آیا بغداد آسان‌ترین راه را برگزیده است؟

اعتمادآنلاین| سیدعماد حسینی- تاثیرات بحران نفتی-کرونایی که کشورهای صادرکننده نفت بدان دچار شده‌اند واضح‌تر از آن است که در مورد تبعات آن بر اقتصاد این کشورها سخن بیشتری گفته شود.

در این میان، کشورهایی همچون کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس می‌توانند روزگار خود را چند صباحی با استفاده از ذخایر هنگفت ارزی خود به آسانی سپری کنند، اما کشوری همچون عراق که از سه جنگ خانمان‌سوز نجات یافته، تحریم‌های سخت جهانی را پشت سر گذاشته و از همه بدتر اکنون دچار کرونای شدید فساد، رانت‌خواری و مصلحت‌طلبی سیاستمداران خویش است چندان شرایط خوشی ندارد و از آن بدتر، دولت کشور تیغ اعتراضات گسترده مردمی برای بهبود شرایط اقتصادی و پایان بیکاری را هم روی گردن خود حس می‌کند.

بی‌تردید این فشارها همچنان که یک تهدید محسوب می‌شوند، فرصتی نیز برای مانورهای 180 درجه به دست دولت جدید می‌دهد.

فارغ از نگرانی و بددلی‌هایی که در مورد سمت‌وسو و نوع سنگربندی و موضع‌گیری سیاسی نخست‌وزیر جدید عراق وجود داشته و دارد، این مشکلات به طور حتم به مصطفی الکاظمی بهانه کافی برای اتخاذ مواضعی خارج از قالب و سیاست‌های رایج و سنتی چند سال گذشته بغداد نیز خواهد داد.

حتی اگر به نظریه توطئه هم اعتقادی نداشته باشیم، باز اظهارنظر وزیر دارایی عراق از ریاض در مورد توقف کامل واردات گاز و برق از جمهوری اسلامی ایران و توییت چند روز پیش خالد بن سلمان برادر ولیعهد عربستان راجع به بازگشت عراق به عنوان یکی از ستون‌های اصلی عرب و تاکید او بر اعلام آمادگی ریاض در کمک به عراق برای آنچه آن را پیشبرد صلح و برادری با همسایگان عربش (دقیقاً همسایگان عرب یعنی به جز ایران و ترکیه) نامیده، می‌توانند داده‌های بسیاری به این تحلیل بیفزایند.

حال اگر فعالیت چراغ‌خاموش چند سال گذشته امارات متحده عربی در شهرهای سنی‌نشین عراق به ویژه موصل و تبدیل این شهر به مستعمره‌ای اماراتی را هم به این معادله اضافه کنیم و در نظر داشته باشیم که عراق گفت‌وگوهای راهبردی را با آمریکا برای توجیه ادامه بقای نیروهای این کشور در عراق آغاز کرده است، می‌توان به خط سیری از یک برنامه مدون یا به بیانی روشن‌تر، نقشه راهی متقن رسید که هدف اصلی آن تغییر ذائقه ملت و تبدیل رفتار دولت عراق است.

امروز با کمی دقت می‌توان خط سیری از حوادث را پی گرفت که از به آتش کشیده شدن کنسولگری جمهوری اسلامی ایران در بصره آغاز و به اظهارات وزیر دارایی عراق در عربستان ختم شده است.

اغتشاشاتی که زیر پرچم مشکلات اقتصادی در عمق اصلی‌ترین ساختار حامی دولت فعلی عراق یعنی شیعیان شکل گرفت و به راه افتاد و همواره بهانه و مشربی اقتصادی و مبارزه با فساد را سرلوحه فعالیت خود قرار می‌داد باعث سرنگونی دولت عادل عبدالمهدی شد، اکنون با قول سرازیر شدن دلارهای نفتی عربستان و امارات به سوی اقتصاد ویران عراق آخرین قطعات پازل‌ خود را تکمیل می‌کند.

بر سر اینکه دلارهای نفتی عربستان قرار است بهای ادامه بقای نیروهای آمریکایی در عراق را تامین کند چندان اختلافی وجود ندارد، اما نکته نگران‌کننده آن است که قرار است این اسب تروای نفوذکرده به ساختار دولت عراق (!) اهداف بزرگ دیگری را هم برای محور ریاض-واشینگتن-ابوظبی و حتی تل‌آویو محقق کند تا میوه‌های به شورش کشاندن جامعه عراق را این پایتخت‌ها درو کنند.

به اعتقاد یکی از کارشناسان عراقی، ما امروز شاهد فاز بعدی دکترین هرج‌ومرج سازنده کاندولیزا رایس در عراق هستیم تا بعد از موج شدیدی از اعتراضات و آشوب که منجر به متلاشی شدن کابینه عراق شد، نشانه‌هایی از نوعی ترکیب جدید و متفاوت از موضع‌گیری‌ها و سیاست‌گذاری‌های عراق نمود یابد که می‌تواند به شکل‌گیری عراق جدیدی در میان کشورهای منطقه بینجامد و تبعات این اقدام چند کشور همسایه را هم در بر گیرد.

این بدان معنی خواهد بود که عربستان که سفیرش چند سال پیش با فضاحت تمام و به اتهام حمایت صریح و مشهود از تروریسم از بغداد اخراج شده بود، امروز بر موج مشکلات اقتصادی مردم عراق و با کیف دلارهای نفتی به این کشور بازخواهد گشت.

گرچه نگاه به اوضاع عراق از این منظر کمی تاریک و ناامیدکننده می‌نماید، اما باید اعتراف کرد طرف‌های دیگر هم هنوز مشت خود را در مواجهه با این اقدام باز نکرده‌ و غافلگیری‌هایشان را که معمولاً عادت دارند آشکار کنند روی میز نگذاشته‌اند.