیت‌های مربوط به بازفرآوری را در رآکتور تحقیقاتی تهران (TRR) و تأسیسات تولید ایزوتوپ مولیبدن، ید و زنون (MIX) و یا در هر تأسیسات اعلام شده دیگر به آژانس، انجام نداده است (بندهای 18 و 21) .
2.C .فعالیت‌های مربوط به غنی‌سازی و سوخت
10. در کارخانه غنی‌سازی سوخت (FEP) در نطنز بیش از 5060 سانتریفیوژ 1-IR به صورت نصب شده در 30 آبشار به شکل پیکره بندی شده در واحدهای عملیاتی در زمان توافق پیرامون برجام به صورت نصب شده وجود نداشته است (بند 27 .)ایران 18 سانتریفیوژ 1-IR را از میان سانتریفیوژهای در حال نگهداری در انبار به منظور جایگزینی با سانتریفیوژهای آسیب دیده یا خراب نصب شده در FEP خارج کرده است. (بند 1، 29)

11 .ایران به غنی‌سازی UF6 در FEP و از زمان گزارش فصلی قبلی مدیرکل موقت، غنی‌سازی اورانیوم را در کارخانه آزمایشی غنی‌سازی در نطنز و کارخانه غنی‌سازی فردو در فردو ادامه داده است. در 8 جولای 2019 آژانس راستی‌آزمایی کرد که ایران شروع به غنی‌سازی UF6 با غنای بالاتر از 3.67 درصد از اورانیوم 235 کرده است (بند 28.) از آن زمان تا کنون، ایران اقدام به غنی‌سازی اورانیوم تا 4.5 درصد از اورانیوم 235 کرده است. (بند 28.)

12 .همچنان که قبلا گزارش شده است در اول جولای 2019 آژانس راستی‌آزمایی کرد که کل موجودی ذخیره شده اورانیوم غنی‌سازی شده ایران از میزان 300 کیلوگرم UF6 غنی شده تا میزان 3.67 درصد اورانیوم 235 (یا معادل آن در اشکال مختلف شیمیایی فراتر رفته است (بند 56.) میزان 300 کیلوگرم UF6 معادل با 202.8 کیلوگرم اورانیوم می باشد.

13 .تا تاریخ 3 نوامبر 2019، آژانس راستی‌آزمایی کرد که بر اساس برجام و مصوبات کمیسیون مشترک میزان کلی ذخیره اورانیوم غنی‌شده تا 3.67 درصد اورانیوم 235 ایران 372.3 کیلوگرم (+ 130.7 کیلوگرم از زمان گزارش فصلی پیشین مدیر کل موقت) بوده است. این ذخیره شامل 212.6 کیلوگرم

اورانیوم غنی شده تا 3.67 درصد از اورانیوم 235 تولید شده قبل از 8 جولای 2019 و 159.7 کیلوگرم اورانیوم تولید شده از 8 جولای 2019، بوده است.

14 .در کارخانه غنی‌سازی سوخت فردو (FFEP) بیش از 1044 سانتریفیوژ 1-IR در یک بال (واحد 2) از تأسیسات مزبور قرار داده نشده است (بند 46 .) در تاریخ 6 نوامبر 2019، آژانس راستی‌آزمایی کرد که تعداد 1020 سانتریفیوژ 1-IR در شش آبشار نصب هستند. در همان تاریخ آژانس راستی‌آزمایی نمود که ده سانتریفیوژ 1-IR در قالب طراحی موقعیت‌های 16 سانتریفیوژ 1-IR نصب شده بودند و یک سانتریفیوژ 1-IR در یک موقعیت جداگانه نصب شده بود،

به منظور انجام «تحقیق مقدماتی و فعالیت‌های تحقیق و توسعه در ارتباط با تولید ایزوتوپ‌های پایدار». ایران در بازه زمانی گزارش هیچ گونه غنی‌سازی یا فعالیت‌های تحقیق و توسعه مرتبط در این کارحانه انجام نداده و هیچ گونه مواد هسته‌ای در کارخانه وجود نداشته است (بند 45.)

15 .همچنانکه قبال گزارش شده است در 6 نوامبر 2019 آژانس راستی‌آزمایی کرد که ایران یک مخزن UF6 طبیعی را از FEP به FFEP منتقل کرده است. در همان تاریخ، آژانس همچنین راستی‌آزمایی نمود که این مخزن در FFEP برای خوراک دهی به دو آبشار سانتریفیوژ IR1، که از 16 ژانویه 2016 (روز اجرای برجام (می‌چرخند، برای آماده‌سازی، متصل شده است (بند 46.2) همچنین در همان تاریخ آژانس راستی‌آزمایی کرد که 2 آبشار سانتریفیوژ IR1، که تمام زیرساختهای مرتبط با آنها در وضعیت غیرفعال مانده بودند (بند 46.2) و دو آبشاری که در حال انجام اصلاحات به منظور تولید ایزوتوپ‌های پایدار بودند، بدون تغییر ماندند (بند 46.1 .)در 9 نوامبر 2019 آژانس راستی‌آزمایی نمود که ایران خوراک دهی UF6 به 2 آبشار سانتریفیوژ IR1 که از روز اجرای برجام در حال چرخش بودند را برای غنی‌سازی آغاز کرده است. از 6 نوامبر 2019 مواد هسته‌ای در FFEP قرار داده شده و از 9 نوامبر 2019 ایران غنی‌سازی را در این کارخانه آغاز کرده است. (بند45.)

16 .همه سانتریفیوژها و زیرساختهای مربوطه در انبار، تحت نظارت مداوم آژانس باقی مانده‌اند (بندهای 29، 47، 48 و 70.) با این حال، در طول دوره این گزارش برخی از سانتریفیوژها و زیرساخت‌های وابسته به آنها از انبار جهت نصب در PFEP در حالیکه تحت نظارت مستمر آژانس در کل فرایند قرار داشته‌اند، خارج شده‌اند. (بند 70) آژانس دسترسی منظم به ساختمان‌های مرتبط در نطنز شامل همه FEP و کارخانه نیمه صنعتی غنی‌سازی (PFEP) را ادامه داده و دسترسی روزانه طبق درخواست آژانس انجام شده است (بند 71 .) آژانس کماکان دسترسی معمول به FFEP، از جمله دسترسی روزانه در صورت درخواست، داشته است. (بند 51)

17 .از زمان گزارش فصلی پیشین مدیرکل موقت، ایران برخی فعالیت‌های غنی‌سازی انجام داده که در راستای برنامه بلند مدت غنی‌سازی تحقیق و توسعه اش، که در تاریخ 16 ژانویه 2016 به آژانس ارائه کرده 32 است، قرار ندارند. (بند 52)

18 .در تاریخ 26 اکتبر 2019، آژانس راستی‌آزمایی کرد که کلیه میله‌های سوخت پرتودهی شده در TRR در ایران از میزان پرتودهی کمتر از 1 رم بر ساعت (در یک متر در هوا) برخوردار نیستند.

19 .ایران هیچ‌کدام از تأسیسات اعلام شده را به منظور تبدیل مجدد صفحات سوخت یا ضایعات به UF6 مورد استفاده قرار نداده و از ساخت تأسیسات جدید بدین منظور به آژانس اطلاعی نداده است (بند 58.)

3.C .تحقیق و توسعه، تولید و موجودی سانتریفیوژ
20 .همانطور که قبلا گزارش شد، ایران در تاریخ 8 سپتامبر 2019 به آژانس اطلاع داد که اتصالهای سرپوش را به نحوی تغییر خواهد داد که محصول و باقی مانده ها در 5 آبشار تحقیق و توسعه در نطنز (شماره های 2، 3، 4، 5 و 6) به صورت جداگانه جمع آوری شوند (بند 32 و 42 .)

21 .ایران در تاریخ 23 اکتبر 2019 طی نامه‌ای به آژانس اطالع داد که قصد دارد 6 نوع جدید از ماشینهای سانتریفیوژ، مشخصا 7-IR، IR8s، IR8B، IR9، s-IR و IR6smo را در موقعیت تکی در PFEP نصب را که در تاریخ 15 ژانویه 35 کند. آژانس در مکاتبه مورخه 24 اکتبر 2019 از ایران خواست که الگوهایی را که در تاریخ 15 ژانویه 2016 به آژانس ارائه کرده بود به نحوی به‌روزرسانی کند که مشخصات سانتریفیوژهای IR8s، IR8B، IR9، s-IR و IR6smo را در بر گیرد. در مکاتبه مورخ 4 نوامبر 2019، ایران پرسش نامه اطلاعات طراحی برای PFEP را به نحوی به روزرسانی نمود که تمامی انواع سانتریفیوژهای موجود را در بر گیرد.

22 .در تاریخ 5 نوامبر 2019 آژانس راستی‌آزمایی نمود که سانتریفیوژها و آبشارهای زیر در خطوط 2 و 3 تحقیق و توسعه نصب شده و با UF6 آزمایش میشوند (بند 42-32 :) تا 22 سانتریفیوژ IR2m شامل یک آبشار 20 تایی، تا 22 سانتریفیوژIR4 شامل یک آبشار 20 تایی، تا 11 سانتریفیوژ IR5 شامل یک آبشار 10 تایی، تا 34 سانتریفیوژ IR6 شامل یک آبشار 10 تایی و یک آبشار 20 تایی، تا 33 سانتریفیوژ IR6s شامل یک آبشار 20 تایی و 12 سانتریفیوژ که در یک ترکیب جدید نصب شده‌اند (IR6smo) 3 سانتریفیوژ تکی IR8، یک سانتریفیوژ تکی IR3، یک سانتریفیوژ تکی IR6m، یک سانتریفیوژ تکیIR6m، یک سانتریفیوژ تکی IR6m، دو سانتریفیوژ تکیIR7 ، یک سانتریفیوژ تکی IR8B، یک سانتریفیوژ تکی IRs و یک سانتریفیوژ تکی IR9. ایران به آژانس اطلاع داده که تمامی آبشارهای نصب شده در خطوط 2 و 3 تحقیق و توسعه در PFEP هرگاه که نصب شوند، برای انباشتن اورانیوم غنی شده اورانیوم به کار خواهند رفت.

23 .در 21 اکتبر 2019 آژانس راستی‌آزمایی کرد که ایران نصب مجدد یک آبشار 164 تایی سانتریفیوژ IR4 و یک آبشار 164 تایی سانتریفیوژ IR2m به همراه لوله کشی های الزم در خطوط تحقیق و توسعه و 5 را تکمیل نموده است. (بندهای 33 و 34) در 30 اکتبر 2019 آژانس راستی‌آزمایی نمود که هر دوی این آبشارها اورانیوم غنی شده را انباشت کرده اند (بند 32 .) در 13 اکتبر 2019 ایران به آژانس اطلاع داد که ابتدا یک آبشار 30 تایی از سانتریفیوژ IR6 در خط 6 تحقیق و توسعه پیش از افزایش آبشار به 164 سانتریفیوژ IR6، نصب خواهد کرد. (بند 37 و 41) در 30 اکتبر 2019 آژانس راستی‌آزمایی نمود که نصب مجدد لوله کشی در خط 6 تحقیق و توسعه، برای جاگیری یک آبشار 164 تایی سانتریفیوژه IR6 و همچنین نصب آبشار 30 تایی سانتریفیوژ IR6 تکمیل شده است. در 5 نوامبر 2019 آژانس راستی‌آزمایی نمود که آبشار 30 تایی IR6 در حال انباشتن اورانیوم غنی شده بود.

24 .در 20 اکتبر 2019 آژانس راستی‌آزمایی نمود که ایران تست مکانیکی 3 سانتریفیوژ IR4 را به صورت همزمان در مرکز تحقیقاتی تهران به مدت 12 روز انجام داده است. در 9 نوامبر 2019 آژانس راستی‌آزمایی نمود که ایران محل جدیدی را بجز محلهای مشخص شده در برجام برای تست مکانیکی سانتریفیوژها تجهیز کرده است. (بند 40)

25 .ایران اظهارنامه‌های مربوط به تولید و موجودی لوله‌های روتور سانتریفیوژ و بیلوز(Bellows) را به آژانس ارائه کرده و اجازه راستی‌آزمایی اقلام در موجودی را به آژانس داده است (بند1،80) آژانس نظارت مداوم شامل استفاده از اقدامات نظارتی و مراقبتی surveillance and containment measures را انجام داده و راستی‌آزمایی نموده که تجهیزات اعلام شده برای تولید لوله‌های روتور و بیلوزها برای تولید سانتریفیوژ نه فقط برای فعالیت‌های مشخص شده در برجام بلکه برای فعالیت‌هایی فراتر از آنچه در برجام مشخص شده است، مانند نصب آبشارهای جدید که در بند قبل توضیح داده شد (بند 2، 80)، استفاده شده‌اند. ایران هیچگونه سانتریفیوژ 1-IR را برای جایگزینی با آنهایی که خراب شده یا از کار افتاده‌اند، تولید نکرده است (بند 62).

26. همه لوله‌های روتور اعلام شده، بیلوزها و مجموعه‌های روتور شامل لوله روتورها و بیلوزهایی از جمله آنهایی که از روز اجرا تولید شده‌اند، تحت نظارت مداوم آژانس قرار داشته اند (بند 70.) در 21 اکتبر 2019 آژانس راستی‌آزمایی نمود که ایران با استفاده از فیبر کربن، که تحت اقدامات نظارتی و مراقبتی مداوم فرایند تولید لوله روتورها و بیلوزها تحت نظارت 39 40 آژانس نبوده است، لوله‌های روتور تولید کرده است. فرایند تولید لوله روتورها و بیلوزها تحت نظارت مداوم آژانس است.

D .اقدامات شفاف سازی

27 .ایران کماکان به آژانس اجازه داده تا از نظاره گرها و مهر و مومهای الکترونیکی آنالین در زمینه غنی‌سازی استفاده نماید تا بدینوسیله وضعیت آنها در اماکن هسته‌ای به بازرسان آژانس مخابره و جمع آوری خودکار ثبت سوابق اندازه گیری توسط ادوات اندازه گیری نصب شده آژانس تسهیل گردد) بند 1.67 .)ایران بنا به درخواست آژانس نسبت به صدور روادید درازمدت برای بازرسان منصوب آژانس اقدام نموده و برای آژانس در اماکن هسته‌ای، محل کار مناسب فراهم نموده و استفاده از محل کار در مکان های نزدیک سایتهای هسته‌ای در ایران را تسهیل نموده است (بند 2.67 .)

28 .ایران کماکان به آژانس اجازه داده- تا از طریق اقدامات مورد توافق با ایران، از جمله از طریق اقدامات مراقبتی و نظارتی measures surveillance and containment- بر تمامی کنسانتره سنگ اورانیوم (UOC) تولید شده در ایران یا به دست آمده از دیگر منابع و انتقال آنها به تاسیسات تبدیل اورانیوم (UCF) در اصفهان (بند 68، )نظارت نماید. همچنین، ایران تمامی اطلاعات ضروری برای قادر نمودن آژانس جهت راستی‌آزمایی تولید کنسانتره سنگ اورانیوم) UOC) و موجودی انبار UOC تولید شده در ایران یا بدست آمده از هر منبع دیگری را ارایه کرده است (بند 69.)

E .سایر اطلاعات مرتبط
29 .ایران همچنان به اجرای موقت پروتکل الحاقی موافقتنامه پادمانها بر اساس ماده 17 (b) پروتکل الحاقی، تا زمان لازم‌الاجرا شدن آن ادامه می‌دهد. آژانس به ارزیابی اظهارنامه های ایران ذیل پروتکل الحاقی ادامه داده است و تحت پروتکل الحاقی، دسترسی های تکمیلی به همه سایتها و اماکن مورد نیاز برای بازدید در ایران داشته است. همکاری بموقع و فعاالنه از سوی ایران در ارایه چنین دسترسی، موجب تسهیل در اجرای پروتکل الحاقی شده و اعتماد را افزایش میدهد. همانطور که در تاریخ 7 نوامبر 2019 مدیرکل موقت به شورای حکام گزارش نمود، آژانس ذرات اورانیوم طبیعی ساخت بشر در مکانی که توسط ایران به آژانس اظهار نشده بود، شناسایی کرده است. مهم است که ایران به تعاملات خود با آژانس برای حل و فصل موضوع در اسرع وقت ممکن ادامه دهد. تعامالت ادامه دار بین آژانس و ایران در ارتباط با اجرای موافقتنامه پادمان و پروتکل الحاقی، نیازمند همکاری به موقع و کامل توسط ایران است.

30 .راستی‌آزمایی و نظارت آژانس بر سایر تعهدات مرتبط هسته‌ای ایران ذیل برجام، شامل تعهداتی که در بخش های D، E، S و T ضمیمه یک برجام تصریح شده، ادامه دارد.

31 .طی مقطع زمانی این گزارش، آژانس در یک جلسه از جلسات گروه کاری خرید کمیسیون مشترک شرکت نموده است. (برجام، ضمیمه چهار - کمیسیون مشترک، بند 6.4.6.)

F .خلاصه
32 .آژانس به راستی‌آزمایی عدم انحراف مواد هسته‌ای اعالم شده در تاسیسات هسته‌ای و مکان های خارج از تاسیسات که بطور معمول مورد استفاده قرار می گیرند(LOFs) و از سوی ایران درچارچوب موافقت نامه پادمان‌های آن اظهار شده، ادامه می‌دهد. ارزیابی‌ها در خصوص نبود فعالیت‌ها و مواد هسته‌ای اظهارنشده برای ایران کماکان ادامه دارد.

33 .از روز اجرا، آژانس به نظارت و راستی‌آزمایی اجرای تعهدات مرتبط هسته‌ای از سوی ایران بر اساس مفاد برجام پرداخته است.

34 .مدیرکل موقت به گزارش دهی به طور مقتضی ادامه خواهد داد.

منبع: ایسنا