آمریکا با پیشنهاد اروپا موافقت کرده، ایران هنوز موضع خود را اعلام نکرده

روزنامه جوان در سرمقاله تازه ترین شماره خود نوشت: ایران هنوز به متن پیشنهادی اروپا برای احیای برجام، پاسخ مثبت نداده، ولی ظاهراً پاسخ ایران منفی هم نیست. احتمالاً اگر ملاحظات ایران درباره متن در نظر گرفته شود، همانطور که نماینده روسیه گفته، شاید احیای آن در مدتی کوتاه ممکن شود. با این حال، حالا زمزمه‌هایی از داخل امریکا بلندتر از هر موقع دیگری شنیده می‌شود که می‌گویند «این توافق لعنتی را متوقف کنید»! آن‌هم به این دلیل که به سلمان رشدی، نویسنده کتاب آیات شیطانی حمله شده است.

ایران، امریکا، سه کشور اروپایی، روسیه و چین طی هفت سال در مذاکرات یک توافق نانوشته داشته‌اند؛ اینکه مذاکرات باید محدود به برنامه هسته‌ای ایران و تحریم‌هایی باشد که به خاطر این مسئله اعمال شده‌اند. هر موقع که یک طرف، مسائل فراهسته‌ای و بیشتر از تحریم‌ها مطرح کرده، طرف مقابل آن را زیاده‌خواهانه خوانده و از او خواسته آن را کنار بگذارد. حالا هم ظاهراً یک مسئله غیر برجامی دارد خودش را وارد مذاکرات می‌کند. سلمان رشدی، نویسنده کتاب آیات شیطانی که ۳۳ سال قبل خشم مسلمانان را برانگیخت، روز جمعه مورد حمله هادی مطر، جوان ۲۴ ساله لبنانی قرار گرفت و به بیمارستان منتقل شد. از وضع و حال رشدی و انگیزه جوانی که زمان انتشار آیات شیطانی، متولد هم نشده بود، چیز زیادی منتشر نشده، ولی حالا به فاصله‌ای کوتاه از حمله به رشدی، مجدداً بحث‌ها در واشنگتن بالا گرفته که مذاکرات با ایران باید متوقف شود.

مایک مک کال، نماینده جمهوریخواه و عضو کمیسیون روابط خارجی مجلس نمایندگان امریکا در توئیتر نوشته که «دولت بایدن باید از مذاکرات هسته‌ای فاصله گرفته و اولویت را به امریکایی‌ها بدهد.»

مارکو روبیو، سناتور جمهوریخواه ایالت فلوریدا هم در توئیتی نوشت: «ایران برای هر کسی که سلمان رشدی را به قتل برساند جایزه تعیین کرده» و این سؤال را مطرح کرده که «چرا بایدن هنوز در حال مذاکره با این تروریست‌ها در تهران است؟»

تام کاتن، سناتور جمهوریخواه ایالت آرکانزاس در توئیتی نوشت: «رهبران ایران ده‌ها سال است خواهان قتل سلمان رشدی بوده‌اند. می‌دانیم که آنان امروز در حال تلاش برای ترور مقام‌های امریکایی هستند. بایدن باید فوراً به مذاکرات با این رژیم تروریستی پایان دهد.»

علاوه بر این ۳ نفر، مارک دوبوویتز، رئیس بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها نیز در پیامی در صفحه توئیتر خود سکوت رئیس‌جمهور امریکا در برابر حمله به سلمان رشدی را ناشی از تلاش دولت بایدن برای حصول توافق با ایران دانست.

همزمان، گریس ویس، روزنامه‌نگار و نویسنده امریکایی از بیانیه کاخ سفید درباره حمله علیه رشدی انتقاد کرده، آن را وحشتناک خوانده و گفته که این بیانیه «هیچ اشاره‌ای به جایزه ایران برای سر (رشدی) یا به فتوای آیت‌الله که در سال ۲۰۰۵ و در سال ۲۰۱۹ تأیید شد، نکرده است. آیا جو بایدن آنقدر مشتاق است که برجام شوم را پیش ببرد؟»

همچنین ریشی سوناک، وزیر پیشین دارایی و نامزد نخست‌وزیری بریتانیا، حمله به سلمان رشدی را به منزله «بیدارباش برای غرب» خواند و گفت این حمله می‌تواند به معنای «به بن‌بست رسیدن» مذاکرات احیای برجام باشد. سوناک تأکید کرد بریتانیا باید سپاه پاسداران را در فهرست سازمان‌های تروریستی قرار دهد.

پرونده‌ای که فعال نشده است

کاخ سفید هنوز واکنشی به این درخواست‌ها نشان نداده و معلوم هم نیست در شرایطی که بر اساس توافقات ضمنی، مذاکرات صرفاً بر احیای برجام متمرکز است، این درخواست‌ها را می‌پذیرد یا نه. فاکس‌نیوز گزارش کرده که کاخ سفید هنوز به درخواست این شبکه برای اظهارنظر درباره درخواست‌های توقف مذاکرات جواب نداده، سکوتی که با توجه به آگاهی کاخ سفید از تمرکز مذاکرات بر احیای برجام، تأمل‌برانگیز به نظر می‌رسد.

برخی ناظران می‌گویند که دولت بایدن می‌توانست هرگونه تأثیر حمله به رشدی با مذاکرات را تکذیب و روی تردید‌ها در مورد ادامه مذاکرات خط بطلان بکشد. ولی سکوت واشنگتن به درخواست‌ها برای توقف مذاکرات، یک بار دیگر تردید‌ها را درباره پایداری هرگونه توافقی بیشتر کرده است. ایران، امریکا و اروپا، پرونده‌های زیادی درمورد همدیگر دارند. از بحث موشکی گرفته تا مسائل حقوق بشری و بحث‌های منطقه. روسیه و چین هم با امریکا و اروپا چنین وضعیتی دارند، ولی مذاکرات منتهی به توافق هسته‌ای سال ۱۳۹۴ و مذاکرات بعدی برای احیای آن، بر این اساس انجام شد که همه بحث‌هایی که خارج از مسئله هسته‌ای و تحریم‌های مرتبط با آن هستند، باید بیرون از دایره مذاکرات قرار بگیرد.

طرح درخواست‌ها برای توقف مذاکرات از واشنگتن، آن‌هم در شرایطی که به گفته اولیانوف، نماینده روسیه «در صورت پیشرفت مطلوب اوضاع» می‌تواند تا «هفته آینده حاصل شود» تردید‌ها را بیشتر کرده است. احتمالاً ایران در مورد متنی که اروپاییان تهیه‌کننده آن هستند، ملاحظاتی دارد، ولی این به معنای توقف یا شکست مذاکرات نیست. اولیانوف گفته است: «ظاهراً امریکا (با متن اروپا) موافقت کرده و در عین حال ایران هنوز موضع خود را درباره این متن اعلام نکرده است.»