رایزنی برای صلح در دقیقه 90

اعتمادآنلاین| اولین سفر یک وزیر خارجه اسرائیل به مصر از سال 2008 تاکنون، ممکن است آخرین سفر وزیر خارجه کابینه بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل هم باشد. اما اجراشدن توافق‌های اولیه در این اولین و آخرین سفر «گابی اشکنازی» می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی در تحولات آینده منطقه داشته باشد. این سفر به دعوت «سامح شکری» وزیر خارجه مصر و پس از آتش‌بس اخیر میان اسرائیل و حماس انجام شده و مصر نقش میانجی در این آتش‌بس را داشت.

به گزارش روزنامه شرق، قاهره در تلاش است به همراه ایالات متحده و سایر شرکای منطقه‌ای برای تحکیم این آتش‌بس اقداماتی جدی‌تر انجام دهد. اشکنازی پس از ورود به مصر در توییتی نوشت که درباره نحوه برقراری آتش‌بس دائمی با حماس با مقام‌های مصری گفت‌وگو خواهد کرد.

وزیر خارجه اسرائیل همچنین گفت در زمینه کمک‌های بشردوستانه و بازسازی غزه نیز بحث و گفت‌وگو خواهد شد.

هم‌زمان با سفر وزیر خارجه اسرائیل به مصر، «عباس کامل»، رئیس سرویس اطلاعاتی مصر که بر روابط قاهره با حماس و دیگر گروه‌های نظامی فلسطینی نظارت کامل دارد هم به اسرائیل و مناطق فلسطینی سفر کرد و با بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، محمود عباس رئیس تشکیلات خودگردان فلسطینی و رهبران حماس دیدار کرد. نتانیاهو در این دیدار مسئله بازگرداندن بقایای دو سرباز اسرائیلی، آزادی دو غیرنظامی اسرائیلی، جلوگیری از قدرت‌گیری حماس و نیز کسب اطمینان از تحویل کمک‌های بین‌المللی به غیرنظامیان بدون مداخله حماس را مطرح کرده است. حماس بقایای دو سرباز اسرائیلی کشته‌شده در جنگ سال 2014 و نیز دو غیرنظامی اسرائیلی را که پس از ورودشان به غزه بازداشت کرده، در اختیار دارد.

«عبداللطیف القانوع» سخنگوی حماس هم اعلام کرده که اسماعیل هنیه در جریان سفر خود به قاهره آمادگی حماس برای گفت‌وگو درباره تبادل زندانیان با اسرائیل را اعلام خواهد کرد. براساس برنامه اعلام‌شده، «عباس کامل» فرستاده عبدالفتاح السیسی، رئیس‌جمهوری مصر در جریان دیدار با مقام‌های اسرائیل، فلسطین و حماس، درباره آخرین تحولات در سرزمین‌های فلسطینی، احتمال آزادی زندانیان فلسطینی در اسرائیل در ازای آزادی اسرائیلی‌های در بند حماس، همچنین وضعیت بیت‌المقدس و راه‌های کاهش تنش در این شهر از جمله کاهش محدودیت‌های وضع‌شده از سوی اسرائیل در مسجدالاقصی و چگونگی جلوگیری از تخلیه برنامه‌ریزی‌شده خانواده‌های فلسطینی از محله «شیخ جراح» در شرق بیت‌المقدس گفت‌وگو می‌کند.‌یک مقام مصری آگاه، که نخواسته نامش فاش شود، به آسوشیتدپرس گفته است، عباس کامل پس از دیدار با نتانیاهو راهی کرانه باختری شد تا پیام رئیس‌جمهوری مصر را تحویل محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطینی دهد. از طرف دیگر، مقام‌های امنیتی مصر گفته‌اند اسماعیل هنیه رهبر حماس هم برای گفت‌وگو به قاهره سفر خواهد کرد اما جزئیات بیشتری درباره زمان این سفر و جزئیات مورد مذاکره اعلام نشده است.

بازسازی غزه بدون حماس

یکی دیگر از مباحث کلیدی رایزنی‌های مصر و اسرائیل که در روزهای اخیر شدت گرفته، نقش حماس در تحولات آینده است. اسرائیل اصرار دارد که بازسازی غزه باید بدون مداخله حماس و دیگر گروه‌های نظامی منطقه انجام شود. به ادعای مقام‌های اسرائیلی «حماس، جهاد اسلامی و دیگر گروه‌های فلسطینی فعال در نوار غزه کمک‌های نقدی و غیرنقدی دریافتی برای بازسازی غزه را صرف توسعه تجهیزات نظامی و موشکی خود برای حمله به اسرائیل می‌کنند و این چرخه سال‌های طولانی است که ادامه داشته است».

در‌همین‌حال، یکی از دیپلمات‌های مصری حاضر در مذاکرات وزرای خارجه اسرائیل و مصر، می‌گوید، «نقش تشکیلات خودگردان فلسطین در این مذاکرات، محوری است و مصر در تلاش است تا این تشکیلات را به‌شدت درگیر روند بازسازی غزه کند. قاهره به‌عنوان میانجی دو طرف درگیری، در تلاش است تا تضمین‌هایی را ارائه دهد تا بودجه بازسازی غزه به دست حماس نرسد و احتمالا یک کمیته بین‌المللی به رهبری مصر یا سازمان ملل بر چگونگی هزینه‌شدن کمک‌ها و عملیات بازسازی نظارت داشته باشد». براساس برآوردهای اولیه، جنگ اخیر صدها میلیون دلار خسارات به نوار غزه وارد کرده است. به گفته این دیپلمات مصری، «بحث و گفت‌وگو با مقامات اسرائیلی برای صدور مجوز به‌منظور ارسال مواد غذایی، تجهیزات برقی و سوخت به نوار غزه و همچنین گسترش احتمالی فضای دریایی برای ماهی‌گیران غزه از موضوعات مورد مذاکره است». مصر هفته گذشته از اسرائیل، حماس و تشکیلات خودگردان فلسطین برای برگزاری گفت‌وگوهای جداگانه در قاهره دعوت کرد تا آتش‌بس را با میانجیگری قاهره تحکیم کنند و به روند بازسازی غزه سرعت ببخشند.

رسانه‌های مصری خبر دادند که اشکنازی در جریان دیدار خود با سامح شکری، اقدامات تشکیلات خودگردان فلسطینی در دادگاه کیفری بین‌المللی و شورای حقوق بشر سازمان ملل را مورد انتقاد شدید قرار داده است. در ماه مارس «فاتو بنسودا» دادستان دادگاه کیفری بین‌المللی اعلام کرد که پس از فلسطین، این نهاد تحقیقات در مورد جنایات جنگی احتمالی اسرائیل را در سرزمین‌های فلسطینی آغاز می‌کند، یکی از اعضای این دادگاه خواستار تحقیق درباره اقدامات اسرائیل در جریان جنگ سال 2014 غزه شد. اسرائیل عضو این دادگاه نیست و انجام این تحقیقات را رد کرده است؛ زیرا فلسطین یک کشور مستقل نیست. تشکیلات خودگردان فلسطین در آن زمان از صدور این اعلامیه استقبال کردند و وزارت خارجه فلسطین در بیانیه‌ای اعلام کرد که «ما مدت‌ها در انتظار بودیم تا شاهد چنین عدالتی باشیم. باید اسرائیل را نسبت به اقداماتش پاسخ‌گو کرد».

‌تلاش نتانیاهو برای نجات از سقوط

رایزنی‌ها در مصر و اسرائیل در‌حالی جریان دارد که نخست‌وزیر اسرائیل به پایان 12 سال نخست‌وزیری خود رسیده است. «نفتالی بنت» رهبر حزب راست‌گرای «یمینا» رسما اعلام کرد که تصمیم گرفته با حزب میانه‌روی «یش عتید» ائتلافی برای تشکیل کابینه جدید با عنوان کابینه تغییر تشکیل دهد. بنت گفت همه جوانب امر را سنجیده و پیشنهادهایی را که بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر فعلی و رهبر حزب لیکود به او ارائه کرده بود، مورد بررسی قرار داد اما به این نتیجه رسید که «حتی اگر حزب من به ائتلاف کابینه نتانیاهو ملحق شود، حزب لیکود تا هنگامی که بنیامین نتانیاهو رهبر آن باشد، قادر به تشکیل کابینه نیست». ‌دقایقی پس از این سخنرانی نفتالی بنت، بنیامین نتانیاهو نیز در یک بیانیه مطبوعاتی گفت که «فرار شرم‌آور یمینا از اردوگاه احزاب راست و ائتلاف آن با احزاب چپ، زمینه تشکیل یک کابینه به‌شدت خطرناک را فراهم می‌کند که تنها ایران و حماس از آن خشنود خواهند شد و وجهه اسرائیل در نظر ایالات متحده هم خدشه‌دار می‌شود». نتانیاهو ادعا کرد که ائتلاف بنت- لاپید چیزی شبیه انتخابات اخیر ریاست‌جمهوری سوریه است و آنها در زمینه رفتار خودکامانه، شبیه رهبر کره شمالی هستند. به گفته نتانیاهو، تمامی سخنان و رفتار نفتالی بنت در دوره اخیر، «یک فریب بی‌شرمانه» بوده است؛ در‌حالی‌که کسانی که به حزب یمینا رأی داده‌اند، در اردوگاه راست و حامی سیاست‌های راست‌گرایانه هستند اما شاهد حضور رهبر حزب یمینا در ائتلاف چپ‌گرایان هستند.

ممکن است فراخوان احساسی بنیامین نتانیاهو برای عدم پیوستن به ائتلاف بنت-لاپید سرانجام موجب شود که چند نفر از سیاست‌مداران احزاب راست‌گرا از پیوستن به این ائتلاف خودداری کنند. شرایط به‌گونه‌ای است که اگر فقط یک سیاست‌مدار در ائتلاف جدید از دادن رأی موافق به آن خودداری کند، نفتالی بنت و یائیر لاپید نخواهند توانست حمایت 61 نفر از 120 عضو پارلمان را به‌دست آورند؛ سرنوشت این وضعیت تا یک هفته دیگر مشخص خواهد شد.