برگی جدید در تاریخ اسرائیل؛ فردای نتانیاهو

اعتمادآنلاین| پس از چهار انتخابات و چند شورش و یک جنگ و ده‌ها کشته و ساعات بی‌پایان مذاکره سیاسی، به نظر می‌رسد به آن اتفاقی که خیلی‌ها برایش لحظه‌شماری می‌کردند، نزدیک شده‌ایم:‌ پایان دوران زمامداری بنیامین نتانیاهو؛ سیاست‌مداری که با بیش از 15 سال (سه سال دوره اول، 12 سال دوره دوم)‌ بالاترین میزان نخست‌وزیری در تاریخ اسرائیل را تجربه کرده است.

به گزارش روزنامه شرق، جمعه‌شب خبر رسید که نفتالی بنت و یائیر لاپید، دو رهبرِ به‌ترتیب راست‌گرا و لیبرالِ اسرائیل، بالاخره به توافق رسیدند تا با یکدیگر کابینه ائتلافی تشکیل دهند. طبق این توافق، آقای بنت در دو سال اول نخست‌وزیر خواهد بود و آقای لاپید در دو سال دوم. لاپید که رهبر حزب میانه‌گرا و لیبرالِ «یش عتید» (به معنای «آینده‌ای هست») است، پیش از این با حزب چپ میانه‌ «کارگر» و حزب چپ‌گرای «میرتس»‌ و نیز حزب راست‌گرای «اسرائیل، خانه ما» به رهبری آویدور لیبرمن هم به توافق رسیده بود.

با این حساب، می‌ماند توافق با حزب میانه‌رو «آبی و سفید»‌ به رهبری ژنرال بنی گانتس و حزب «امید نو» به رهبری گدئون ساعر که انشعابی از لیکود است و این‌گونه کابینه لاپید-بنت به اکثریت لازم در مجلس اسرائیل (کِنِست) رسید. نتانیاهو البته در این آخرین روزها به هر کار ممکنی برای حفظ قدرت دست زده است. به گفته خودش، حتی به ساعر و بنت پیشنهاد تشکیل کابینه‌ای داد که در آن اول ساعر، بعد نتانیاهو و بعد بنت نخست‌وزیر شود. «شاه بی‌بی» اما پیش‌از‌این آن‌قدر وعده و وعیدهای خود را زیر پا گذاشته است که این‌بار ساعر و بنت قانع نشدند و ترجیح دادند کنار فلسطینی‌تبارها و چپ‌گرایان و فمینیست‌ها بنشینند، ولی به خیمه نتانیاهو برنگردند. فشار نتانیاهو پیش از این باعث شد از هفت نماینده حزب بنت، یکی از آنها کنار رود و به صف طرفداران «بی‌بی» بپیوندد. با این‌همه، احتمال اینکه لاپید و بنت بتوانند این‌بار از خط پایان رد شوند و بالاخره «شاه بی‌بی» را از تخت دفتر نخست‌وزیری در بیت‌المقدس (اورشلیم) که به آن تکیه زده است پایین بکشند، بسیار است.

در این صورت، آیا نتانیاهو همچنان رهبر حزب راست‌گرای لیکود باقی خواهد ماند و خواهد توانست رهبر اپوزیسیون مؤثری باشد که دوباره راهش را به‌سوی قدرت پیدا می‌کند؟‌ یا «لیکود» بالاخره او را که در‌عین‌حال در‌حال محاکمه‌شدن در دادگاه به اتهام رشوه‌گیری است، کنار می‌زند و رهبر جدیدی برای خود برمی‌گزیند؟ حزب لیکود تنها حزبی نیست که به آینده خود در فردای نخست‌وزیری نتانیاهو فکر می‌کند. چنین سؤالی پیش‌روی تمامی احزاب و جریانات سیاسی اسرائیل قرار خواهد داشت و آن‌هم در سطحی بسیار وسیع‌تر از آنچه در تمام جوامع، پس از پایان دوره رهبران سیاسی یا مرگ آنها، معمول است. واقعیت دیگر جامعه اسرائیل، که مشابه خیلی جوامع دیگر نیز هست، تشتت روزافزون آن، هم از نظر سیاسی و هم از نظر اجتماعی است.

در اسرائیل دیگر خبری از دو حزب اصلی چپ و راست که از شانس‌ اصلی تشکیل کابینه برخوردار باشند، نیست. نه لاپیدِ میانه‌گرا سابقه حضور در حزب کارگر را دارد و نه بنتِ از لیکود آمده؛‌ این دو اصلا ریشه و سابقه سیاسی هم ندارند: اولی سابقه روزنامه‌نگاری دارد‌ و دومی میلیونری در عرصه فناوری آمریکاست. در انتخابات اخیر، 13 حزب وارد مجلس شدند که تازه برخی از آنها متشکل از چند حزب مجزا هستند. بزرگ‌ترین حزب، یعنی لیکود تنها 30 کرسی کسب کرد.

اگر اوضاع جناح راست این است، در جناح چپ تشتت از این هم بیشتر است. حزب کارگر امروز پس از افزایش چشمگیر آرا (نسبت به مجلس قبلی) تحت رهبری میراو میخائیلی، تنها هفت کرسی به دست آورد و تعداد کرسی‌هایش حالا تقریبا برابر با میرتس است که در بستر تاریخ شریک کوچک‌تر و چپ‌گراتر آن دانسته می‌شد. در این میان، تشتت اجتماعی اسرائیل باعث شده است که از 13 حزب حاضر در مجلس، بسیاری نه نماینده ایدئولوژی خاص، که نماینده بخش‌های خاصی از جامعه باشند. دو حزب شاس و‌ «یهودیت متحد تورات» نماینده یهودیان فوق‌ارتدوکس یا «هاردی» هستند؛ بخشی مجزا از بقیه جامعه اسرائیل که خلاف بقیه یهودی‌ها، اجازه دارند در ارتش هم خدمت نکنند. اگر کابینه بنت-لاپید تشکیل شود، این نخستین بار از سال 1977 تاکنون خواهد بود که نه لیکود در کابینه هست و نه احزاب نماینده هاردی‌ها. در نتیجه، کابینه بنت-لاپید بیش از آنکه (چنان‌که لاپید می‌گوید) پر از روحیه همکاری و تعاون باشد، چنانکه بنت می‌گوید، موقتی خواهد بود و به مسائل اصلی جامعه اسرائیل که مهم‌ترین‌شان همان اشغال غیرقانونی سرزمین‌های فلسطینی است، رسیدگی نخواهد کرد. در زمان نتانیاهو این توهم در جامعه ایجاد شده بود که اشغال، بدون دردسر ادامه می‌یابد.

اما درگرفتن مجدد جنبش فلسطینی‌ها، از محله شیخ جراحِ بیت‌المقدس تا قلب شهرهای اسرائیل همچون لود و حیفا و درگیری با حماس در نوار غزه، یادآور این است که این معضل کنار نمی‌رود. تحلیلگران، نتانیاهو را چون جادوگری می‌دانستند که هم توانست اسرائیل را به موفقیت‌های بسیاری مانند رشد چشمگیر اقتصادی و امضای توافق صلح با چهار کشور عربی جدید برساند و هم به رسیدگی به مشکلات عمده جامعه نپردازد. سیاست‌مداران فاز و مرحله جدید تاریخ اسرائیل، هم موفقیت‌های او را به ارث می‌برند و هم مشکلات بسیاری که با هیچ جادویی محو نمی‌شوند.

منبع: ایندیپندنت