مساله شک به واکسن نیست، انکار کووید-19 است

اعتمادآنلاین| آزاده اتحاد- چند سال پیش، 2 جامعه‌شناس پژوهشی را در جریان یک همه‌گیری انجام دادند تا ببینند آیا آمریکایی‌ها مایل‌اند واکسنی تازه به‌ بدن‌شان تزریق شود. اطلاعات به‌دست‌آمده از نتایج نظرسنجی‌هایی که در بحبوحه شیوع آنفلوانزای خوکی در سال 2009 انجام شد مشخص کرد بسته به نژاد، سن و دیدگاه سیاسی، میزان شک به واکسیناسیون در میان افراد متفاوت بوده است. البته که همه‌گیری آنفلوانزای خوکی قابل قیاس با همه‌گیری کووید-19 امروز نیست- نه آمار مبتلایانش یکی است و نه تلفات جانی‌اش، و نه آن زمان واکسیناسیون به اندازه امروز در دسترس بود- با وجود این، نتایج تکان‌دهنده است.

به گزارش اعتمادآنلاین ، به نقل از آتلانتیک، نتایج پژوهش‌ها نشان می‌داد که شک به واکسیناسیون گسترده بود. نزدیک به 2سوم آمریکایی‌ها تمایلی به واکسیناسیون نداشتند. و این تردیدها نسبتاً به طور مساوی در میان جمعیت تقسیم شده بود. مسن‌ترها بیشتر از جوان‌ها تمایل به واکسینه شدن داشتند. سفیدپوست‌ها و لاتین‌ها (هر یک تقریباً 37 درصد) بیشتر از سیاهپوست‌ها (25 درصد). دموکرات‌ها (39.6 درصد) بیشتر از جمهوری‌خواهان (32.2 درصد).

حالا 12 سال گذشته و یک همه‌گیری دیگر، واکسنی دیگر و این‌ بار، شک به واکسن، بیشتر است. ولی این شک در میان مردم شکل متفاوتی به خود گرفته است. اگرچه متخصصان بهداشت همگانی در ابتدا نگران بودند سیاهپوست‌های آمریکایی نسبت به واکسیناسیون بیشتر تردید داشته باشند، حالا جمعیت سفیدپوست و سیاهپوست به یک اندازه خواهان واکسیناسیون است. در عوض، جوانان محافظه‌کار، دگراندیشان بزرگ این بحران‌اند. بر اساس نظرسنجی بنیاد خانواده کایرز، 13 درصد آمریکایی‌ها می‌گویند به طور قطع واکسن کووید-19 را نمی‌زنند، اما این 13 درصد، 18 درصد جمعیت بین 30 تا 49 سال و 29 درصد جمهوری‌خواهان را شامل می‌شود. نتایج مطالعه‌ای که از سوی موسسه پژوهشی مذهب عمومی (the Public Religion Research Institute) انجام شده نیز نشان می‌دهد تردید به طور ویژه میان روستایی‌ها و مسیحی‌های سفیدپوست شاخه‌ای از پروتستانتیسم زیاد است.

تردید نسبت به واکسن کووید-‌19 نه با نتایج نظرسنجی‌های مربوط به آنفلوانزای خوکی و نه با مدل‌های استاندارد تردید، به عنوان مثال مخالف جناح چپ با واکسیناسیون بچه‌ها، در یک راستا قرار نمی‌گیرد، اما با مقاومت در برابر ماسک گذاشتن و در خانه ماندن چرا، قرار می‌گیرد.

به عبارت دیگر، مقاومت در برابر واکسن ویروس کرونا بیشتر به جای آنکه به خاطر شک نسبت به واکسن کووید-19 باشد، انکارگرایی کووید-19 است. جمعیت قابل توجهی از آمریکایی‌ها اذعان دارند با واکسینه شدن برای جلوگیری از کووید-19 راحت نیستند و این جمعیت، بیشتر از آن طیفی هستند که شدت بیماری را دست‌کم می‌گیرند و در مقابل سایر تدابیر مقابله با آن مقاومت دارند، نه آن طیفی که در مقابل واکسینه شدن برای سایر بیماری‌ها مقاومت داشته‌اند.

ایالات‌ متحده در مقابله با کووید-19 به نقطه عطفی رسیده است؛ واکسن‌هایی که از سوی سازمان غذا و دارو تایید شده در حال حاضر در دسترس تمام بزرگسالان است. به زودی هر آن که مایل به واکسینه شدن باشد می‌تواند واکسن دریافت کند، و کمیابی واکسن دیگر عامل کنترل‌کننده نخواهد بود. دولت بایدن در هفته‌های گذشته برنامه‌هایی را برای تشویق گروه‌های شکاک به واکسن، از جمله جمعیت غیرشهری و جمهوری‌خواهان، معرفی کرد تا یک قدم به ایمنی جمعی نزدیک‌تر شود. اما به نظر می‌رسد بعضی آمریکایی‌ها بر این باورند که این نگرانی در واقع سلاحی است برای اهداف پارتیزانی، و مقاومت خود را دفاع از آزادی می‌دانند. و اگر مساله نه شک به واکسن که انکار کووید-19 باشد، آن‌وقت غلبه بر آن سخت‌تر خواهد بود.

اما این شکاف‌های آماری و جمعیتی که حالا بر سر واکسیناسیون پدید آمده از ابتدای بحران کرونا وجود داشته است. هم در مه و هم دسامبر 2020، بنیاد خانواده کایزر خبر از ایجاد شکاف میان دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان بر سر پوشیدن ماسک، رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی و دستور قرنطینه‌های خانگی و همگانی داد.

اگر تردید نسبت به واکسن در وهله نخست از نگرانی بابت واکسن‌ها ناشی می‌شود، پس تصمیم دولت آمریکا مبنی بر توقف پخش واکسن جانسون اند جانسون (Johnson & Johnson)، به دلیل نگرانی‌هایی که بابت خون‌لختگی در مغز پیش آورده بود، احتمالاً عامل اصلی این تردید بوده است. متخصصان بهداشت همگانی دقیقاً به همین دلیل نسبت به این توقف ناامیدند. اما تا اینجا، نظرسنجی‌ها خبر از هیچ تغییر قابل توجهی در میزان تمایل مردم به واکسینه شدن نمی‌دهند؛ حتی با اینکه مطالعات نشان از کاهش نگرانی‌ها نسبت به واکسن جانسون اند جانسون دارد. از سویی، نظرسنجی‌های پلتفرم آنلاین سیویکس (Civiqs) می‌گوید نزدیک به سه‌چهارم جمهوری‌خواهان بین 18 تا 49 سال «اصلاً نگران» شیوع ویروس کرونا در منطقه محل زندگی‌شان نیستند. این نشان می‌دهد دلیل اصلی تردید نسبت به واکسن در واقع این است که بخش قابل توجهی از مردم آمریکا به سادگی اصلاً به خود ویروس کووید-19 مشکوک‌اند.

انگیزه تعدادی از مخالفان واکسن هم شرورانه است؛ به عنوان مثال در مقاله‌ای در وب‌سایت امریکن گریت‌نس (American Greatness) که در واقع پایگاه فکری ترامپ‌گرایی است چنین آمده است: «دلیل اصلی من برای مخالف با واکسن خیلی ساده است (و هیچ ارتباطی با آزادی فردی یا عواقب پزشکی آن ندارد)؛ من واقعاً از آنها که از من می‌خواهند این کار را انجام بدهم، و وقتی مخالفتم را می‌بینند عصبانی می‌شوند، بدم می‌آید.»

این نگرش تا چه اندازه همگانی یا دلیل اصلی مخالفان است، کسی نمی‌داند، اما احتمالاً بخشی از طیف کسانی است که کووید-19 را انکار می‌کنند. یافتن نمونه‌هایش چندان کار سختی نیست. از ابتدای شیوع این ویروس بوده‌اند کسانی که یا اصلاً وجودش را زیر سوال برده‌اند یا باور داشتند رسانه‌ها زیادی بزرگش‌ کرده‌اند. حتی در میان مقامات مسئول آمریکایی هم هستند کسانی که در این طیف جای می‌گیرند؛ نمونه‌اش ران جانسون، سناتور ایالت ویسکانسین، که اخیراً در گفت‌وگویی رادیویی از نظریه‌های تاریک‌اندیشانه خود درباره ویروس کرونا گفته است: «چرا این‌قدر فشار است برای واکسینه شدن همه؟ شما دارید مردم را مجبور می‌کنید کارت واکسیناسیون با خود حمل کنند تا همچنان بتوانند در جامعه بمانند؛ این شرم‌آور است. من به شدت مشکوکم به وضعیت موجود.»

البته جانسون توضیح نداد چه چیزی یا چه کسی این شک را به جان او انداخته است. با وجود این، درکش چندان سخت نیست. آنها که چنین تفکری دارند می‌پندارند کووید-19 حقه‌‌ای است که کسی به دلایلی که اصلاً مشخص نیست، نه هویت فرد و نه چرایی عملش، راه انداخته است. منطق مبهم پشت این تفکر هم این است که تمام دستورات قرنطینه یا ماسک یا پاسپورت به شرط واکسینه شدن بخشی از توطئه‌ای برای محدود کردن آزادی آمریکایی‌هاست. اما چه کسی پشت این جریان است یا اصلاً هدفش از محدود کردن این آزادی‌ها چیست، هرگز مشخص نشده است.

آن زمان که ترامپ هنوز روی کار بود بعضی از مدافعانش معتقد بودند کووید-19 حقه‌ای برای تخریب ریاست‌‌جمهوری اوست. شکی نیست که دموکرات‌ها در پی آن بودند تا مدیریت ترامپ بر همه‌گیری را علیه او استفاده کنند؛ البته که ترامپ هم خطاهای بزرگی مرتکب شد. خود او هفته‌ها منکر اصلی کووید-19 بود. از سویی بسیاری از رهبران مسئول‌تر جهان هم نتوانستند از پس مدیریت این بحران به خوبی برآیند و کشورشان با تلفات و آسیب‌های جدی مواجه شد. بنابراین روشن نیست عملکرد ایالات متحده در این بحران تحت نظارت رئیس‌جمهوری «سالم» چگونه می‌بود. به هر روی، ترامپ حالا دیگر رفته، ولی منکران ویروس هنوز بر موضع‌ خود اصرار می‌ورزند.

امروز عصر طلایی نظریه‌های توطئه است، اما توهم توطئه پدیده جدیدی نیست. تنها تفاوت این است که در گذشته برای اثبات این توطئه‌ها، شواهد قوی‌ای در دست بود. کسی نیست از آقای جانسون و دار و دسته‌اش بپرسد، چرا فردی این همه‌گیری را راه انداخته یا دارد خطراتش را بزرگ جلوه می‌دهد؟ هدفش چیست؟ و چرا یک حقه هر روز جان این همه آدم را می‌گیرد؟ این شکل انکار کووید-19 شباهت زیادی به انکار جناح چپ نسبت به مساله گرمایش جهانی دارد. جای تعجب نیست که هم ترامپ و هم جانسون جز اولین کسانی بودند که بحران گرمایش جهانی را دروغ خواندند. شکاکان محافظه‌کار گرم شدن زمین را هم غیرواقعی و توطئه‌ای برای از بین بردن آزادی قلمداد کردند.

تردید نسبت به واکسن یک بحران بهداشت همگانی است. و همین‌طور واکسن کووید-19. اما آنچه روشن است اینکه انکار کووید-19 ریشه‌ای است و مبارزه با آن صرفاً به متقاعد کردن آمریکایی‌ها برای اعتماد به علم پزشکی محدود نمی‌شود. شاید باید آنها را متقاعد کرد که به یکدیگر بیشتر اعتماد کنند.