آیا حضور نظامیان ژاپن در خلیج فارس، حرکت روی لبه تیغ است؟

اعتمادآنلاین| کازوتو سوزوکی در نشریه اینترنتی دیپلمات نوشت: خاورمیانه هنوز در وضعیت بی‌ثباتی قرار دارد. ایران در ماه مه امسال اعلام کرد که تعدادی از تعهدات خود در چارچوب توافق برنامه جامع اقدام مشترک را به حالت تعلیق درمی‌آورد. در طول این مدت نفت‌کش‌های تجاری سعودی و نروژی در نزدیکی آب‌های تنگه هرمز هدف قرار گرفته‌اند. یک نفت کش ژاپنی نیز درست زمانی که شینزو آبه در حال بازدید از تهران بود مورد حمله قرار گرفت. در ماه سپتامبر امسال نیز شاهد حملات موشکی و پهپادی گسترده‌ای علیه تاسیسات نفتی عربستان بودیم که به کاهش 50 درصدی تولید نفت عربستان برای مدتی محدود منجر شد. ژاپن برای تامین گاز طبیعی و نفت خام خود وابستگی زیادی به خاورمیانه دارد. به همین خاطر وقوع مکرر چنین حملاتی در آب‌های خلیج فارس مشکل بزرگی برای امنیت انرژی داخلی این کشور ایجاد کرده است.

در ادامه این مطلب آمده است: علاوه بر این، هنوز اطلاعات کاملی در مورد عوامل اصلی اجرای این حملات و نیت آن‌ها در دسترس نیست. ایران متهم به دخالت در حملات ماه مه و ژوئن علیه نفت‌کش‌های تجاری و حمله ماه سپتامبر علیه تاسیسات انرژی سعودی شده است. رهبران ایران هر گونه نقشی در این حوادث را انکار می‌کنند. عربستان و امارات نیز مسئولیت این حملات را به تهران نسبت داده اند، اما خواستار پرداخت غرامت برای خسارات وارد شده نشدند. دولت ترامپ نیز به طور مستقیم انگشت اتهام را به سمت ایران نشانه گیری کرده است. اما واشنگتن در چارچوب کمپین فشار حداکثری از همه ابزار‌های تحریم خود علیه جمهوری اسلامی استفاده کرده است. حتی در صورتی که تحریم‌های جدیدی اعمال شوند، تاثیر مهمی روی اوضاع منطقه خلیج فارس نخواهد داشت.

هم‌زمان دولت آمریکا ائتلافی با نام ابتکار امنیت دریایی را تشکیل داده است که هدف آن تامین امنیت کشتی‌های تجاری در آب‌های خلیج فارس خواهد بود. با وجود این، تاکنون کشور‌های محدودی از جمله عربستان سعودی، دشمن دیرینه ایران و بریتانیا که یکی از نفت‌کش‌هایش توسط ایران توقیف شده بود به این ائتلاف ملحق شده‌اند.

ژاپن نیز برای تامین امنیت خود وابستگی زیادی به آمریکا دارد. به همین خاطر مقامات این کشور معتقدند که پیروی از آمریکا به نفعشان خواهد بود. اما ایران نسبت به حضور ائتلاف تحت هدایت آمریکا در خلیج فارس ابراز نگرانی کرده است و به شدت با دخالت واشنگتن در امور منطقه مخالفت می‌کند. ژاپن و ایران از زمان پیروزی انقلاب اسلامی در سال 1979 روابط نسبتا دوستانه‌ای داشته اند. در ماه ژوئن آبه به اولین نخست وزیر ژاپن تبدیل شد که در طول چهل سال گذشته از تهران بازدید می‌کند. شینزو آبه دوست ندارد که روابط کشورش با ایران را به خاطر ائتلاف دریایی آمریکا به خطر اندازد. اخیرا حسن روحانی، رئیس جمهور ایران اعلام کرد که به زودی از ژاپن دیدار خواهد کرد.

مسئله دیگر قانون اساسی ژاپن است. بند نهم قانون اساسی این کشور ورود به جنگ را منع کرده است. حتی در صورتی که نیرو‌های دفاعی ژاپن در خلیج فارس مستقر شوند، با محدودیت‌های زیادی روبرو خواهند شد. ارتش ژاپن فقط برای دفاع از خود اجازه استفاده از تسلیحات جنگی را دارد یا شرایطی که بقای ملی ژاپن در خطر قرار داشته باشد. نیروی دریایی ژاپن مطابق با قانون میتواند از نفت‌های ژاپنی در مقابل نیرو‌های متخاصم دفاع کند. اما نفت‌کش‌های ژاپنی تنها کشتی‌هایی نیستند که نفت خام را به ژاپن انتقال می‌دهد. محافظت کردن از نفت‌کش‌های خارجی می‌تواند عواقب سیاسی و قانونی مهمی برای توکیو داشته باشد.

دولت ژاپن به دنبال راهی است که بدون مشارکت در ائتلاف آمریکا از منافع خود دفاع کند. به همین خاطر آن‌ها استقرار کشتی‌های جنگی نیروی دفاع دریایی ژاپن برای «تحقیق و تجسس» در ناحیه بین دریای عمان تا دریای عرب و تنگه باب المندب را در نظر گرفته اند. بدین ترتیب توکیو بدون مشارکت مستقیم در ائتلاف دریایی واشنگتن می‌تواند به افزایش ثبات و امنیت منطقه کمک کند. هم زمان، ژاپنی‌ها از تحریک ایران و بدترکردن روابط بین دو کشور پرهیز خواهند کرد.

در ماه ژوئن امسال نیرو‌های مسلح ایران یک پهپاد جنگی آمریکا را در نزدیکی تنگه هرمز سرنگون کردند. دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا در دقایق آخر از حمله انتقام جویانه علیه ایران منصرف شد. از آن زمان اوضاع امنیتی خلیج فارس به مقدار قابل توجهی بهبود پیدا کرده است. رئیس جمهور ایران نیز طرحی با نام ابتکار صلح هرمز را برای افزایش ثبات در منطقه پیشنهاد کرده است. امارات و دیگر کشور‌های عربی خلیج فارس به دنبال بهبود روابط خود با تهران هستند.

بنابراین، حتی در صورتی که کشتی‌های ژاپنی به منطقه اعزام نشوند، ممکن است نفت‌کش‌های این کشور با تهدیدی روبرو نشوند. اما در صورتی که ناو‌های جنگی این کشور به یک اقدام تهران واکنش نشان دهند یا در یک درگیری فرضی بین ائتلاف آمریکایی و نیرو‌های ایرانی دخالت کنند، برنامه دولت ژاپن به شکست منجر خواهد شد. توکیو برای پرهیز از چنین سناریویی باید سیاست خارجی خود را در راستای کاهش تنش در خلیج فارس برنامه ریزی کند.

منبع: انتخاب