ایران برای آزادی شیخ زکزاکی چه کرده است؟

اعتمادآنلاین| روز پنجشنبه 14 آذر ماه خبری منتشر شد، مبنی بر اینکه «شیخ ابراهیم زکزاکی» رهبر جنبش اسلامی نیجریه که از آذر 1394 در بازداشت خانگی به سر می‌برد، به زندان مرکزی ایالت «کادونا» در نیجریه منتقل شده است.

این اقدام موجی از اعتراضات را به همراه داشت و در همین خصوص تجمعاتی اعتراض آمیز در داخل ایران و در حمایت از شیخ زکزاکی برگزار و انتقاداتی نیز نسبت به دیدار اخیر «محمد نهاوندیان» معاون اقتصادی رئیس جمهوری ایران با «محمد بوهاری» رئیس‌جمهور نیجریه در حاشیه پنجمین اجلاس سران مجمع کشورهای صادرکننده گاز در گینه استوایی مطرح شد.

شیخ ابراهیم زکزاکی متولد 1332 شمسی، روحانی شیعه و رهبر جنبش اسلامی نیجریه با تأسیس این جنبش، ده‌ها مدرسه اسلامی در نیجریه و کشورهای همسایه آن تأسیس کرده‌ و مؤسسات خیریه‌ای برای ارائه خدمات مالی، درمانی و آموزشی به شیعیان راه‌اندازی کرده است.

او پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، تبلیغ دینی در نیجریه را با جذب ده‌ها نفر آغاز کرد و تعداد پیروان مکتب اهل بیت(ع) در نیجریه، در دهه 1390 شمسی، با تلاش‌های وی به میلیون‌ها نفر رسیده است. سه تن از فرزندان شیخ زکزاکی، در حمله نیروهای نظامی نیجریه به راهپیمایی روز قدس در سال 1393 به شهادت رسیدند.

«شیخ ابراهیم زکزاکی» رهبر جنبش اسلامی نیجریه (IMN) آذر 1394 (دسامبر 2015 میلادی) و بعد از یورش ارتش و پلیس این کشور به حسینیه بقیه‌الله (عج) در شهر زاریا و منزلش در ایالت «کادونا» در شمال نیجریه به همراه همسرش «زینت ابراهیم» دستگیر شد و از آن زمان در حبس خانگی به سر می‌برد و در این مدت وضعیت جسمی او رو به وخامت رفته است.

از زمان بازداشت شیخ زکزاکی تظاهرات و اعتراضات متعددی در نیجریه برای آزادی او برگزار شده است.

دیدار معاون رئیس‌جمهور ایران با رئیس‌جمهور نیجریه

محمد نهاوندیان، معاون اقتصادی رئیس جمهور که برای شرکت در پنجمین اجلاس سران مجمع کشورهای صادرکننده گاز به مالابو پایتخت گینه استوایی سفر کرده بود، روز جمعه هشتم آذر ماه در حاشیه این اجلاس با «محمد بوهاری» رئیس جمهور نیجریه دیدار و گفتگو کرد.

دیدار نهاوندیان با رئیس جمهور نیجریه را می‌توان بالاترین سطح تماس بین دو کشور بعد از سفر بوهاری به تهران در سال 1394 برشمرد. رئیس جمهور نیجریه در سفر به تهران ضمن شرکت در نشست سران مجمع کشورهای صادرکننده گاز و دیدار و گفت‌وگو با «حسن روحانی» رئیس جمهور، به حضور مقام معظم رهبری رفت و با ایشان دیدار کرد.

در همین خصوص «مرتضی رحیمی زارچی» سفیر ایران در ابوجا در گفت‌وگویی با خبرنگار گروه سیاست خارجی خبرگزاری فارس، با اشاره به دیدار نهاوندیان با بوهاری، گفت: «در این دیدار جنبه‌های مختلف روابط به ویژه در حوزه‌های مختلف اقتصادی مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفت و تصمیماتی در مورد گسترش همکاری‌ها در راستای منافع ملت‌های دو کشور اتخاذ شد.»

از ابتدای بازداشت شیخ زکزاکی تاکنون، جمهوری اسلامی ایران تلاش‌های زیادی را برای رفع حبس خانگی شیخ و درمان وی انجام داد و رایزنی‌های متعددی نیز با مقامات نیجریه‌ای در این خصوص صورت گرفت؛ از جمله در سفر مرداد ماه 1395 محمدجواد ظریف به ابوجا، این موضوع در دیدار با رئیس جمهور و وزیر خارجه این کشور مطرح و آمادگی ایران برای کمک به حل مشکل اعلام شد.

در سفر مردادماه سال جاری ظریف به سنگال نیز این موضوع با رئیس جمهور سنگال مطرح و در رایزنی‌ علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی با رئیس مجلس ترکیه نیز این موضوع مورد گفت‌وگو قرار گرفت.

پس از آنکه دادگاه نیجریه در بهمن 1397 و پس از وخامت شرایط جسمانی شیخ، در حکمی، مجوز دسترسی پزشکی برای شیخ را صادر کرد تیمی از پزشکان ایرانی بدون مرز، آمادگی خود را برای عزیمت به نیجریه اعلام کردند که در نهایت ‏تیم پزشکی وابسته به کمیسیون حقوق بشر اسلامی لندن شامل پزشکی هندی و پاکستانی، (روز جمعه ششم اردیبهشت) برای اولین بار موفق شد با شیخ «ابراهیم زکزاکی» و همسرش «زینت ابراهیم» در محل اسارت‌شان دیدار کرده و شرایط جسمانی آن‌ها را بررسی کند. تیم مزبور بر اعزام شیخ زکزاکی به خارج از کشور برای ادامه درمان تأکید کردند که در نهایت پس از صدرو حکم دادگاهی در نیجریه مبنی بر اینکه شیخ می‌تواند برای پیگیری روند درمانش از نیجریه خارج شود، مرداد ماه 1398 مقدمات عزیمت شیخ به هند فراهم شد و به همراه همسرش شامگاه 21 مرداد ماه سال جاری به دهلی نو سفر ولی دو روز بعد شیخ با انتشار یک پیام ویدئویی گفت ترجیح می‌دهد به کشورش خودش بازگردد و از آنجا در صورت امکان به کشور دیگری برود که شرایط درمان مهیا باشد.

نیجریه با بیش از 200 میلیون نفر جمعیت شامل مسلمانان و مسیحیان دارای ظرفیت‌ها و توانمندی‌های بالقوه اقتصادی است. از سوی دیگر حضور چندین میلیون نفر شیعه در این کشور آن را حائز اهمیت کرده است. با توجه به این ظرفیت‌ها، فرصت‌های زیادی برای همکاری اقتصادی بین ایران و نیجریه وجود دارد که تاکنون به دلایل مختلف یا مغفول مانده و یا مورد بهره‌برداری قرار نگرفته است.

بازار اقتصادی نیجریه یکی از مزیت‌هایی است که می‌تواند مورد توجه دولت و بخش خصوصی ایران قرار بگیرد و به نظر می‌رسد حمایت از گسترش مناسبات تجاری و صدور کالا و خدمات فنی و مهندسی می‌تواند از جمله مواردی باشد که در دستورکار دولت قرار گیرد.

از سوی دیگر نیجریه در قطعنامه‌های حقوق بشری علیه ایران موضع ممتنع اتخاذ کرده و در محافل بین‌المللی از جمله اوپک همکاری خوبی بین دو کشور در جریان است.

با توجه به ظرفیت‌های موجود بین دو کشور، نزدیکی و ارتباط هر چه بیشتر بین ایران و نیجریه و تقویت مناسبات به نفع دو طرف و به ویژه جامعه شیعیان این کشور است. شیعیان نیجریه که اقلیت بزرگی را در این کشور تشکیل می‌دهند بر خلاف تبلیغات دشمنان، به قانون اساسی و حاکمیت ملی این کشور پایبندند.

برخی به دنبال آن هستند که مانع تفاهم بین جمعیت شیعیان و جنبش اسلامی با دولت نیجریه شده و به ادامه تنش‌ها بین آنها دامن بزنند. این در حالی است که این تنش‌ها به نفع هیچ‌ یک از طرفین نیست.

جمهوری اسلامی ایران بر این باور است که حل مشکلات بین دو طرف و کمک به آزادی شیخ زکزاکی به نفع دولت و مردم نیجریه است. جمهوری اسلامی ایران نیز بارها اعلام کرده که قصد مداخله در امور داخلی نیجریه را ندارد بلکه از سر دوستی و حسن نیت، همواره خواهان حل مشکل و رفع نگرانی‌ها بین دو طرف بوده و پیش از این نیز آمادگی خود را برای ارائه هرگونه کمک در این راستا اعلام کرده است.

سیدعباس موسوی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران نیز امروز (یکشنبه) 17 آذر ماه در پاسخ به پرسش خبرنگاران در خصوص آخرین وضعیت «شیخ ابراهیم زکراکی» و با توجه به دیدار اخیر نهاوندیان معاون اقتصادی ریاست جمهوری با «بوهاری» رئیس جمهور نیجریه در حاشیه نشست سران مجمع صادرکنندگان گاز در گینه استوایی اظهار داشت: در ملاقات اخیر دکتر نهاوندیان و آقای بوهاری رئیس‌جمهور نیجریه، موضوعات مختلف در حوزه روابط اقتصادی، تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی و همچنین موضوع آقای شیخ زکزاکی مطرح شده و علاوه بر این نیز در ملاقات‌ها و تماس‌های دیپلماتیک مستمری که در تهران و ابوجا داریم، گفتگو پیرامون کمک جمهوری اسلامی ایران به حل مشکل در دستورکار قرار داشته است.

منبع: فارس