بی‌میلی بایدن به دیدار با پادشاه سعودی

اعتمادآنلاین| ‌ روزنامه وال‌استریت ژورنال خبر داده است که خالد بن‌سلمان، برادر کوچک‌تر ولیعهد جنجالی عربستان سعودی و سفیر پیشین عربستان در ایالات متحده امریکا در طول هفته جاری به واشنگتن سفر خواهد کرد تا با مقام‌های امریکایی دیدار و گفت‌وگو کند.

به گزارش روزنامه اعتماد، در این سفر که بالاترین سطح سفر مقام‌های سعودی به واشنگتن از زمان انتخاب جو بایدن محسوب می‌شود، برنامه‌ای برای ملاقات فرزند پادشاه سعودی با رییس‌جمهور امریکا گذاشته‌ نشده است. روزنامه امریکایی به نقل از مقام‌های آگاه نوشته است که خالد بن‌سلمان در این سفر با تعدادی از مقام‌های ارشد در کاخ سفید و وزارت خارجه امریکا دیدار و گفت‌وگو خواهد کرد، اما برنامه‌ای برای دیدار میان او و جو بایدن وجود ندارد.

از زمان انتخاب جو بایدن به مقام ریاست‌جمهوری امریکا، سطح تماس‌ها میان ریاض و واشنگتن نسبت به هر زمان دیگر کاهش پیدا کرده است. در واقع «معاون وزیر دفاع عربستان» بلندپایه‌ترین مقام عربستان سعودی است که در طول 7 ماه گذشته به واشنگتن سفر می‌کند. این سفر یک هفته بعد از نخستین دیدار میان وزرای خارجه امریکا و عربستان در حاشیه نشست مقدماتی وزرای خارجه گروه 20 در پایتخت ایتالیا انجام می‌شود. وال‌استریت ژورنال از شورای امنیت ملی در خصوص دلیل عدم دیدار جو بایدن با فرستاده سعودی سوال پرسیده، اما این نهاد وابسته به ریاست‌جمهوری امریکا حاضر به پاسخگویی در این مورد نشده است.

بدون رقص شمشیر و ملاقات‌های غیرمتعارف

کمتر از چهار سال و دو ماه از سفر دونالد ترامپ، رییس‌جمهور پیشین امریکا به عربستان سعودی می‌گذرد. ترامپ، ریاض را به عنوان نخستین مقصد سفر خارجی خود انتخاب کرده‌ بود، سفری جنجالی با اقداماتی غیرمتعارف از جمله رقص شمشیر با اعضای خانواده سلطنتی سعودی که نشان از جایگاه پادشاهی سعودی در سیاست خارجی دولت پیشین امریکا داشت. داماد رییس‌جمهور پیشین امریکا، جارد کوشنر که مقام مشاور ارشد رییس‌جمهور و چند مسوولیت دیگر را نیز در دولت بر عهده داشت، به صورت مستمر با محمد بن‌سلمان در تماس بود و برای دیدار با او به عربستان سفر می‌کرد.

سه سال پیش هم محمد بن‌سلمان، در یک سفر جنجالی چند هفته‌ای بعد از مصر و بریتانیا، وارد ایالات متحده امریکا شد، سفری که در کنار دیدارهای عجیب و تبلیغاتی با شخصیت‌ها و چهره‌های اقتصادی و فرهنگی مانند بیل گیتس، جف بزوس، تیم کوک، اوپرا وینفری و تعدادی مدیرعامل و هنرپیشه و ستاره دیگر امریکایی، برنامه ویژه حضور در کاخ سفید و دیدار با دونالد ترامپ را در کنار خود داشت، دیداری که امضای تفاهمنامه خریدهای تسلیحاتی بزرگ عربستان از واشنگتن از جمله آنها بود. اما بعد از انتخابات نوامبر سال گذشته، شرایط کاملا تغییر کرده است.

تمامی قراردادهای تسلیحاتی پیشین که در دوران ترامپ امضا شده‌ بودند، معلق شده‌اند. امریکا از مشارکت در هرگونه عملیات تهاجمی در یمن و پشتیبانی تسلیحاتی از عربستان در جنگ یمن عقب‌نشینی کرده است و به تازگی هم اعلام کرده که تمامی نظامیان خود و سامانه‌های دفاع ضد موشکی از جمله سامانه‌های پاتریوت و تاد را از خاک عربستان خارج می‌کند.

یکی از نخستین اقدامات دولت امریکا در خصوص محمد بن‌سلمان، انتشار گزارش ترور جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار منتقد عربستانی مقیم امریکا بود که در سفر به ترکیه و درون ساختمان کنسولگری عربستان سعودی در استانبول، توسط یک تیم ترور سعودی مثله شده ‌بود. گزارش دستگاه‌های اطلاعاتی امریکا و نهادهای بین‌المللی نشان می‌داد که این اقدام با اطلاع کامل مقام‌های ارشد دربار سعودی از جمله به دستور شخص محمد بن‌سلمان، ولیعهد انجام شده است. دولت بایدن تعدادی از مقام‌های امنیتی سعودی را به دلیل نقش داشتن در این اقدام جنایتکارانه تحریم کرد.

با این حال محمد بن‌سلمان از هرگونه تحریم یا مجازات توسط امریکا در امان ماند، اقدامی که با اعتراض نمایندگان دموکرات کنگره امریکا مواجه شد. با این حال به نظر می‌رسد هر چند رییس‌جمهور امریکا با هدف حفظ روابط میان کاخ سفید و دربار سعودی، از مجازات یا تحریم ولیعهد عربستان خودداری کرد، اما تمامی تلاش خود را می‌کند تا خود را از او دور نگه دارد. به همین دلیل هم هست که به جای محمد بن‌سلمان، برادر کوچک‌ترش خالد به واشنگتن سفر کرده است و حتی او هم نمی‌تواند مستقیما دیداری با رییس‌جمهور امریکا داشته ‌باشد.

با این حال معلوم نیست آبان ماه امسال که سران گروه 20 قرار است در رم، پایتخت ایتالیا برای نشست سران گروه 20 گرد هم آیند، برخورد میان بایدن و بن سلمان چگونه خواهد بود، هر چند اگر تا آن زمان سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه 85 ساله سعودی همچنان در راس امور باشد، قاعدتا او باید در نشست شرکت کند، اما او کمتر به سفرهای خارجی می‌رود و ممکن است که ولیعهدش را برای شرکت در این اجلاس به رم اعزام کند.

رابطه متعارف‌تر از گذشته

به‌‌رغم بی‌میلی رییس‌جمهور امریکا به برقراری ارتباط مستقیم با ولیعهد و حاکم بالفعل پادشاهی سعودی، ارتباط‌ها میان دو کشور در سطوح دیگر همچنان ادامه دارد و طرفین بر «استمرار رابطه راهبردی میان دو طرف» تاکید می‌کنند. با این حال تماس‌های دیپلماتیک میان دو طرف به شرایط «متعارف» تشریفاتی بازگشته است و دیگر خبری از دیدارها میان رییس‌جمهور امریکا با ولیعهد سعودی در کاخ سفید نیست. در واقع در طول ماه‌های گذشته ارشدترین مقام امریکایی که مستقیما با محمد بن‌سلمان ولیعهد سعودی گفت‌وگو کرده است، لوید آستین، وزیر دفاع امریکا بود.

محمد بن‌سلمان علاوه بر ولایت‌عهدی در دربار سعودی، مقام وزارت دفاع را هم بر عهده دارد، در نتیجه همتای مستقیم لوید آستین وزیر دفاع امریکا محسوب می‌شود. آنتونی بلینکن، وزیر خارجه ایالات متحده امریکا هم، دیدارها و گفت‌وگوهای خود را مستقیما با وزیر خارجه عربستان سعودی، فیصل بن فرحان انجام می‌دهد. هفته گذشته این دو مقام در حاشیه نشست مقدماتی وزرای خارجه گروه 20 در رم ایتالیا با یکدیگر گفت‌وگو کردند.

دیداری که تا به امروز بدون در نظر گرفتن تماس تلفنی جو بایدن با سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه سعودی، بالاترین تماس دوجانبه میان دو طرف بوده است. بر اساس بیانیه وزارت خارجه ایالات متحده امریکا، بلینکن در این دیدار در مورد مسائل مورد توجه دو طرف از جمله «لبنان و یمن» با همتای سعودی‌اش گفت‌وگو کرده است. آنتونی بلینکن بعد از این دیدار گفت: «ما در مورد هدف مشترک‌مان برای رسیدن به آتش‌بس و فرآیند انتقالی سیاسی در یمن و همچنین پیشرفت در اصلاحات اقتصادی و حقوق بشری در پادشاهی سعودی گفت‌وگو کردیم.»