ایران و امریکا هیچ سودی در کنار گذاشتن برجام ندارند / خروج از توافق هسته‌ای ممکن است ایران و امریکا را به دامان جنگی فاجعه‌بار بیندازد

اعتمادآنلاین| ایران و ایالات متحده در شرایطی دور هفتم گفت‌وگوهای هسته‌ای در وین را آغاز می‌کنند که ابهامات زیادی پیرامون نتیجه‌بخشی این توافق وجود دارد.

به گزارش روزنامه اعتماد، با فرانک ون هیپل، استاد دانشگاه پرینستون و مقام پیشین دولت امریکا در گفت و گویی به بررسی این موضوع پرداخته است، او معتقد است بهترین راه پیش روی هر دو کشور بازگشت سریع به اجرای تعهدات‌شان در توافق برجام است. این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.

*دموکرات‌ها در خصوص دیپلماسی و مذاکره با ایران سخن می‌گویند و جمهوری‌خواهان تاکید دارند «تا زمانی که یک توافق با ایران به عنوان معاهده در سنا به تصویب نرسد - که بایدن می‌داند این اتفاق نخواهد افتاد - هر رییس‌جمهوری از حزب جمهوری‌خواه که به قدرت برسد آن توافق را کنار خواهد گذاشت.» در این شرایط ایران چه کاری می‌تواند انجام دهد؟

من امیدوارم سه سال پس از خروج ایالات متحده از برجام، جمهوری‌خواهان به خود آمده باشند و رفتار منطقی‌تری در پیش بگیرند یا دست‌کم مخالفان برجام در میان آنها به اقلیت تبدیل شوند. سیاستی که حزب جمهوری‌خواه در قبال توافق هسته‌ای با ایران اتخاذ کرده تنها یکی از سیاست‌های بی‌شمار این حزب است که من با آنها مشکل دارم و آن را اشتباه می‌دانم. من این را به عنوان انتظاری که از ایران وجود دارد مطرح نمی‌کنم بلکه صرفا یک امیدواری است که اگر ایران و ایالات متحده سریعا به اجرای کامل تعهدات‌شان در برنامه جامع اقدام مشترک بازگردند، ایران می‌تواند دست‌کم به مدت سه سال از مزایای اقتصادی این توافق بهره‌مند شود.

من نه تنها هیچ سودی برای ایران و ایالات متحده در خروج از توافق هسته‌ای و کنار گذاشتن برجام نمی‌بینم بلکه معتقدم این اقدام خطری واقعی برای دو کشور به دنبال دارد و ممکن است آنها را به دامان جنگی بیندازد که می‌تواند برای هر دو طرف فاجعه‌بار باشد.

*از نگاه شما اساسا دستیابی به توافقی منصفانه میان ایران و ایالات متحده که هر دو حزب اصلی امریکا با آن موافق باشند، امکان‌پذیر است؟

بازگشت هر دو طرف به اجرای تعهدات‌شان در برجام منصفانه‌ترین توافقی است که اکنون می‌توانیم انتظار آن را داشته باشیم. در حال حاضر در امریکا، حزب جمهوری‌خواه سر هر مساله‌ای حتی بازسازی تونل‌ها، راه‌آهن‌ و پل‌های قدیمی با دموکرات‌ها مخالفت می‌کند. آنها راه بازگشت خود به قدرت را در شکست خوردن دموکرات‌ها می‌بینند و در نتیجه نمی‌توان انتظار داشت در چنین موضوعی رسیدن به راه‌حل دو حزبی ممکن باشد.

*تهران و واشنگتن طی چهار دهه گذشته روابط تنش‌آلودی داشته‌اند. آیا تنش‌های ایران و امریکا و روابط بسیار بد دو طرف در 4 دهه گذشته بر اساس تهدیدهای واقعی است؟ آیا واقعا ایران یکی از بزرگ‌ترین تهدیدها علیه امریکاست؟

مساله این است که هم ایران هم ایالات متحده تلاش می‌کنند قدرت و نفوذشان را در خاورمیانه افزایش دهند. اسراییل هم همین تلاش را دارد، عربستان هم در همین راستا تلاش می‌کند و عراق نیز در زمان صدام حسین چنین هدفی را دنبال می‌کرد. با این حال، مشخصا در خصوص ایران و امریکا، به این دلیل که ایالات متحده اسراییل را متحد خود می‌داند هر دو طرف اقدام به ایجاد ائتلاف‌هایی برای ضربه زدن به طرف مقابل کرده‌اند. من معتقدم هر دو طرف باید هوشمندانه‌تر عمل کنند. هر دو طرف این هوشمندی را در رسیدن به توافق برجام نشان دادند که می‌تواند یک گام نخستین در ترمیم روابط باشد.

*آیا همین موضوع اختلاف بر سر اسراییل، اصلی‌ترین مشکل در روابط ایران و امریکا نیست؟

بگذارید یک چیزی را برای شما بگویم، ایران از سازمان‌ها و کشورهایی نظیر حزب‌الله لبنان، حماس و سوریه که موجودیت اسراییل را غیرقابل قبول می‌دانند حمایت می‌کند و مقامات این کشور شعار «مرگ بر اسراییل» سر می‌دهند. اما آنها باید بدانند هرچند در ایالات متحده در خصوص رفتار بسیار بد اسراییل با فلسطینی‌ها اختلاف‌نظر و دودستگی وجود دارد اما این اختلاف‌نظر به ماهیت وجودی اسراییل مربوط نمی‌شود.

*اسراییل تهدید می‌کند که به ایران حمله نظامی خواهد کرد، اسراییل مسلح به تسلیحات هسته‌ای است و اسراییل حتی حاضر نشد پیمان منع گسترش تسلیحات هسته‌ای (NPT) را بپذیرد. آیا مقایسه رفتار غرب در قبال اسراییل در مقایسه با رفتار غرب در قبال ایران بیانگر نوعی استاندارد دوگانه نیست؟

چرا، این دقیقا نشان‌دهنده استاندارد دوگانه است. به نوبه خود، من با اینکه هر کشوری از جمله امریکا سلاح هسته‌ای داشته باشد مخالفم. با این حال، هرچند که اسراییل یک مورد خاص است و توسط بازماندگان هولوکاست ایجاد شده و توسط کشورهایی احاطه شده که حق وجود آن را انکار می‌کردند، اما در مورد آنها نیز امروز این موضوع تفاوت زیادی پیدا کرده و از طرف دیگر اسراییل از قدرت نظامی متعارف کافی برای دفاع از خود برخوردار است. اگر بخواهم نظر خود را مطرح کنم، اسراییل نمی‌تواند از خود در برابر موشک‌های حامل کلاهک هسته‌ای دفاع کند. اساسا هیچ کشوری نمی‌تواند چنین کاری انجام دهد. به همین دلیل فکر می‌کنم منافع اسراییل در این است که سلاح‌های هسته‌ای خود را کنار بگذارد و تضمین شود که هیچ‌یک از همسایگانش نیز به این نوع از سلاح‌ها دست نخواهند یافت. این استدلال برای ایده خاورمیانه عاری از سلاح هسته‌ای است و از نگاه من آغاز آن باید از سوی کشورهای حوزه خلیج‌فارس باشد، چرا که تا وقتی اسراییل اطمینان نیابد همسایگانش به سلاح هسته‌ای دست نخواهند یافت، تسلیحات هسته‌ای خود را کنار نخواهد گذاشت.

*ایران، کشورهای 1+4 و ایالات متحده در انتهای ماه نوامبر گفت‌وگوها برای احیای برجام را از سر می‌گیرند. به نظر شما دلیل عدم حصول توافق در 6 دور گذشته مذاکرات چه بوده است؟

در دورهای قبلی گفت‌وگوها هم ایران و هم ایالات متحده به دنبال چیزی فراتر از تعهد در برابر تعهد بودند. امیدوارم هر دوی آنها اکنون متوجه شده باشند که این تنها چیزی است که می‌توانند به دست آورند و به سرعت به سوی بازگشت به تعهدات‌شان در برجام حرکت کنند تا بتوانند از مزایای توافق هسته‌ای - تا زمانی که شرایط سیاسی اجازه می‌دهد - استفاده کنند.

*بسیاری در رسانه‌ها، ایران را به دلیل تاخیر در از سرگیری گفت‌وگوها سرزنش می‌کنند، درحالی‌که دولت بایدن همچنان به اجرای سیاست فشار حداکثری دولت قبل ادامه می‌دهد. به نظر می‌رسد فراموش شده این دونالد ترامپ، رییس‌جمهور پیشین امریکا بود که در 8 مه 2018 از توافق هسته‌ای با ایران خارج شد. آیا این امریکا نیست که به دلیل آنچه امروز با آن مواجهیم باید سرزنش شود؟

بله، این رییس‌جمهور منتخب مردم امریکا یعنی دونالد ترامپ بود که ایالات متحده را از برنامه جامع اقدام مشترک خارج کرد. برای من جای بسی ناامیدی است که برخی هموطنانم از چنین دروغگوی کلاهبرداری حمایت کردند و حتی همچنان حمایت می‌کنند. واقعیت این است که دموکراسی در ایالات متحده به‌شدت در معرض خطر است. پدر و مادر من در 1933 و زمانی که دموکراسی در آلمان فرو پاشید این کشور را به مقصد امریکا ترک کردند و امیدوارم چنین اتفاقی در ایالات متحده نیفتد.