پایان تحریم تسلیحاتی، پیروزی‌ای برای آرمان چندجانبه‌گرایی و صلح

اعتمادآنلاین| سعید خطیب زاده،سخنگوی وزارت خارجه بامداد یک شنبه با انتشار تصویر بیانیه وزارت خارجه درخصوص پایان محدودیت‌های تسلیحاتی ایران و همچنین بازنشر توییت محمد جواد ظریف، وزیر خارجه نوشت: روزی بسیار مهم برای جامعه بین‌المللی که - در مخالفت با تلاش‌های بدخواهانه ایالات متحده - از قطعنامه 2231 شورای امنیت ملل متحد و برجام صیانت کرده است. عادی سازی همکاری دفاعی ایران با جهان از امروز، پیروزی‌ای برای آرمان چندجانبه‌گرایی و نیز صلح و امنیت در منطقه‌مان به شمار می‌آید.

بر اساس قطعنامه 2231، بر مبنای دوره‌های زمانی پنج، هشت و ده ساله پس از تاریخ قبول توافق برجام و نه تایید شورای امنیت، تحولاتی ایجاد خواهد شد. از این رو در تاریخ 18 اکتبر 2020 که برابر با 27 مهرماه 1399 است، سال پنجم قبول توافق برجام محقق خواهد شد و بر همین مبنا در این تاریخ دو تحول مهم "لغو محدودیت‌های تسلیحاتی ایران" و "لغو محدویت‌های مسافرتی برخی اشخاص حقیقی" ایران اتفاق می‌افتد.

در بیانیه وزارت خارجه کشورمان که بامداد یک شنبه در این ارتباط منتشر شد، آمده است:

امروز، یک روز بسیار مهم برای جامعه جهانی است، که برخلاف تلاش­های رژیم ایالات متحده، از قطعنامه 2231 شورای امنیت ملل متحد و برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) صیانت کرده است. از امروز، همه محدودیت‌های انتقالِ اقلام تسلیحاتی به و از جمهوری اسلامی ایران و همچنین اقدامات و خدمات مالی مرتبط با آن[1] و تمامی ممنوعیت­‌های ورود یا عبور از قلمرو دولت‌های عضو ملل متحد که پیش از این علیه برخی از شهروندان و مسئولین نظامی ایران تحمیل شده بودند،[2] به صورت خودکار خاتمه یافت.[3] بر اساس یکی از نوآوری‌­های برجام، اختتام قطعی و بدون قید و شرط محدودیت­‌های تسلیحاتی و ممنوعیت­‌های مسافرتی مستلزم هیچگونه تصویب قطعنامه­­‌ی جدیدی نیست و هیچ نیازی به صدور بیانیه و یا هیچ اقدام دیگری از سوی شورای امنیت ملل متحد ندارد.

لغو محدودیت­‌های تسلیحاتی و ممنوعیت­ مسافرتی بگونه­‌ای طراحی شده است که خودکار بوده و به هیچ اقدام دیگری نیاز ندارد. این مهم پس از مذاکرات نفس‌گیر و با پیش‌بینی‌ دقیق از امکان نقض تعهد از سوی یک یا چند طرف دیگر برجام به دست آمد. همین روش برای پایان محدودیت‌های موشکی در سال 1402 (2023) و نیز پایان کامل پرونده هسته‌ای در شورای امنیت در سال 1404 (2025) هم پیش‌بینی شده است.

بنابراین، از امروز، جمهوری اسلامی ایران می‌­تواند هرگونه سلاح و تجهیزات لازم را، از هر منبعی، بدون محدودیت قانونی و صرفاً براساس نیازهای دفاعی خود تهیه کند و همچنین می‌­تواند بر مبنای سیاست­‌های خود تسلیحات دفاعی صادر کند. در اینجا باید این نکته مورد تاکید واقع شود که سنگ بنای سیاست خارجی ایران رد سلطه و فشار در هر شکل آن است. از این رو، تحمیل هرگونه محدودیت در هر زمینه­‌ای - از جمله مالی، اقتصادی، انرژی و تسلیحاتی - هیچگاه از جانب ایران به رسمیت شناخته نشده است.

در عین حال، دکترین دفاعی ایران بر پایداری عظیم مردم و توانمندی­‌های بومی استوار است. از زمان دفاع مقدس و جنگ تحمیلی هشت ساله رژیم صدام علیه ایران-که طی آن مردم دلاور ایران قربانی تسلیحات پیشرفته و آتش‌­افروز غربی شد-تاکنون جمهوری اسلامی ایران با تکیه بر قابلیت‌ها و ظرفیت‌های بومی، نیازهای دفاعی خود را تأمین کرده است. این دکترین همچنان محور اصلی و اساسی کلیه اقدامات جمهوری اسلامی ایران در حفظ قدرت دفاعی بوده و خواهد بود. تسلیحات غیرمتعارف و کشتارجمعی و واردات بی‌رویه سلاح‌های متعارف در دکترین دفاعی جمهوری اسلامی ایران جایگاهی ندارد. توان بازدارندگی کشور مبتنی بر دانش و توانمندی بومی و برخاسته از قدرت و مقاومت مردم ایران است. در تاریخ معاصر، ایران به رغم اختلاف و برتری در قدرت، هیچگاه آغازگر جنگ نبوده است.

ولی متاسفانه معاملات سودآور تسلیحاتی- عمدتا میان کشورهای غربی و برخی کشورهای منطقه- به طرز قابل توجهی به ارتکاب جنایات جنگی در منطقه-­همانند تجاوز علیه مردم بی­‌دفاع یمن-کمک نموده و به آن دامن زده است.

علیرغم تلاش­‌های ناموفق ایالات متحده برای جلوگیری و از بین بردن منافع ایران از قطعنامه 2231، دولت­‌های عضو ملل متحد موظفند قوانین و مقررات خود را با این قطعنامه که «از دولت­‌های عضو دعوت می­‌کند که نسبت به این تغییرات توجه مقتضی داشته باشند» سازگار کنند. جمهوری اسلامی ایران توجه همه دولت‌­های عضو را به مفاد روشن قطعنامه 2231 و جدول زمانی مربوطه جلب می‌­نماید.

ایالات متحده، که نیرنگ­‌های غیرقانونی و بدخواهانه آن در تلاش برای نقض هر چه بیشتر قطعنامه شورای امنیت، در طول سه ماه گذشته چندین بار توسط شورای امنیت به طور قاطع رد شده است، باید رویه مخرب خود را در قبال قطعنامه 2231 رها کرده؛ به پایبندی کامل به تعهدات‌ خود بر اساس منشور ملل متحد بازگردد؛ اقدامات مغایر با حقوق بین­‌الملل و نادیده گرفتن نظم بین­‌المللی را متوقف نماید؛ و از دامن زدن به بی ثباتی در منطقه غرب آسیا اجتناب ورزد. بدیهی است هرگونه اقدامی در تعارض با مفاد قطعنامه 2231 و خصوصا بند 1 قطعنامه و چارچوب‌های زمانی مندرج در آن، در شمار نقض ماهوی قطعنامه و اهداف برجام محسوب گردیده و جمهوری اسلامی ایران متقابلا حق انجام اقدامات لازم برای تامین منافع ملی خود را محفوظ می‌­دارد.

[1] مطابق بند پنجم و شق دوم بند ششم ضمیمه ب قطعنامه 2231 شورای امنیت ملل متحد

[2] مطابق شق پنجم بند ششم ضمیمه ب قطعنامه 2231 شورای امنیت ملل متحد

[3] تحریم­های شورای امنیت ملل متحد بر جنبه‌­های مختلف همکاری­‌های دفاعی ایران -هرچند که نامشروع و بی‌پایه بودند - از قطعنامه 1747 در سال 2006 (1386) آغاز گردیده بود و به تدریج تا تصویب قطعنامه 1929 (1391) دامنه آن گسترش یافت. لازم به ذکر است که در قطعنامه‌های (1385) 1737، (1386) 1747 و (1391) 1929 ممنوعیت بی‌دلیل سفر تعداد قابل توجهی از شهروندان و مقامات نظامی ایران به کشورهای عضو ملل متحد تعبیه گردید. متعاقب انعقاد برجام و تصویب قطعنامه 2231 شورای امنیت ملل متحد در سال 2015 (1394)، مفاد قطعنامه‌های قبلی شورای امنیت-1696، 1737، 1747، 1803، 1835، 1929 و 2224 همگی خاتمه یافتند. به موازات، شورای امنیت، صادرات و واردات اقلام تسلیحاتی مشخص شده را برای مدت 5 سال مشمول نظام مجوزخواهی موردی کرد و همزمان ممنوعیت سفر را برای تعداد محدودی از شهروندان و مقامات نظامی کشور ادامه داد. امروز، 27 مهر 1399 (برابر با 18 اکتبر 2020) تمامی این محدودیت­‌ها خاتمه یافتند.

منبع: ایسنا