دستاوردهای سفر ظریف به روسیه

اعتمادآنلاین| رحمان قهرمان‌پور تحلیل‌گر مسائل بین‌الملل درباره دو سفر اخیر ظریف با فاصله کمتر از یک ماه به روسیه و بررسی ابعاد این سفر با بیان اینکه چند اتفاق مهم در دو هفته اخیر افتاده است که هم ایران و هم روسیه در آنها به نوعی ذینفع هستند، اظهار داشت: اکنون منطقه لیبی و آرایش جنگی که در آنجا شکل گرفته، یکی از موضوعات بسیار مهمی است که روسیه نیز در آن نقش بسیار مهمی دارد؛ همچنین ترکیه و اتحادیه اروپا و از سویی بازیگرانی مثل ایتالیا، عربستان و امارات در آنجا حضور دارند و هر آن ممکن است در آنجا درگیری رخ بدهد، بنابراین ممکن است یکی از موضوعات این سفر رایزنی ایران و روسیه در این زمینه باشد. این مساله از این نظر مهم است که ایران، روسیه و ترکیه هر سه در محور آستانه با یکدیگر هماهنگی‌هایی داشته‌اند که ممکن است بخواهند مسئله لیبی را در این راستا حل کنند.

وی افزود: از سویی مسئله حمایت روسیه از خلیفه حفتر در لیبی وجود دارد که اخبار منتشر شده از کاهش این حمایت‌ها خبر می‌دهند و ممکن است روسیه بخواهد در این مورد معامله کند. پارلمان مصر نیز در مورد دخالت نظامی در لیبی تصمیم‌گیری کرد. همچنین موضوعات دیگری که در منطقه وجود دارد، ممکن است از محورهای دیدار ظریف و مقام‌های روسی بوده باشد، اما یک پایه مهم، تصمیم‌گیری‌هایی است که روسیه درباره لیبی انجام خواهد داد، تصمیم‌‌‌های مسکو منافع خیلی از کشورها از جمله ایران را تحت تأثیر قرار خواهد داد و لازم است که ایران در بلندمدت نیم نگاهی هم به مدیترانه داشته باشد و امیدوار است که از طریق حضور در سوریه بتواند حضور خودش در مدیترانه را تقویت کند و در مورد این مسائل با سیاستمداران روس گفت‌وگو کند.

این کارشناس مسائل سیاست خارجه با بیان اینکه مسئله دیگر درگیری است که بین ارمنستان و آذربایجان در شهر «تووز» وجود دارد، یادآور شد: در آنجا نیز به نوعی روسیه و ترکیه ذی‌نفع هستند، ترکیه از متحدان اصلی جمهوری آذربایجان است و شهری که به آن حمله شده است، از نظر نفتی مهم است. برخی تحلیل‌گران ترکیه مدعی هستند این اقدام ارمنستان با تحریک روسیه بوده است برای اینکه بتواند قدرت مانور ترکیه در لیبی را کمتر کند. از سویی جمهوری آذربایجان و ارمنستان هر دو همسایه ایران هستند و آقای موسوی نیز اعلام کردند که ایران آمادگی میانجی‌گری بین دو کشور را دارد، بنابراین این موضوع هم برای ایران و هم برای روسیه مهم است و دو کشور باید در این زمینه رایزنی کنند.

وی با اشاره به فشارهای ایالات متحده برای تصویب قطع‌نامه علیه ایران، گفت: مسئله بعدی این است که هر چه به ماه‌های سپتامبر و نوامبر و اجلاس شورای حکام و همچنین جلسه شورای امنیت نزدیک می‌شویم، نقش روسیه و چین در جلوگیری از تحریم‌ها علیه ایران و در جلوگیری از ارسال پرونده ایران از شورای حکام آژانس بین‌المللی اتمی به شورای امنیت سازمان ملل بسیار مهم‌تر می‌شود. ممکن است این چند موضوع در دستور کار سفر آقای ظریف بوده باشد.

قهرمان‌پور با بیان اینکه این مسائل نشان می‌دهد که همکاری‌های دو کشور ادامه دارد، خاطر نشان کرد: روسیه در حال تبدیل شدن به یک بازیگر استراتژیک و تاثیرگذار در منطقه خاورمیانه است و در صورتی که آمریکا در سال‌های آینده از منطقه بیرون برود، روسیه نقشی به مراتب مهم‌تر در مسائل منطقه خواهد داشت.

وی درباره تمایل ایران به افزایش سطح روابط خود با همسایگانش و اینکه آیا این رایزنی‌هایی که انجام می‌گیرد برای نفوذ بیشتر منطقه‌ای ایران و فشار غیرمستقیم برای خارج کردن آمریکا از منطقه است، افزود: از سال‌ها پیش بسیاری از کارشناسان معتقد بودند که ایران باید سرمایه‌گذاری ویژه‌ای را در منطقه و کشورهای همسایه داشته باشد. دوران بعد از جنگ سرد دوران ظهور قدرت‌های منطقه‌ای است و قاعدتاً ایران نیز یکی از آن کشورهای منطقه‌ای است که تلاش دارد از این شرایط استفاده کند. منتها مسئله برجام و سایه انداختن آن بر سیاست خارجی و حتی خود دستگاه دیپلماسی باعث شده بود که رویکردها و ابتکار عمل‌های منطقه‌ای به حاشیه برده شود. دو سال قبل آقای موسوی سفیر سابق ایران در فنلاند تز «همسایگی» را مطرح کردند و بحث‌شان این بود که ایران باید روابط و نقش آفرینی‎اش را در کشورهای همسایه برای تاثیرگذاری در منطقه افزایش دهد؛ با توجه به اینکه کشورهای همسایه و همجوار ایران نیز کشورهای مهمی مانند روسیه، ترکیه، عربستان و حتی پاکستان و همچنین عراق هستند که ظرفیت‌های اقتصادی و سیاسی بالایی نیز دارند، می‌‎توانند نردبان افزایش قدرت ایران در سطح منطقه باشند. ایران تحرکات خوبی را شروع کرده است، هر چند دیرهنگام اما به هر حال این تحولات و تلاش‌های دستگاه دیپلماسی را باید به فال نیک گرفت.

این تحلیلگر مسائل خاورمیانه با بیان اینکه موضوع خروج آمریکا موضوع مفصلی است که بعداً باید به آن پرداخته شود، اظهار داشت: اجمالاً ایران در چشم‌انداز خودش به این مسئله فکر می‌کند؛ در عین حال خود آمریکا نیز از سال 2012 به بعد یا از زمان طرح «چرخش به شرق» درصدد کاهش تدریجی حضورش در خاورمیانه است، این مسئله از دو متغییر یعنی از طریق تحولات داخلی آمریکا و افزایش قدرت چین در عرصه بین‌المللی، ممکن است خروج آمریکا از منطقه را تسریع بخشد.

وی تاکید داشت: البته این به معنای خروج کامل نخواهد بود چون حداقل در موضوع اسرائیل، آمریکا مسائل استراتژیک دارد و خودش را ملزم به تامین امنیت اسرائیل می‌داند.

منبع: ایلنا