رفتار افراطی و تفریطی آمریکا، افغانستان را نابود کرد / احزاب کابل فقط به فکر منافعشان هستند/ حضور طالبان در شمال معنادار است

اعتمادآنلاین| عبدالمحمد طاهری، رایزن پیشین ایران در افغانستان در تشریح دلایل ایجاد شکاف در مواضع دولت افغانستان و گمانه‌زنی‌ها درباره شورش قریب‌الوقوع طالبان اظهار کرد: واقعیت این است که به اعتقاد من هیچ روزنه امیدی برای وقوع صلح پایدار در افغانستان وجود ندارد و دلیل مهم آن هم این است که آمریکایی‌ها در سال 2001 میلادی به بدترین شکل وارد افغانستان شدند و حالا هم با اشتباه‌ترین سیاست در حال خروج از این کشور هستند؛ چراکه بیشترین تحمیل هزینه را به دنیا و مردم افغانستان کردند و حالا هم بدون اینکه چیزی مشخص باشد در حال خروج از افغانستان هستند. این در حالیست که حالا باز هم طالبان به قدرت رسیده است و در طولی این مدت اشتباهی که آمریکایی‌ها در افغانستان انجام دادند، ایجاد و تزریق فساد مهندسی شده بود که باعث شد سر تا پای دولت حاکم بر کابل فاسد شود.

وی ادامه داد: مشکل بعدی در پرونده افغانستان این است که در وضعیت کنونی که قرار است آمریکایی‌ها از این کشور خارج شوند، صرفاً یک توافق نیم‌بند میان طالبان و آنها بر جای مانده است که به نظرم طالبان پیروز این توافق بود. علاوه بر این مسائل باید توجه داشت که در طول این 20 سال، دولت افغانستان هم کار خاصی برای مردم نکرد. نه بازسازی فرهنگی و آموزشی در طول این دو دهه انجام شد و نه اینکه افغانستان به سمت مدرن‌سازی پیش رفته است. بیشترین اتفاقی که در حوزه فرهنگی و آموزشی که ریشه تمام این معضلات است اتفاق افتاده، در مقطع دبستان و ابتدایی بوده و نکته مهم این است که طالبان از همین مشکلات فرهنگی توانست به نفع خود استفاده کند و در برخی از ولایات نفرات خود را افزایش داده است. اگر در طی این دو دهه مسائل فرهنگی و آموزشی درست می‌شد و آگاهی بخشی به بالاترین حد می‌رسید، دسته دسته از مردم به صفوف طالبان نمی‌پیوستند.

این تحلیلگر مسائل افغانستان تصریح کرد: باید توجه کرد که ایالات متحده نه تنها با حامد کرزی بلکه با اشرف غنی هم نتوانست به صورت کامل کنار بیاید و اوضاع ار مدیریت کنند و در اینجا بود که تعارض دیدگاه و منافع به وجود آمد. اگر تمام معادلات قدرت در افغانستان حول محور یک سه ضلعی بدانیم، در رأس این هرم، ایالات متحده قرار دارد و طالبان و دولت افغانستان دو ضلع دیگر را تشکیل می‌دهند. در این راستا به حدی اختلاف‌ها در این میان زیاد شده که اضلاع این مثلث از هم دور شده و در نهایت یک رفتار افراطی و تفریطی را شاهد هستیم. به گونه‌ای که در مقطعی شاهد بودیم حملات هواپیماهای بدون سرنشین آمریکا در سراسر افغانستان به بالاترین حد رسید و در دوران شاهد آن بودیم که هیچ اتفاقی در حوزه میدانی افغانستان رخ نداد و همین عملکرد صفر تا صدِ آمریکایی‌ها برای افغانستان مشکلات عدیده‌ای از جمله قدرت گرفتن طالبان را ایجاد کرد.

طاهری افزود: مشکل سیاستمداران افغانستان این است که دیگر در جامعه این کشور شخصی مانند احمد شاه مسعود که تنها برای مردم و کشورش کار کند وجود ندارد. در تمام طیف‌های افغانستان از اپوزیسیون و پشتون‌ها گرفته تا جهادی‌ها، همه و همه به دنبال قبضه قدرت به نفع خودشان هستند. در سوی دیگر طالبان هم به دنبال قدرت است و استراتژی خود را تغییر داده‌اند. آنها به دنبال این هستند تا از جنگ علنی با نیروهای دولتی به سمت ضربه زدن به منابع اقتصادی تغییر جهت دهند که نمونه‌های آن را می‌توان انفجار تانکرهای سوخت دانست که تمام آنها متعلق به مردم بود و به نوعی باعث شد تا مردم علیه دولت افغانستان دست به اعتراض گسترده بزنند. این بئان معناست که طالبان در حال سوءاستفاده از به هم‌ریختگی مذکور به نفع خود است و حتی پا را از این فراتر گذاشته و در شمال افغانستان نفوذ خود را افزایش داده است.

وی گفت: طالبان در شمال افغانستان حضور نداشت ولی حالا در آنجا حضور دارد و این یک نکته بسیار معنادار و مهم است. اخیراً مصاحبه‌هایی با مردم افغانستان انجام و در فضای مجازی منتشر شده که آنها صراحتاً به خبرنگاران می‌گویند که طالبان به دلیل اینکه فساد مالی ندارد و امنیت را در افغانستان برقرار کرده‌اند، بهتر از دولت کار می‌کنند. این دو مولفه (عدم فساد و ایجاد امنیت) دقیقاً همان موضوعاتی است که در دولت افغانستان نمی‌توان به دنبالش گشت و همین دو مقوله باعث می‌شود که طالبان بتواند در ولایات افغانستان نفوذش را زیاد کند. به این دلایل است که می‌گویم هیچ آینده روشنی برای صلح در افغانستان وجود ندارد و از سوی دیگر باید متوجه بود که که دنیا به علاوه پاکستان نمی‌خواهد که افغانستان روی آرامش به خود ببیند. حتی اخیراً اخباری منتشر شده که نشان می‌دهد مردم از ترس به هم‌ریختگی‌ها بعد از خروج ایالات متحده، در حال مسلح شدن هستند تا خودشان بتوانند از جان و مال و ناموسشان دفاع کنند.

این کارشناس مسائل سیاسی تصریح کرد: این وضعیت به دلیل همان به هم‌ریختگی و فسادی است که به آن اشاره کردم و حتی احتمال ان وجود دارد که مجدداً شاهد جنگ داخلی در افغانستان باشیم که جهادی‌های افغانستان هم به همین موضوع معتقدند. به‌رغم آنچه طالبان در دوحه گفت، آنها به دنبال قدرت هستند. طی 20 سال گذشته طالبان توانسته در دهات‌ها و اطرافِ تمام ولایات، مردم را با خود به صورت پنهان همراه کند و حالا هم به دنبال آن است تا در مراکز استان‌ها این اقدام را عملیاتی کند تا در نهایت بتواند ناامنی‌ها به داخل و مرکز ولایات بکشاند. از سوی دیگر آنها با هدف قرار دادن منابع اقتصادی به دنبال ایجاد نارضایتی هستند تا در نهایت بتوانند تشنج عمومی را اجرایی کنند.

وی در پایان عنوان کرد: نکته‌ای که در اینحا باید بدان اشاره کنم این است که در مناطقی گه عموماً پشتون‌زبان‌ها حضور دارند ما شاهد نفوذ بیشتر طالبان هستیم. به همین جهت است که آمریکایی‌ها کلاً معتقدند باید حکومت و دولت در دست پشتون‌ها باشد که دلیلش همین حالا به خوبی مشخص است؛ چراکه رابطه طالبان با پشتون‌ها قوی‌تر است و در مناطق پشتون نشین تشنج‌ها بیشتر است. از سوی دیگر باید توجه کنیم که در مناطقی که به زبان دری سخن می‌گویند کمترین میزان ناامنی را شاهد هستیم و این یک مولفه فرهنگی است که با شاخصه امنیتی در ارتباط مطلق و مستقیم است. اگر دولتمردان افغانستان به این موضوع توجه می‌کردند وضعیت اینگونه نبود و اگر جهادی‌ها مدیریت خود را بر این عنصر فرهنگی معطوف می‌کردند و دری‌زبان‌ها را تقویت می‌کردند، حداقل جلوی نفوذ پاستان در افغانستان گرفته می‌شد.