رونمایی بایدن از طرح «ناتو 2030» در نشست رهبران ناتو /بلندپروازی واشنگتن در بروکسل

اعتمادآنلاین| ترامپ در زمان ریاست‌جمهوری خود بارها متحدان ایالات متحده در ناتو را «کم‌ارزش و حقیر» می‌دانست، اما جو بایدن مشکل دیگری با این متحدان دارد و «ضعیف»بودن آنها می‌تواند مانع از اجرای برنامه‌های بلندپروازانه واشنگتن در ناتو شود.

به گزارش روزنامه شرق، روز گذشته رهبران 30 کشور عضو ناتو در‌حالی در بروکسل گرد هم آمدند که جو بایدن یک دستور کار مهم را برای این جلسه و تأکید بر بازگشت ایالات متحده به صحنه بین‌الملل آماده کرده بود؛ تمرکز بیشتر بر تهدیدهای چین علیه غرب. اما مشکل واشنگتن این است که متحدان اروپایی‌اش مدت زیادی است که حتی برای محافظت از خود برابر روسیه، دشمن سنتی ناتو هم آمادگی کامل ندارند. کارشناسان دفاعی می‌گویند که در شرایط فعلی، بسیاری از ارتش‌های اروپایی هیچ کارایی و مقاومتی در برابر چین ندارند. تحلیلگران «مرکز پیشرفت آمریکایی» یک اندیشکده مرتبط با کاخ سفید اخیرا در گزارشی هشدار دادند که «نیروهای اروپایی آماده جنگ با تجهیزات موجود نیستند و تجهیزات آنها به اندازه کافی خوب نیستند». به نوشته پولیتیکو، در این گزارش تأکید شده که «پس از دهه‌ها افول، بیشتر تجهیزات سخت‌افزاری ارتش‌های اروپایی در وضعیت نابسامانی قرار دارند و نمی‌توان نسبت به کارایی آنها اطمینان داشت. بسیاری از نیروهای نظامی اروپا در‌حال‌حاضر آماده جنگ نیستند.

جنگنده‌ها و هلی‌کوپترها آمادگی پرواز ندارند، کشتی‌ها و زیردریایی‌های آماده عملیات نظامی واقعی نیستند و حتی بسیاری از وسایل نقلیه نظامی و تانک‌ها نیز از رده خارج شده‌اند و مهم‌تر از همه، برای عملیات در فواصل جغرافیایی طولانی، اروپایی‌ها فاقد قابلیت‌هایی مانند سوخت‌گیری هوایی برای هواپیماهای جنگنده است. بسیاری از ارتش‌های اروپایی بدون کمک ایالات متحده قادر به حمل‌ونقل سربازان با هواپیماهای نظامی نیستند و در زمینه هواپیماهای شناسایی بدون سرنشین هم کاستی‌های آشکاری وجود دارد». در چنین شرایطی ایالات متحده می‌داند که در صورت قطع حمایت نظامی از متحدان اروپایی ناتو، این کشورها در برابر رقبایی مانند روسیه و چین توانایی ایستادگی ندارند.

با وجود اعلام حمایت بایدن از اعضای ناتو، واقعیت خشن عدم آمادگی اروپا می‌تواند تنش‌هایی را در این اتحاد ایجاد کند. تنش‌هایی که حل آنها بسیار دشوارتر از کنارآمدن با خواسته ترامپ برای افزایش بودجه نظامی کشورهای عضو ناتو خواهد بود. بسیاری از کشورها در برابر فشارهای رئیس‌جمهور سابق آمریکا وعده دادند که بودجه نظامی خود را تا سال 2024 افزایش خواهند داد. اما اگر تهدید علیه ناتو از آسیا برخیزد، یک سؤال واقعی درباره میزان آمادگی کشورهای اروپایی عضو ناتو ایجاد می‌شود. این کشورها که با استناد به گزارش اخیر، بدون حمایت آمریکا قادر به مقابله با تهدیدهای جدی حتی در قاره اروپا نیستند، چطور می‌توانند با تهدید بزرگی مانند چین یا روسیه دست‌وپنجه نرم کنند؟

با اینکه آزمون وفاداری ناتو اغلب بر ماده 5 اساسنامه آن و مقررات دفاع جمعی در پیمان ناتو متمرکز است که می‌گوید حمله به یک عضو به معنی حمله به همه اعضا است اما فرماندهان نظامی آمریکا مدت‌هاست اصرار دارند که متحدان اروپایی باید بر انجام تعهدات خود تحت ماده سه متمرکز شوند که خواستار آن شده که اعضا باید «ظرفیت فردی و جمعی خود را برای مقاومت در برابر حمله مسلحانه حفظ و توسعه دهند».

بلندپروازی واشنگتن

«فیلیپ بریدلاو»، فرمانده عالی سابق ناتو در اروپا می‌گوید «فکر می‌کنم کاملا واضح است که ما در دنیایی بسیار پویاتر زندگی می‌کنیم. ما هنوز شاهد نمایش قدرت روسیه در امتداد مرزهای اوکراین و شبه‌جزیره کریمه هستیم و در زمینه‌های امنیتی دیگر هم نگرانی‌های زیادی برای اعضای ناتو وجود دارد. اما این کشورها می‌دانند که چه کاری باید انجام دهند. آنها می‌دانند که چه کاستی‌هایی دارند و من فکر می‌کنم ما باید از هر ابزاری استفاده کنیم تا بتوانند مطابق با الزامات ماده 3 عمل کنند و توانایی‌های خود را توسعه دهند».

در چنین شرایطی کاخ سفید یک روز پیش از نشست ناتو اعلام کرد که رهبران این ناتو «برنامه‌های ابتکاری بلندپروازانه‌ای را برای اطمینان از تداوم امنیت تا سال 2030 و بعد از آن آغاز خواهند کرد». براین اساس اعضای ناتو موافقت کرده‌اند که «مفهوم استراتژیک ناتو» را مورد بازنگری قرار دهند. کاخ سفید این بازنگری را شامل «سیاست‌ها و اقدامات تهاجمی روسیه»، «چالش‌های ایجادشده ازسوی چین برای امنیت جمعی و ارزش‌های ناتو» و «تهدیدهای فراملی مانند تروریسم، تهدیدات سایبری و تغییرات آب‌وهوایی» عنوان کرده است. «مفهوم استراتژیک» جدید برای تصویب در اجلاس ناتو در سال 2022 آماده می‌شود. همچنین تأکید شده که رهبران ناتو یک مجموعه «طرح‌های ابتکاری بلندپروازانه» را برای اطمینان از تداوم امنیت برای شهروندان تا سال 2030 و بعد از آن ارائه می‌کنند. رهبران ناتو همچنین طبق بیانیه کاخ سفید از یک سیاست جدید دفاع سایبری برای تقویت هماهنگی برای اطمینان از اتحاد «در برابر تهدیدهای مکرر و شدید از جمله حملات سایبری به زیرساخت‌های مهم مانند حملات اخیر به زیرساخت‌های نهادهاب فدرال در ایالات متحده، حمایت می‌کنند.

روسیه، تغییرات آب‌وهوایی، وضعیت افغانستان پس از خروج نیروهای خارجی از این کشور و فناوری‌های جدید از جمله موضوعاتی است که برای بحث در طول نشست ناتو برنامه‌ریزی شده بود. در‌نهایت رهبران ناتو درباره اصلاحات موسوم به «ناتو 2030» توافق خواهند کرد.

جو بایدن در نخستین نشست ناتو پس از دوره پرتنش چهارساله ریاست‌جمهوری ترامپ تلاش می‌کند تا اعتماد میان ایالات متحده و غرب را بازیابی کند، زیرا رهبران این اتحاد با وجود اختلاف نظر درباره خطرات پیش‌رو برای احیای ناتو تلاش می‌کنند. بایدن در نشست گروه 7 نیز از بازگشت واشنگتن به تعاملات بین‌المللی خبر داده بود.

با اینکه بایدن قاطعانه از حمایت آمریکا برای احیای اتحاد 72‌ساله نظامی در بلوک غرب تأکید کرده اما در مورد برخی از موضوعات کلیدی مانند نحوه مقابله با افزایش قدرت چین و چگونگی افزایش بودجه مشترک اختلاف‌هایی بین متحدان وجود دارد و واشنگتن معتقد است که با وجود متحدان ضعیف در اروپا، نمی‌توان به درستی با افزایش قدرت چین مقابله کرد.

رایزنی در مورد پوتین

مشاور امنیت ملی آمریکا می‌گوید جو بایدن با متحدان ناتو درباره نشست روز چهارشنبه با رئیس‌جمهور روسیه که به‌صورت غیرعلنی و پشت درهای بسته برگزار می‌شود، مذاکره خواهد کرد. به گزارش ایسنا، جیک سالیوان به خبرنگاران سوار بر هواپیمای ریاست‌جمهوری گفت: «بایدن این فرصت را خواهد داشت تا با تمام متحدان ناتو و اتحادیه اروپا درباره تمام موضوعاتی که قصد دارد درباره آنها با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه مذاکره کند، صحبت کند. نشست بایدن و پوتین پشت درهای بسته برگزار خواهد شد. بنابراین متحدان ناتو از زبان خود بایدن اهدافش برای دیدار با پوتین را خواهند شنید و بایدن نیز از نظرات آنها آگاه خواهد شد. در نتیجه، بایدن با حمایت و همبستگی کامل تمام متحدانمان در ناتو عازم ژنو خواهد شد. در‌همین‌حال جن ساکی، سخنگوی کاخ سفید هم تأکید کرد که بایدن می‌داند که در نشست روز چهارشنبه، از طرف پوتین باید انتظار چه چیزی را داشته باشد. همان‌طور‌که می‌دانید بایدن قبلا هم با پوتین صحبت کرده است. بایدن خیلی خوب می‌داند که پوتین چه چیزهایی خواهد گفت. از نظر بایدن این نشست درباره اعتماد و دوستی نیست، این نشست درباره این است که بفهمیم کجا می‌توانیم به زمینه‌های مشترک برسیم و همچنین درباره نگرانی‌هایمان صریح و صادق باشیم.

سالیوان در بخش دیگری از سخنان خود گفت: «بایدن موافقت کرده که مجرمان سایبری را در صورت ارتکاب جرم در آمریکا محاکمه کند و آنها را به موضوع تبادل با روسیه تبدیل نکند». پیش‌تر بایدن گفته بود که با پیشنهاد پوتین برای مبادله مجرمان سایبری مشکلی ندارد. اما به گفته سالیوان، بایدن به این پیشنهاد تبادل مجرمان سایبری پاسخ مثبت نداد و این بدان معناست که آنها باید در آمریکا تحت پیگرد قرار گیرند، محاکمه شوند و به سزای عمل خود برسند.