آیا عربستان وارد بحران حاکمیتی خواهد شد؟

سید عماد حسینی- هرچند رسانه‌های سعودی سعی دارند شرایط جسمانی پادشاه ۸۶ ساله عربستان را باثبات اعلام کنند، اما به گفته کارشناسان احتمال زنده ماندن ملک سلمان کمتر از ۱۰ درصد است و احتمالاً طی چند هفته آینده باید منتظر خبر اعلام مرگ او باشیم.

مساله جانشینی در عربستان با بستری شدن ملک سلمان در بیمارستان مجدداً به یکی از تیترهای خبری تبدیل شده است.

به اعتقاد کارشناسان، با وجود تلاش‌های چند سال اخیر محمد بن سلمان برای تقویت جای پای خود در قدرت، بحران حاکمیت بعد از مرگ سلمان امری اجتناب‌ناپذیر خواهد بود.

به گفته این کارشناسان، گرچه کاخ سلطنتی عربستان متحد ۷۷ساله کاخ سفید است ولی روی زمین و در واقعیت چنین نظری در میان بسیاری از ارکان تصمیم‌گیری آمریکا در قبال سلطنت محمد بن سلمان وجود ندارد.

کاخ الیمامه عربستان هم تقریباً به این امر اذعان پیدا کرده و دستیاران محمد بن سلمان نیز معتقدند دولت آمریکا حداقل محمد بن سلمان را متحد اصلی خود نمی‌داند و در صورت به حکومت رسیدنش این امر در رابطه با عربستان هم عمومیت خواهد یافت.

همچنین رخدادهای خروج آمریکا از افغانستان و به شکل ملموس‌تری موضع علنی واشینگتن در قبال جنگ عربستان علیه یمن نشان داد که در حال حاضر کاخ سفید طرف‌های متحد خود را در این بخش از جهان در اولویت قرار نمی‌دهد.

این در حالی است که برخی از تحلیلگران نزدیک به محافل سعودی‌ به آنها گوشزد می‌کنند که برآیند حاصل از عملکرد دولت بایدن در قبال ریاض به سمت مهار و کاهش نفوذ بن سلمان پیش رفته است و در رسیدن به قدرت کمکی به او نخواهد کرد.

شاید از همین روست که محمد بن سلمان سیاست قبض و بسط را در مذاکراتش با ایران در پیش گرفته و به نوعی درصدد تهدید واشینگتن از یک سو و حل‌وفصل مشکلات منطقه‌ای‌اش با کمک گرفتن از قدرت و نفوذ تهران در منطقه برآمده است.

باید اعتراف کرد اینکه چه کسی بر عربستان سعودی حکومت می‌کند، اهمیت بسزایی در سطح منطقه‌ای و جهانی دارد.

به هر شکل عربستان یکی از بزرگ‌ترین اقتصادهای خاورمیانه را دارد که در سایه بحران اخیر اوکراین این اهمیت بیشتر هم شده است.

اما اینکه موقعیت منطقه‌ای و جهانی به محمد بن سلمان اجازه جانشینی پدرش را بدهد مبهم‌تر از اوضاع داخلی دخیل در این امر به نظر می‌رسد، به ویژه که محمد بن سلمان در برهه حضور در مسند ولیعهدی نشان داد همچنان نشانی از پختگی در تعامل با مسائل بین‌المللی و منطقه‌ای پیدا نکرده و در عین حال شخصیت‌های پخته‌تری از او در خانواده حاکم عربستان پشت سرش منتظر لغزش کوچکی از او نشسته‌اند.