صالحی: غنی‌سازی با وجود لغو معافیت تحریمی فردو ادامه دارد/ مستندات حمل مواد مشکوک توسط بازرس آژانس را در اختیار داریم

اعتمادآنلاین| ماه گذشته یک خبرگزاری غربی به نقل از منابع آگاه مدعی شد که یک بازرس زن آژانس بین المللی انرژی اتمی هنگام فعالیت در ایران برای مدت کوتاهی بازداشت شده است؛ همچنین چندی پیش مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا طی سخنانی در یک نشست مطبوعاتی در واشنگتن اعلام کرد معافیت‌های تحریمی مربوط به همکاری هسته‌ای با ایران در سایت فردو را از تاریخ 15 دسامبر به بعد لغو خواهد شد. این مسائل در حالی رخ داد که جمهوری اسلامی ایران در راستای ایجاد توازن در اجرای برجام به کاهش تعهدات هسته ای خود پرداخته است.

در ادامه مشروح گفت‌وگو با علی‌اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی را در ادامه می‌خوانید:

* لطفا در رابطه با اهمیت راهبردی فردو نسبت به نطنز را با توجه به لغو معافیت تحریمی این سایت از سوی آمریکا توضیح دهید.

کشور به دلیل تهدیدهای مداوم غربی‌ها و آمریکا به حمله، سراغ فردو رفت. باتوجه به اینکه هنوز ابتدای راه بودیم برای صیانت از صنعت هسته‌ای و غنی سازی تصمیم گرفتیم تا جایی را انتخاب کنیم که به راحتی نتوانند آن را از کار بیاندازند، بالاخره به این نتیجه رسیدیم که باید درون کوه سایتی را ایجاد کنیم تا بدنه کوه از این تاسیسات هسته‌ای محافظت کند. وجه تسمیه فوردو هم به نام روستایی در اطراف قم باز می گردد که حدود صد شهید داده و به افتخار همین شهدا این نام برای سایت جدید انتخاب شد.

در سایت فردو امکان نگه داشتن سه هزار سکوی ماشین با ابعاد خاص را داریم، که البته اگر بزرگ‌تر باشد دیگر جای سه هزار ماشین را نخواهیم داشت. زمانی که من در سازمان انرژی اتمی بودم و زیرساخت‌های فردو را تکمیل می‌کردیم، نظر این بود که فردو را به ماشین‌های نسل جدیدمان اختصاص دهیم که به صورت مرکز تحقیقاتی باشد مانند، S8 در اصفهان. وقتی که ما سانتریفیوژ‌های جدید را رونمایی می‌کردیم، در بالای زمین قرار داشت.

در همین زمان به جای آنکه زنجیر‌های شاهد ماشین‌های جدیدمان را داشته باشیم، آنها را در فردو قرار دهیم که اگر اتفاقی افتاد ماشین‌های جدیدمان در فردو آسیب نبیند و این زنجیر‌ه های شاهد حدود 164 تا 174 ماشین است، اگر 10 زنجیره شاهد داشته باشید، می‌شود 1700 ماشین و اگر 20 زنجیره شاهد داشته باشم، نزدیک به 3000 ماشین می‌شود. در حال حاضر هم در فردو نزدیک به 15 ماشین داریم و از این میزان تنها اگر بخواهیم 10 زنجیره شاهد درست کنیم 1700 تا1800 ماشین می‌شود. قصد ما این بود که فردو را برای این اقدامات نگه داریم. اما بعد از اینکه من به وزرات خارجه رفتم، فردو را مانند نطنز تبدیل به محل نگهداری ماشین‌های قدیمی یعنی IR1 کردند که این ماشین‌ها اهمیت زیادی نداشت حتی در صورت از بین رفتن ما می‌توانستیم آن را دوباره بسازیم، ولی ماشین‌های نسل جدید را که با هزینه‌های سنگین درست می‌کنیم نمی‌خواهیم از بین بروند، ولی ما IR1 را بار‌ها ساخته بودیم.

ما 2000 ماشین در فردو داشتیم که بعد از مذاکرات، آن را به 1044 عدد رساندیم، اروپایی‌ها خواستند که از این سایت بهره‌برداری نشود، ولی ما اعلام کردیم که این سایت را از دست نمی‌دهیم و 1044 ماشین نگه داشتیم. در حال حاضر نیز این میزان ماشین در این سایت وجود دارد و به دلیل بدعهدی اروپایی‌ها غنی سازی در این سایت به راه افتاده است و تا زمانی که آنها به تعهدات خود بازگردند همچنان غنی‌سازی را در فردو ادامه خواهیم داد.

* در رسانه‌های خارجی در رابطه با ماجرای بازرس متخلف آژانس فضاسازی علیه ایران انجام شد و گویا توضیحات مقامات ایرانی به اندازه خود که با هدف پرونده سازی علیه ایران مطرح شده است. لطفا درباره این موضوع و اقدامات مقامات کشورمان در این باره توضیح دهید.

بازرس‌ها به طور کلی از مصونیت دیپلماتیک برخوردار هستند، مصونیتی مانند آنچه سفرا در زمان ماموریت خود دارند و چنین موضوعاتی در قوانین بین المللی در نظر گرفته شده است. برای مثال اگر یک بازرس ایرانی که در آژانس انرژی اتمی مشغول به کار است در کشور دیگری با مسئله‌ای روبه‌رو شود، از مصونیت دیپلماتیک برخوردار خواهد بود.

البته بازرسان آژانس باید هنگام ورود به سایت‌ های ایران چک شوند و چنین موضوعی در زمان بازدید از تاسیسات هسته ای در سراسر دنیا طبیعی بوده و این قانون تنها مربوط به ایران نمی شود. در این چک و کنترلی که انجام شد دستگاه‌ها تشخیص دادند که یکی از بازرس‌ها مواد مشکوکی را حمل می‌کند.

وقتی که از بازرس دراین باره سوال کردند، پاسخ‌های او قانع کننده و قابل قبول نبود. علاوه براین مسائل دیگری نیز پیش آمده که جزئیات آن را نمی‌ توانم بگویم، در نهایت همه این وقایع مستندسازی، فیلمبرداری و صدابرداری شد، ولی به دلیل اینکه مصونیت دیپلماتیک داشت نمی توانستیم بازرس را نگه داریم. در نتیجه با کمال احترام و رعایت تعهداتی که نسبت به امور بین المللی به آنها متعهد شدیم، پروتکل‌های دیپلماتیک به طور کامل رعایت شد و بازرس نیز برگشت، اما ما به آژانس بین المللی انرژی اتمی اعتراضی نوشته و اعلام کردیم که این موضوع را پیگیری می‌کنیم.

به دلیل اینکه در ایران مکانی را برای نگهداری دستگاه‌های معیوب داریم، خیلی از وسایل را از خارج خریداری می‌کنیم، ولی آنها در این وسایل خرابکاری می‌کنند تا در زمان استفاده از این دستگاه‌ها با مشکل مواجه شویم. ما در همین راستا یک نمایشگاهی از خرابکاری‌های صنعتی در سازمان انرژی اتمی داریم.

حتما ماجرای نرم افزاری به نام استاکس‌نت را شنیده اید که از طریق آن در صدد ضربه زدن به تاسیسات هسته‌ای ما برآمدند و حتی به چند کارخانه پتروشیمی هم آسیب رساندند، اما به صنعت هسته‌ای آسیبی وارد نشد چراکه به موقع به ما هشدار داده شده بود. هرچند به دنبال متوقف کردن این صنعت در ایران بودند اما این خواسته آنها هیچ‌گاه محقق نشد و تنها توانستند آسیب بسیار مختصری به ما وارد کنند، زیرا قبل از اینکه به مشکلی تبدیل شود آن را خنثی کردیم و مشکلی پیش نیامد. در نتیجه نسبت به آسیب رسانی دشمن در خصوص صنعت هسته‌ای همیشه هوشیاریم.

آنها بدافزار استاکس‌نت را علیه ما به کار گرفتند خرابکاری‌های صنعتی را علیه ما انجام دادند، تجهیزات معیوب را به ما فروختند که در این رابطه هوشیار بودیم و اقدام اخیر بازرس آژانس را در این راستا می‌بینیم و از آژانس خواسته‌ایم تا تکلیف را در این باره مشخص و مسئله را پیگیری کند که این مسئله در حال پیگیری است، آپارو نماینده آژانس به ایران می‌آید و با کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی و همکاران دیگر در مورد مباحث مختلف از جمله مسئله بازرس متخلف گفت‌وگو می‌کنند.

* با توجه به اینکه شهادت شهید احمدی روشن به موضوع ویروس استاکس نت مرتبط است، در خصوص موارد مشابه چنین اقداماتی که پیش‌تر اتفاق افتاده توضیح دهید.

ما در حال حاضر پیش بینی‌های لازم و مصون‌سازی‌ها را انجام می دهیم. درباره خرید تجهیزات معیوب هم ما تمهیدات لازم را در این باره انجام دادیم و آنها را قبل از نصب چک می‌کنیم. اتفاقا آنها با فروختن تجهیزات معیوب به نوعی به ما کمک کردند و باعث افزایش تخصص ما در این حوزه شده اند.

* چه تدابیری در گام پنجم در حوزه صنایع هسته‌ای در نظر گرفته شده است؟

اگر بخواهم درباره گام‌های کاهش تعهدات برجامی مطلبی را به شما بگویم، هدف ما همانطور که آقای رئیس جمهور گفت حفظ برجام است، نمی‌خواستیم برجام به هم بخورد، آنها هستند که برجام را به هم می‌زنند، ما برای اینکه برجام از توازن برخوردار باشد در ظاهر محدودیت‌هایی را در این توافق پذیرفتیم که در ازای آن تحریم‌ها برداشته شود، آنها تحریم‌ها را لغو نکردند، ما هم در حال کاهش محدودیت‌ها هستیم. ما در دو، سه گام که برداشته شد جلوتر از موقعیت قبلی قرار گرفته‌ایم، در حال حاضر 15 ماشین سانتریفیوژ داریم و با قوت و قدرت به جلو حرکت می‌کنیم.

* آیا سطح غنی‌سازی اورانیوم به قبل از توافق برجام برمی‌گردد؟

بله، در حال حاضر 5500 گرم در روز تولید می‌شود، در حالی که قبل از برجام این میزان 6000 گرم بوده است.

* لطفا درباره پیشران‌های هسته‌ای هم توضیحاتی را ارائه کنید و آخرین خبر‌ها در این باره چیست؟

این مسئله نیز به خوبی جلو می‌رود، ولی الآن نمی‌توانم چیزی را اعلام کنم، من عادت دارم که اول کاری را انجام می‌دهیم و وقتی که به طور کامل انجام شد آن را اعلام می‌کنیم، ولی مطمئن باشید که در پیشران‌های هسته‌ای کار به خوبی به جلو می‌رود.

منبع: باشگاه خبرنگاران جوان