خاورمیانه پس از توافق اسرائیل و امارات

اعتمادآنلاین| مایکل پلیتنیک در Responsbile Statecraft وابسته به اندیشکده «کوئینسی» نوشت: اعلام توافق عادی سازی روابط اسرائیل و امارات متحده عربی، بیشتر به عنوان یک موفقیت در سیاست خارجی برای دونالد ترامپ و بنیامین نتانیاهو که به شدت به آن نیاز داشتند، مطرح شد. اما از آن زمان، جزئیات بیشتر، پیامدهای بلند مدت و حتی قابلیت دوام این توافق مطرح شده و شرایط تیره ای را در مقابل رهبران تل آویو و واشنگتن قرار داده است.

روز دوشنبه، گزارشی منتشر شد مبنی بر اینکه نتانیاهو با فروش جنگنده های آمریکایی اف-35 و سایر سلاح های بسیار پیشرفته به امارات به عنوان بخشی از توافق موافقت کرده است. علیرغم تکذیب شدید این موضوع از سوی نخست وزیر نتانیاهو، ناهوم بارنیه، یکی از معتبرترین روزنامه نگاران اسرائیلی که در روزنامه ی یدیعوت اخرونوت مشغول است و نویسنده ی گزارش بود، از آن دفاع کرد.

اگرچه طرفین ادعا می کنند که فروش اسلحه شرط توافق امارات و اسرائیل نیست، اما اظهارات بعدی حرف بارنیه را تأیید کرد. به عنوان مثال، نیویورک تایمز گزارش داد که مقامات آمریکایی مخالفتی با فروش تسلیحاتی همچون هواپیماهای جنگنده به امارات ندارند. گفتنی است، این مهمات مدت ها مورد درخواست ابوظبی بوده و تسهیل در دستیابی به آن به ابتکار عمل دیپلماتیک گسترده تر میان تل آویو و ابوظبی مرتبط است.

انور قرقاش، وزیر مشاور در امور خارجه امارات متحده عربی روز پنجشنبه به شورای آتلانتیک گفت که اگرچه فروش تسلیحات شرط توافق نیست، اما این توافق باید دستیابی امارات به سلاح های پیشرفته را آسان تر کند. بنابراین، می توان گفت که اماراتی ها و آمریکایی ها فروش اسلحه را به عنوان انگیزه توافق نامه می دیدند، حتی اگر این یک شرط خاص نبوده باشد. این بدان معنا نیست که نتانیاهو هم همین طرز فکر را دارد، اما واقعیت این است که امارات متحده عربی سالهاست که ایده ی دستیابی به جنگنده های اف-35 را به طور جدی دنبال می کند. مهم اینکه، نتانیاهو از همه تجهییزاتی که کشورهای عربی از ایالات متحده خریداری می کنند، آگاه است و با توجه به تأثیر این توافق بر اجازه دادن به اماراتی ها برای خرید این تسلیحات، به نظر می رسد که تکذیبیه نتانیاهو زیاد جدی نیست.

از نظر تئوری، ایالات متحده نیازی به موافقت اسرائیل برای فروش هواپیماهای جنگنده به امارات متحده عربی ندارد. اما در عمل، قوانین و سیاست های ایالات متحده به اسرائیل در زمینه ی فروش چنین جنگنده هایی حق وتو می دهند. این به دلیل شرط قانونی ای است که طی آن ایالات متحده وظیفه دارد برتری نظامی اسرائیل را نسبت به سایر کشورهای منطقه حفظ کند.

این مولفه در قانون حمل و نقل دریایی سال 2008 به عنوان «توانایی مقابله و شکست هرگونه تهدید نظامی معتبر از سوی هر ایالت خاص یا ائتلاف احتمالی چند ایالت یا بازیگران غیر دولتی» تعریف شده است، در حالی که متحمل حداقل خسارات و تلفات شود. این مولفه ها، رئیس جمهور ترامپ را ملزم می کند که در مورد فروش تسلیحات به سایر کشورهای منطقه، چه دوست و چه دشمن اسرائیل، نظر تل آویو را مدنظر قرار دهد تا برتری نظامی اسرائیل به خطر نیفتد. همه این موارد با تصویب قوانینی که در سال 2012 و 2014 تصویب شد، تقویت شده است.

در حالی که حفظ برتری نظامی اسرائیل در قوانین آمریکا قید شده است، اما حد و حدود این موضوع امری ذهنی است. باید گفت که اگر دولت اسرائیل نسبت به فروش تسلیحات به یک کشور عربی اعتراضی نداشته باشد، احتمالاً در کنگره برای فروش آن تسلیحات با در نظر گرفتن اصل حفظ برتری نظامی اسرائیل، مشکلی ایجاد نمی شود. از طرف دیگر، اگر اسرائیل در این رابطه نگرانی ای داشته باشد، شانس کنگره برای تصویب چنین فروشی بسیار اندک است، حتی اگر این سلاح ها قرار باشد به مصر، اردن یا به زودی به امارات متحده عربی فروخته شوند، کشورهایی که روابط کامل دیپلماتیک با تل آویو دارند و با اسرائیل در صلح هستند.

برکسی پوشیده نیست که دونالد ترامپ، رئیس جمهور، مایک پومپئو، وزیر امور خارجه و جرد کوشنر، داماد ترامپ که با کشورهای عربی حوزه خلیج فارس از جمله امارات گفتگو کرده اند، بسیار تمایل دارند فروش تسلیحات به این منطقه ی آشفته را افزایش دهند. اما کنگره فراتر از مخالفت های اسرائیل به فروش اسلحه توسط واشنگتن به کشورهای عربی، نگرانی های دیگری را مدنظر قرار داده است. به طور مثال، کنگره تلاش کرد که جلوی فروش اسلحه به عربستان سعودی و امارات را در ماه می سال 2019 بگیرد و در همین راستا پومپئو وادار شد که در یک اقدام نادر به یک بند بحث برانگیز در قانون برای دور زدن کنگره متوسل شود. در واقع پمپئو تلاش کرد که به نوعی به رئیس جمهور حق وتو بدهد تا مانع محدود شدن فروش اسلحه از طریق کنگره شود. ترامپ اکنون در تلاش است تا نقش کنگره را در نظارت بر فروش اسلحه کاهش دهد یا حتی از بین ببرد.

جنگنده های اف-35 و هواپیماهای بدون سرنشین مسلح، مواردی هستند که اسرائیل درباره ی آنها نگرانی های ویژه ای دارد. اینها سلاح های بسیار پیشرفته به شمار می روند. مهم اینکه، اسرائیل در سال 2017 توانست به جنگنده های اف-35 دست یابد و پیش بینی می شود که برای چند دهه آینده از آن ها استفاده کند.

البته، همانطور که اسرائیل هم می داند، این جنگنده ها در مقابله با ایران کمی می توانند کمک کننده باشند، اما خطر بزرگتر این است که رهبری امارات پس از دستیابی به این جنگنده ها مواضع خود را تغییر دهد یا تحول اساسی در آنها ایجاد کند.

دیوید فریدمن، سفیر آمریکا در اسرائیل به اورشلیم پست گفت: فروش اسلحه توسط ایالات متحده به امارات یا هر بازیگر منطقه ای دیگر همچنان با تعهد ما به حفظ برتری نظامی اسرائیل همراه خواهد بود، این یک قانون است. این توافقنامه فرصت های جدیدی را برای اسرائیل و آمریکا از جمله در حوزه امنیت ایجاد می کند و من معتقدم که این توافقنامه نتایج عالی ای خواهد داشت.

فریدمن گزارش فروش اف-35 به امارات را تأیید یا انکار نکرد، اما گفت: در نهایت، در شرایط مناسب، ایالات متحده و اسرائیل از داشتن یک متحد قدرتمند در تنگه هرمز در مقابل ایران سود خواهند برد.

اگر اسرائیل مخالفتی با فروش تسلیحات پیشرفته به ابوظبی نداشته باشد و کنگره اجازه فروش چنین سلاح هایی را به امارات صادر کند، بر این موضوع دلالت خواهد کرد که فروش اسلحه به عربستان سعودی نیز قریب الوقوع خواهد بود. هواپیماهای بدون سرنشین اف-35 و پهپادهای درنده یک ارتقای مهم نظامی برای کشورها به حساب می آیند. گفتنی است، ما در حال حاضر شاهد سیاست های تهاجمی عربستان و امارات نه تنها در مقابل ایران در خلیج فارس بلکه در یمن و لیبی به عنوان نقاط مهم بالقوه هستیم.

اگر چنین ارتقای تسلیحاتی با دوره دوم ترامپ همراه باشد، احتمال درگیری در خلیج فارس به طرز چشمگیری افزایش می یابد. به این ترتیب، مطمئناً ایران برای یافتن راه هایی به منظور ارتقای توانمندی های خود، فوریت های زیادی را احساس خواهد کرد.

اما دلایل موجهی وجود دارد که امیدوار باشیم فروش تسلیحات به کشورهای منطقه ممکن نباشد. به طور مثال، مخالفت جو بایدن با فروش تسلیحات بیشتر به عربستان سعودی نشانه خوبی است که در صورت پیروزی وی، شاهد عرضه ی اف-35 و هواپیماهای بدون سرنشین درنده در منطقه نباشیم.

منبع: انتخاب