دیپلماسی و انتخابات/ صحنه اولیه در روابط خارجی کشور برای دولت بعد، صحنه هموار و از موضع قدرتی خواهد بود؟
ایران در کنار گفت‌وگو در قالب کمیسیون مشترک برجام، به مذاکره با عربستان سعودی نیز مشغول است؛ دو موضوعی که با شکست داعش و برآمدن دموکرات‌ها در واشنگتن، جاده منافع ملی را برای دولت بعد مهیا کرد. اگر در چند ماه باقی‌مانده از دولت دوازدهم این موضوعات به نتیجه نهایی برسند، موضوعات پیش‌روی وزارت امور خارجه دولت سیزدهم به‌طور کلی از جنس دیگری خواهد بود.
اعتمادآنلاین| هر‌طور بنگریم، میدان و دیپلماسی، هر دو شاخه سیاست خارجی و امنیت ملی، داغ‌ترین سال‌های خود را در دولت روحانی گذراندند؛ به‌ارث‌بردن تحریم‌ها و قطع‌نامه‌های سنگین شورای امنیت، به‌وجود‌آمدن داعش، سربرآوردن پدیده ترامپ و در نتیجه بر‌هم‌ریختن محاسبات و دستاوردهای سیاست خارجی در دور نخست و نیز در تمام این دوران بر‌هم‌ریختن رابطه با عربستان سعودی بر اثر وقایعی که در تهران و مشهد رخ داد، هرکدام می‌تواند به تنهایی مشغولیت چند سال یک کشور در حوزه سیاست خارجی باشد.
به گزارش روزنامه شرق، واقعیت این است که سیاست اتخاذشده برای میدان در این سال‌ها شکست‌دادن داعش در چارچوب یک همکاری منطقه‌ای و بین‌المللی و نیز استحکام نفوذ منطقه‌ای و محور مقاومت بود و کارویژه‌های خواسته‌شده از دستگاه دیپلماسی بیش از همه موارد زیر بوده است:
-به نتیجه رساندن مذاکرات هسته‌ای، برداشته‌شدن تحریم‌ها و بیرون‌آمدن ایران از ذیل قطع‌نامه‌های فصل هفتم منشور ملل متحد به‌عنوان «تهدید برای صلح و امنیت بین‌المللی» در دولت نخست روحانی.
-مقاومت در مقابل فشار حداکثری، جلوگیری از به‌وجود‌آمدن هر‌گونه اجماع علیه ایران و همراه‌شدن اروپا، چین و روسیه و نیز دیگر کشورها درباره برجام و در نهایت زنده نگه‌داشتن برجام به امید استفاده‌های حقوقی و سیاسی بعدی از آن.
-احیای برجام و بازگرداندن موضع دولت جدید ایالات متحده به نقطه پیش از خروج و برداشتن تحریم‌های یک‌جانبه.
به نظر می‌رسد ایران همین حالا در کنار گفت‌وگو در قالب کمیسیون مشترک برجام، به مذاکره با عربستان سعودی نیز مشغول است؛ دو موضوعی که با شکست داعش و برآمدن دموکرات‌ها در واشنگتن، جاده منافع ملی را برای دولت بعد مهیا کرد. اگر در چند ماه باقی‌مانده از دولت دوازدهم این موضوعات به نتیجه نهایی برسند، موضوعات پیش‌روی وزارت امور خارجه دولت سیزدهم به‌طور کلی از جنس دیگری خواهد بود: هر‌قدر آنچه «تیم بی» نامیده شده بود، برای دولت دوم روحانی مشکلات عدیده و عمیق پیش آورد، احتمالا با روی کار آمدن دولت دموکرات در آمریکا و نیز افزایش فاصله آن با نتانیاهو از یک سو و پالس‌های مؤثر به عربستان برای حل مسئله با ایران از سوی دیگر، مشکلات منطقه‌ای تا حد زیادی برای دولت سیزدهم مرتفع خواهد شد.
علاوه آنکه با احیای برجام و برداشته‌شدن تحریم‌ها، این بار از موضعی بالاتر و در همین دولت کنونی، تیم بعدی در وزارت امور خارجه مسیر سنگلاخی را در پیش‌رو نخواهد داشت. همه آنچه در بالا گفته شد،اگر در کنار سند جامع همکاری‌های ایران و چین بگذاریم، این معنا به ذهن متبادر می‌شود که صحنه اولیه در روابط خارجی کشور برای دولت بعد، صحنه هموار و از موضع قدرتی خواهد بود. اما با وجود تمام این کارت‌های امتیاز جمع‌شده و بازی‌های مختلفی که تیم کنونی وزارت امور خارجه انجام داده و تا روز آخر به آن ادامه می‌دهد، مهارت تیم بعدی ارشد در این نهاد می‌تواند به‌عنوان چاقویی دولبه به این فرصت‌ها نگاه کند. در صورت فقدان مهارت و حسن شهرت کافی، می‌توان به واسطه وجود چنین جو مساعدی در روابط خارجی، از اعتبار موجود ذره‌ذره خرج کرد و در انتها نه‌تنها دستاورد ملموسی از این ظرفیت‌های ساخته‌شده به دست نیاورد، بلکه کشور مجددا به مسائلی دچار شود که شاید سال‌ها و دوره‌های متعددی نیاز به چالش، گفت‌وگو و تحمل تحریم و... برای حل آنها داشته باشد. اما در صورتی که دولت آینده و به‌خصوص تیم وزارت خارجه دارای مهارت و حسن شهرت کافی باشند، کارهای زیادی برای
انجام دارند:
تحکیم برجام و تثبیت اجرای آن از سوی همه طرف‌ها در زمان صدارت دموکرات‌ها در آمریکا
پیگیری قراردادهای منعقدشده دوران برجام: اجرائی‌شدن آنها و نیز در صورت امکان و لزوم ادعای حقوقی خسارات آنها
بازگشایی اماکن دیپلماتیک با کشورهایی نظیر عربستان سعودی و احیانا کانادا از موضع عزتمندانه
فعالیت‌های متنوع در حوزه دیپلماسی اقتصادی و برگزاری فوروم‌های متعدد ابتدا به صورت گسترده و متمرکز در تهران و سپس در
اروپا (گوتنبرگ، فرانکفورت، لندن و مادرید)، بیشتر به‌منظور جذب سرمایه، جذب بنگاه‌های کوچک و متوسط و انتقال تکنولوژی
شرق آسیا (شانگهای، سئول، سنگاپور و کوالالامپور)، بیشتر به‌منظور جذب سرمایه و انتقال تکنولوژی
جنوب خلیج فارس (دوبی و دوحه)، به‌منظور صادرات و توسعه بازرگانی و هم‌گرایی در فروش انرژی
آسیای میانه (باکو و عشق‌آباد) به‌منظور افزایش صادرات
آمریکای جنوبی و آمریکای لاتین (مکزیکوسیتی و برزیلیا) به‌منظور افرایش صادرات و جذب سرمایه
آفریقا به‌منظور افزایش صادرات.
به‌طوری‌که در پایان دوره چهار یا هشت‌ساله دولت بعدی، مقدار معتنابهی سرمایه از کشورها و شرکت‌های متعددی در جهان در حوزه سرزمینی ایران درگیر شده باشند و این خود از مهم‌ترین ممانعت‌ها برای افزایش تهدید و تنش علیه ایران خواهد بود؛ امری که باید اذعان کرد با تنش‌ها و مشکلات به ارث رسیده و پیش‌آمده در دوره‌های یازدهم و دوازدهم ممکن و در اولویت نبود.
پیگیری سند همکاری‌های ایران و چین برای عقد قراردادهای اجرائی ذیل آن
تلاش برای عضویت دائم در پیمان همکاری‌های شانگهای
تلاش برای عقد قراردادهای خرید تسلیحات پیشرفته از متحدان استراتژیک
ارائه و پیگیری طرح‌های مشترک منطقه‌ای برای افزایش دیپلماسی چندجانبه در این حوزه
شرکت در راه‌حل‌های منطقه‌ای و بین‌المللی به‌منظور ایفای نقش بیشتر در میان‌مدت
شرکت در بیشتر فوروم‌ها و اجلاس‌های منطقه‌ای و بین‌المللی در حوزه اقتصاد و تجارت، انرژی، سیاسی و امنیتی در بالاترین سطوح و غالبا با همراهی بخش خصوصی.
بنابراین همان‌طور که ملاحظه می‌شود، برای تبدیل این محورها به واقعیت، به محض به‌ثمر‌نشستن گفت‌وگوهای جاری در حوزه برجام و رابطه ایران و عربستان در دولت فعلی و در صورت کارآمدی تیم بعدی وزارت امور خارجه، کارهای زیادی برای انجام در راستای تحرک بیشتر دیپلماسی و استفاده از مسیر هموار ایجاد‌شده وجود خواهد داشت که بیش از هر چیز تجهیز و به تحرک در‌آوردن بیشتر نمایندگی‌های ایران در پایتخت‌ها را نیازمند خواهد بود. دیپلماسی هیچ‌گاه حتی در خلال جنگ تعطیل نمی‌شود. دولت‌ها مدام به‌طور مستقیم و غیر‌مستقیم با هم در حال گفت‌وگو و مبادله مواضع هستند. بنابراین گلوگاه مهم کارآمدی و حسن شهرت در عرصه بین‌المللی برای طراحی و اجرای مناسب در راستای خلق و پیگیری منافع ملی است. درخت سیاست خارجی ایران امروز در آستانه میوه‌دادن برای اقتصاد و بازرگانی است و در نتیجه نیازمند خوش‌فکرترین و روزآمدترین نیروها؛ امری که رئیس‌جمهور منتخب دوره سیزدهم باید بدون راحتی خیال از باب چالش‌های حل‌شده، با اولویتی اساسی به آن بیندیشد.
دیدگاه تان را بنویسید