علنی شدن بی سابقه نقش اقدامات اطلاعاتی در جنگ اوکراین

خبرگزاری آسوشیتدپرس در گزارشی با عنوان "نقش علنی نامعمول سرویس‌های اطلاعاتی در جنگ اوکراین" می‌نویسد: «از زمانی که روسیه در اواخر فوریه به اوکراین همسایه حمله کرد، آژانس‌های اطلاعاتی آمریکا و انگلیس به طور قابل ملاحظه‌ای مایل بوده تا ارزیابی‌های اطلاعاتی محرمانه خود را از آنچه در میدان جنگ و در داخل کرملین اتفاق می‌افتد، به صورت علنی ارائه کنند.

به گزارش ایسنا، در روزهای اخیر آمریکا یک سری یافته‌های اطلاعاتی را از حالت طبقه بندی شده خارج کرد که در آنها ادعا شد ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه در مورد عملکرد ضعیف ارتش کشور خود در اوکراین از سوی مشاورانی که می‌ترسند حقیقت را به او بگویند، اطلاعات نادرست دریافت کرده است. روز پنجشنبه یک مقام ارشد سرویس‌های جاسوسی انگلیس گفت که سربازان روسی که روحیه خود را از دست داده‌اند از اجرای دستورات خودداری و تجهیزاتشان را خراب می‌کنند.

جرمی فلمینگ، که ریاست آژانس اطلاعات بریتانیا (GCHQ) را بر عهده دارد، با طرح این اظهارات در یک سخنرانی علنی، گفت که "سرعت و ابعاد" انتشار اطلاعات مرحمانه در ارتباط با این جنگ "واقعاً بی‌سابقه است".

مارک گالئوتی، کارشناس امور روسیه در دانشگاه کالج لندن، عنوان کرد با این موافق است که کمپین علنی اطلاعاتی فعلی "منعکس کننده این واقعیت است که ما اکنون در عصر متفاوتی از نظر سیاسی و بین‌المللی زندگی می‌کنیم. و این نوع دیگری از جنگ است."

مقامات می‌گویند جریان اطلاعاتی که از طبقه بندی خارج شده‌اند – با اقداماتی شامل برپایی جلسات مطبوعاتی منظم برای روزنامه نگاران در واشنگتن و لندن و به روز رسانی‌های روزانه وزارت دفاع انگلیس در صفحه‌اش در توییتر- چندین هدف دارد. یکی از اهدافش این است که به پوتین بفهمانیم که تحت نظر است و او را وادار کنیم چیزهایی که می‌شنود را زیر سوال ببرد. همچنین یکی دیگر از اهداف نیز جسور کردن ارتش روسیه برای گفتن حقیقت به پوتین و رساندن این پیام  به مردم روسیه است که به آنها درباره این جنگ دروغ گفته می‌شود.

آمریکا و انگلیس همچنین برخی ارزیابی‌های اطلاعاتی را با هدف بازداشتن روسیه از اقداماتش منتشر کرده‌اند. از جمله این موارد طرح هشدارهای اخیر مبنی بر این است که روسیه ممکن است در تدارک برای استفاده از تسلیحات شیمیایی در اوکراین باشد.

به نوشته آسوشیتدپرس، این فرآیند بخشی از یک استراتژی دارای هماهنگی نزدیک میان دو سوی اقیانوس اطلس که چندین ماه در دست تدوین قرار داشته، بوده است.

مقامات دولت بایدن می‌گویند آنها تصمیم گرفته‌اند با شدتی تهاجمی به تبادل اطلاعات و هماهنگ ساختن پیامهای ارسالی با متحدان کلیدی خود از جمله انگلیس در پی قرار گرفتن جامعه اطلاعاتی آنها در حالت آماده باش در واکنش به تشدید نگرانی‌های آمریکا در تابستان 2021 در خصوص تحرکات نظامیان روسی بپردازند.

جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا در اوایل نوامبر ویلیام برنز، مدیر سازمان سیا را با هدف ابلاغ این هشدار که آمریکا کاملا از تحرکات سربازان روس با خبر است، به مسکو فرستاد. کاخ سفید عموما در خصوص سفرهای مدیر سازمان سیا صحبتی نمی‌کند اما دولت بایدن محاسبه کرده که در این وضعیت آنها نیاز به تبلیغ کردن این سفر در سطحی وسیع و گسترده دارند.

مقامات آمریکایی بلافاصله بعد از ماموریت برنز در مسکو به این نتیجه رسیدند که نیاز به تسریع در روند به اشتراک گذاری اطلاعات دارند.

مقامات آمریکا، اطلاعات حساسی را با سایر اعضای ائتلاف اطلاعاتی میان کشورهای انگلیسی زبان موسوم به ائتلاف "پنج چشم" - آمریکا، انگلیس، کانادا، استرالیا و نیوزیلند - و همچنین با اوکراین به اشتراک گذاشتند. به گفته یک مقام آمریکایی آگاه که نامش را فاش نکرد، آوریل هاینس، مدیر اطلاعات ملی آمریکا هم به بروکسل اعزام شد تا اعضای ناتو را درخصوص اطلاعات برجسته کننده نگرانی‌های فزاینده آمریکا از بابت قصد روسیه برای اجرای حمله، در جریان قرار دهد.

برخی از متحدان و تحلیلگران مردد بودند و همچنان خاطرات شکستهای اطلاعاتی گذشته مانند ادعای نادرست درباره مالکیت سلاح‌های کشتار جمعی از سوی صدام که برای توجیه حمله تحت رهبری آمریکا در سال 2003 به عراق مورد استناد قرار گرفت، در ذهنشان وجود داشت.

اواخر سال گذشته میلادی، فرانسه و آلمان گروهی از کشورهای اروپایی را که ظاهرا اسناد اطلاعات نظامی مشابه با اسناد آمریکا و انگلیس را مشاهده کرده اما کمتر نسبت به قریب الوقوع بودن حمله به اوکراین اطمینان داشتند رهبری کردند. در ناتو، آلمان در ابتدا استفاده از سیستمی را برای کمک به اوکراین در زمینه دستیابی به یک سری تجهیزات نظامی خاص مسدود کرد. فرانسه و آلمان همچنین ابتدا نگذاشتند ناتو یک سیستم برنامه‌ریزی زودهنگام برای بحران را در پاسخ به روند تقویت قوای نظامی روسیه به اجرا در آورد و بعدا در ماه دسامبر از موضعشان عقب نشینی کردند.

در روزهای اخیر رسانه‌های فرانسوی گزارش دادند، رئیس سازمان اطلاعات نظامی فرانسه که نتوانسته بود حمله روسیه را پیش بینی کند، از سمت خود برکنار شده است.

این برکناری اریک ویدو در حالی صورت گرفت که رهبران فرانسه به موشکافی درباره علت غافلگیر شدنشان از بابت جنگ اوکراین که به طرزی ویژه مایه شرمساری امانوئل ماکرون، رئیس جمهور فرانسه آن هم بعد از گفتگوهای مکرر او با پوتین پرداختند. برخی ویدو را یک سپر بلا تلقی کرده و متذکر این که برکناری او درست در آستانه انتخابات ریاست جمهوری ماه جاری میلادی در فرانسه در این ماه صورت گرفته، شده‌اند.

در ماه ژانویه، زمانی که روسیه نیروهای خود را در نزدیکی مرز اوکراین تجمیع کرد، وزارت خارجه انگلیس بیانیه‌ای صادر و ادعا کرد، پوتین می‌خواهد یک رژیم طرفدار مسکو را در اوکراین مستقر کند. انگلیس گفت که این ارزیابی اطلاعاتی خود را به دلیل وجود "شرایطی استثنایی" علنی می‌کند.

حمله روسیه در 24 فوریه تا حد زیادی مرددها را ساکت کرد و واکنشی متحد را از سوی ناتو به دنبال داشت. مقامات و تحلیلگران می‌گویند که بخشی از هدف اقدام آمریکا و انگلیس در منتشر کردن اطلاعاتشان تقویت اتحاد در غرب بوده است.

هم بایدن و هم بوریس جانسون، نخست وزیر انگلیس، تردید دارند که پوتین در موضعش درباره مذاکره کردن بر سر پایان دادن به جنگ جدی باشد و می‌خواهند حمایت نظامی و روحی غرب از اوکراین ادامه یابد.

اندازه گیری تأثیر اقدامات غربی‌ها در داخل روسیه دشوار است. مقام آمریکایی که با آسوشیتدپرس صحبت کرد گفت، کاخ سفید امیدوار است افشای اطلاعاتی مبنی بر اینکه پوتین اطلاعات نادرست دریافت می‌کند می‌تواند به این که رهبر روسیه در گزینه های خود در قبال اوکراین تجدید نظر کند کمک کند. اما این اعلانها همچنین می‌توانند خطر منزوی ساختن هر چه بیشتر پوتین را به همراه داشته یا اصرار او را بر هدفش برای بازگرداندن پرستیژ از دست رفته روسیه از زمان سقوط اتحاد جماهیر شوروی دوچندان کند.

گالئوتی گفت که سازمانهای اطلاعاتی غربی احتمالا نمی‌دانند که تلاش‌های آنها چقدر بر پوتین تأثیر می‌گذارد.