گام نخست عراق برای رفع وابستگی به واردات برق از ایران

روز گذشته عراق و عربستان یادداشت تفاهمی با یکدیگر امضا کردند که بر اساس آن شبکه برق عراق به شبکه برق عربستان سعودی متصل خواهد شد. «عبدالعزیز بن سلمان»، وزیر انرژی عربستان و «حمید الغزی»، دبیر هیات دولت و هماهنگ‌کننده در شورای هماهنگی عراق به نمایندگی از وزارت برق کشورش این یادداشت تفاهم را امضا کردند.

به گزارش روزنامه اعتماد، وزیر برق عراق و وزیر نفت عراق از طریق ویدیوکنفرانس در این نشست حضور داشتند. در این رابطه وزیر انرژی عربستان گفت که ارتباط بین عراق و عربستان فراتر از همکاری در زمینه برق است و دو کشور از طریق خون، پیوندهای اجتماعی و تاریخ مشترک و حضور مشترک بین خانواده‌های عراقی و عربستانی با یکدیگر ارتباط دارند. وی اشاره کرد که شایسته نیست همکاری دولت عراق درخصوص نفت و گاز که موفق‌ترین از لحاظ تاریخی بوده، در نظر گرفته نشود. عبدالعزیز بن سلمان تصریح کرد که «این یادداشت تفاهم طبق بررسی‌های جامعی برای پروژه اتصال برق، بازدهی اقتصادی، ورود انرژی تجدیدپذیر و تقویت بازار تولید برق بین دو کشور امضا شده است.» حمید الغزی، دبیر هیات دولت عراق نیز روز گذشته گفته بود: «عراق و عربستان فردا توافقنامه اتصال شبکه برق را امضا می‌کنند.» الغزی در این نشست تاکید کرد که اتصال شبکه برق عراق با عربستان بازده اقتصادی دارد و برای شهروندان قابل لمس خواهد بود. وی اشاره کرد که حل بحران برق عراق از اولویت‌های دولت است و الکاظمی نخست‌وزیر عراق به وزارت برق دستور داده است همه امکانات و تسهیلات را فراهم کند. دبیر هیات دولت عراق تاکید کرد که عراق به ‌شدت به برق نیاز دارد و اتصال شبکه برق به عربستان به اضافه شدن ظرفیت برق عراق و کاهش رنج شهروندان عراقی کمک خواهد کرد.

 از سوی دیگر عادل کریم، وزیر برق عراق گفت اتصال شبکه برق بین دو کشور طی دو سال انجام می‌شود و تاکید کرد که بازار عراق به روی شرکت‌های عربستانی باز است. تفاهم عراق با عربستان بر سر تامین برق مورد نیاز عراق در حالی صورت می‌گیرد که بغداد برای تامین برق مورد نیاز خود به صادرات ایران وابسته است. برخی تحلیلگران معتقدند که عراق قصد دارد با تفاهمات جانبی با برخی دیگر از تامین‌کنندگان، از این وابستگی به ایران رها شده و منابع جایگزین را نیز در اختیار بگیرد. چه اینکه وزیر دارایی عراق گفت که اتصال شبکه برق عراق به شبکه برق عربستان سعودی و برخی دیگر از کشورهای حوزه خلیج‌فارس به این معنی است که وابستگی عراق به واردات گاز و برق ایران از سال آینده به میزان قابل توجهی کاهش می‌یابد. هر چند دولت امریکا به منظور برطرف کردن مشکلات قطع مکرر برق در شهرهای عراق، معافیت این کشور برای واردات برق از ایران را تمدید کرده است، اما واشنگتن در عین حال، دولت مصطفی ‌الکاظمی را ترغیب به یافتن راه‌های جایگزین کاهش وابستگی به ایران می‌کند. البته روند اتصال شبکه برق عراق به عربستان کار دشواری است، چراکه شبکه برق عراق برای متصل شدن به شبکه برق عربستان نیاز به بازسازی و نوسازی زیرساخت‌هایش دارد تا قادر به دریافت برق ارسالی از شبکه برق عربستان سعودی و سایر کشورهای حوزه خلیج‌فارس باشد. اما متخصصان بر این باورند که این روند بیش از یک‌سال طول نخواهد کشید. 

البته این دستور کار امروز دولت عراق نبوده و نیست. عراقی‌ها سال پیش اعلام کرده بودند که قصد دارند قراردادهای ده‌ها میلیارد دلاری در بخش انرژی با عربستان امضا کنند. نوامبر سال گذشته، روزنامه الصباح به نقل از احسان عبدالجبار وزیر نفت عراق نوشت از قصد عراق با همکاری گسترده با عربستان در بخش انرژی خبر داده بود. بغداد حتی مذاکره با شرکت عربستانی آرامکو برای کشف میادین جدید گاز طبیعی در بیابان‌های غرب عراق و استخراج گاز از آنها را آغاز کرده بود. دولت عراق حتی با شرکت عربستانی Acwa Power برای ساخت تاسیسات آب‌شیرین‌کن در خاک عراق و نیروگاه خورشیدی وارد مذاکره شده است. دو کشور حتی درباره اجرای پروژه‌های مشترک در بخش پتروشیمی نیز وارد گفت‌وگوهایی با هم شده‌اند. در واقع عربستان و عراق یک مرکز داده‌ها درباره همه فرصت‌های همکاری با یکدیگر ایجاد کرده‌اند که در چارچوب این مرکز داده‌ها به یافتن راه‌حل‌ها و اتخاذ تصمیم‌هایی برای روابط تجاری و همکاری‌های‌شان را در بخش انرژی نزدیک‌تر می‌کند، می‌پردازند. محمد الخرایف، رییس شورای تجاری عراق و عربستان با اعلام این خبر به گلف‌نیوز تاکید کرد که هر دو کشور درنظر دارند یک نشست اقتصادی سالانه برای تجارت و سرمایه‌گذاری دوجانبه برگزار کنند. وزیر تجارت عربستان سعودی نیز گفته است: «سرمایه‌گذاران خرد از فرصت‌های سرمایه‌گذاری که در دو کشور وجود دارد، غافل هستند. امکان توسعه روابط میان دو کشور در بهترین سطح خود است.»

میزان تجارت عراق و عربستان سعودی در سال 2020، 15درصد افزایش یافت و به یک میلیارد دلار رسید. تاکنون نشست‌های زیادی میان مقامات شورای تجاری عراق و عربستان صورت گرفته و طرح‌ها و ابتکارات زیادی در این نشست‌ها مطرح شده که هدف از طرح آنها دست ‌یافتن به هدف افزایش سرمایه‌گذاری و تجارت میان دو کشور است. این طرح‌ها شامل فهرست مطالعات محوری براساس اولویت و نقشه راهبردی دو کشور و ابتکار عربستان برای تشویق و تضمین سرمایه‌گذاری در عراق بوده است. دو کشور حتی درنظر دارند اجازه ورود ناوگان جاده‌ای را به دو کشور صادر کنند، چراکه این رویه عامل اصلی فعال‌سازی صادرات مستقیم به عراق از طریق مبادی جدید ورود گذرگاه عرعر خواهد بود که هم به توسعه عربستان کمک می‌کند و هم صادرات عراق را افزایش خواهد داد. الخرایف معتقد است: «مطمئن هستم که ارتباط و همکاری بین ما منافع زیادی به همراه خواهد داشت، زیرا دستیابی به اهداف و آرزوهای ما دشوار نیست، زیرا هم عربستان سعودی و هم عراق آنچه می‌توانند به طرف مقابل ارایه دهند، در اختیار دارند.» او می‌افزاید: «مرحله بعدی همکاری‌های میان عراق و عربستان نیازمند این است که صاحبان کسب و کار و شرکت‌های‌شان نقش بزرگی در رسیدن به چشم‌انداز اقتصادی که دو طرف بر سر آن به توافق رسیده‌اند، ایفا کنند.» حمید نعیم القاضی، دبیرکل شورای وزیران عراق نیز می‌گوید: «هشت کمیته مشترک بین دو کشور در حال کار روی تعدادی پرونده مهم و راهبردی مانند اتصال برق، ترویج سرمایه‌گذاری در حوزه‌های نفت، گاز، پتروشیمی و کشاورزی و توسعه و ایجاد شهرهای صنعتی هوشمند هستند. سه رکن چشم‌انداز 2030 عربستان به درستی نقطه شروعی برای ایجاد، همکاری و مشارکت راهبردی بلندمدت بین دو کشور و ابتکار ولیعهد محمد بن سلمان است. با توجه به موضوع خاورمیانه سبز در حفاظت از محیط‌زیست و طبیعت این موضوع نیز در دستور کار همکاری‌های مشترک قرار خواهد گرفت.» رییس شورای هماهنگی اقتصادی عربستان و عراق نیز روز یکشنبه بر اهمیت روابط و منافع مشترک بین ریاض و بغداد به ویژه در زمینه‌های تجاری و سرمایه‌گذاری تاکید کرد. عبدالرحمن بن احمد الحربی که همچنین مدیریت اداره کل تجارت خارجی عراق را بر‌عهده دارد، گفت: «پادشاهی عربستان تحت رهبری ملک سلمان و ولیعهد محمد بن سلمان، اهمیت زیادی برای روابط با عراق و ایجاد روابط با عراق قائل است. هدف ایجاد شورای هماهنگی اقتصادی عربستان و عراق تقویت روابط تاریخی دو کشور در همه زمینه‌هاست.»