گروه‌های فلسطینی و یک آغاز مجدد از نقطه صفر

سیدعماد حسینی- نمایندگان گروه‌های مختلف فلسطینی به دور از هیاهوی رسانه‌ای به تدریج وارد الجزایر شده تا نشست گفت‌وگوهای فلسطینی که به دعوت رئیس‌جمهور الجزایر تدارک دیده شده را برگزار کنند.

جالب اینجاست که 32 سال پیش در سال 1988، تشکیل دولت فلسطین از همین کشور یعنی الجزایر اعلام شد، اما بعد از سه دهه و اندی گروه‌های فلسطینی نه برای تثبیت دولت خود بلکه یک گام (بخوانید چند گام) عقب‌تر برای توافق بر سر اصول نحوه پیشبرد مبارزاتی خویش و از آن بدتر برای کاهش اختلافات فیمابین به الجزایر می‌روند.

بر کسی پوشیده نیست که برقراری آشتی ملی برای هر ملتی امری بسیار مهم و برای ملت فلسطین که دشمنانش علناً برنامه از بین بردن مساله فلسطین را در دستور کار خود قرار داده‌اند، امری حیاتی است.

به اعتقاد کارشناسان امور فلسطین، امروز آشتی ملی برای ملت فلسطین و پایان دادن به چند دستگی حاکم بر روابط بین حماس و فتح، کرانه باختری و نوار غزه و... از نان شب هم واجب‌تر است، اما مساله مهم‌تر آن است که این آشتی یا همان همسویی در مواضع بر چه بستری شکل خواهد گرفت.

در سایه اعمال نفوذ قدرت‌های مختلف عربی، منطقه‌ای و بین‌المللی که هر یک بر اساس خاستگاه‌های خود مساله فلسطین را به سمت و سویی می‌برد رسیدن گروه‌های فلسطینی به یک بستر مشترک و مشخص کردن نقشه راه قابل اجرا برای خود چیزی فراتر از یک معادله چند مجهولی است.

گرچه تحقق چنین امری محال به نظر نمی‌رسد، اما تجربه نشان داده تحقق آن هم نمی‌تواند در کوتاه‌مدت انجام‌پذیر باشد.

به هر شکل، تقریبا تمام جریان‌های سیاسی فلسطینی از ملی‌گرا و سکولار گرفته تا اسلام‌گرا همگی بر لزوم تشکیل دولت فلسطین تاکید دارند، امری که برخی کارشناسان آن را قدم اول و بستر مناسب شکل‌گیری وفاق توصیف می‌کنند، اما این تنها گام اول است و برای قرار دادن گام دوم در محل صحیح آن باید به میدان مین وسیعی قدم نهاد که خروج سالم از آن امری نزدیک به ناشدن می‌نماید.

با نگاهی به اظهار نظر و ابتکار عمل‌های ارائه شده توسط گروه‌های مختلف حاضر در نشست الجزایر شاهد آن هستیم که نظرات آنها در گام بعد از تاکید بر مبارزه ملت فلسطین برای آزادی سرزمین خود و تشکیل دولت فلسطین (با وجود اختلاف نظر بر سر نوع آزادی، نحوه رسیدن به آن و نوع و محل دولت فلسطین) حتی تا 180 درجه هم با یکدیگر متفاوت می‌شود.

32 سال بعد از اعلام تشکیل دولت فلسطین گروه‌های فلسطینی مجدداً در همان نقطه اول بر سر نحوه رسیدن به این مهم با یکدیگر مذاکره می‌کنند و حتی با رفتن به عقب به دنبال یافتن راهکاری برای توافق بر سر نحوه تعامل با یکدیگر هستند.

جنبش جهاد اسلامی فلسطین اعلام کرده که کلاً برای شنیدن نظرات دیگران و بررسی آنها به الجزایر می‌رود و تا زمان ایجاد تغییرات بنیادین در ساختار سازمان آزادی‌بخش فلسطین (خروج از رؤیای توافق اسلو) به آن نخواهد پیوست. حماس و فتح نیز طی چند سال گذشته نشان داده‌اند ناقض یکدیگر بوده و نقاط اختلاف آنها بیشتر از مشترکات‌شان است.

گرچه امیدواری به تحقق آشتی ملی بر بستر مقاومت همچنان وجود دارد، اما در سایه عملکرد فتح در کرانه باختری و همکاری گسترده ساختار تحت رهبری محمود عباس که اتفاقاً هم رهبر فتح است و هم ساف و هم تشکیلات خودگردان با رژیم اسرائیل این شرایط بدتر هم شده است.

حال اگر شرایط منطقه و کوچ کشورهای عربی به سوی همکاری علنی و رسمی با اسرائیل را به این معادله اضافه کنیم، شرایط فلسطین (منهای مقاومت) در شرایط فاجعه‌بارتری قرار می‌گیرد.

نمایندگان گروه‌های فلسطینی در حالی برای بررسی نحوه تعامل با یکدیگر (که آشتی ملی خوانده می‌شود) به الجزایر می‌روند که تاکنون چند نقطه دیگر جهان نیز میزبان نشست‌های آشتی بین گروه‌های اصلی‌شان یعنی حماس و فتح بوده است. گرچه بسیاری از تحلیلگران نگاه بدبینانه‌ای به نتیجه‌بخش بودن این نشست دارند، اما بستر مقاومت و مبارزه با اشغالگران همچنان گزینه‌ای است که می‌تواند تمام گروه‌های سیاسی فلسطینی را دور خود جمع کرده و آنها را به مردم فلسطین به عنوان حامیان اصلی مقاومت پیوند بزند.