دنیا شاهد یک جنگ جهانی در زمینه جذب و جلب «استعدادهای جوان» است

پاراگ خانا موسس انستیتوی نقشه آینده و نویسنده کتاب «حرکت مردم به سوی آینده بهتر» درباره نبرد قدرت‌های برتر جهان برای جذب استعدادهای جوان نوشته است:

به گزارش شفقنا به نقل از نشریه تایم؛ سازمان ملل متحد اخیراَ اعلام کرده که در روز پانزدهم نوامبر (۲۴ آبان) جمعیت جهان از 8 میلیارد نفر عبور خواهد کرد. این جمعیت در میانه‌های دهه 2030 نیز بالغ بر 9 میلیارد نفر خواهد شد. با این حال تردیدهای زیادی وجود دارد که چه زمانی جمعیت جهان به 10 میلیارد نفر خواهد رسید!

جمعیت‌شناسان که در سال‌های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ پیش‌بینی کرده بودند که جمعیت جهان در سال ۲۱۰۰ از پانزده میلیارد نفر عبور خواهد کرد، در سال‌های اخیر پیش‌بینی‌های جمعیتی خود را تا نهایت یازده میلیارد نفر کاهش داده‌اند. با این حال به رغم این کاهش برآورد، آن‌ها همین حالا هم ناامنی اقتصادی و تنش‌های آب و هوایی را دست‌کم گرفته‌اند. به خصوص در شرایطی که بعد از بحران مالی جهانی 2008 و همه‌گیری کرونا نرخ تولد نوزادان نیز کاهش سرسام‌آوری داشته- که به باور کارشناسان تأثیر آن در سال 2026 با کاهش ده درصدی در شمار دانش‌آموزان دبیرستانی آشکار خواهد شد.

نکته مهم‌تر این که در آن سال تعداد فرزندان نسل آلفا نیز به مراتب از موجودی امروزی نسل زی کمتر خواهد بود- که یکی از دلایلش این است که نسل قبلی‌ها حتی پیش از شیوع کرونا هم روند داشتن تنها یک فرزند را پذیرفته بودند و حالا به نظر می‌رسد که متولدین هزاره بیست‌ویکم اصلاً تمایلی به داشتن بچه ندارند- تا اوضاع حتی بحرانی‌تر هم جلوه کند.

مردم امروز در بیشتر سال‌های عمرشان شاهد افزایش سرسام‌آور جمعیت جهان بوده‌اند. در واقع، جمعیت جهان که در حوالی سال ۱۹۲۰ دو میلیارد نفر بود، تنها در یک قرن چهار برابر شده و به حدود 8 میلیارد نفر رسیده است. در این میان اگرچه سرعت رشد جمعیت در سال‌های اخیر کاهش یافته، با این حال هنوز هم شمار جمعیت جوان جهان بیشتر از مردم نسل قدیم است؛ چنان که بیش از 4.5 میلیارد نفر از جمعیت هشت میلیارد نفری جهان متولدین سال‌های ۱۹۸۱ به این سو هستند.

جوانان، امروزه روز نه تنها پرجمعیت‌ترین درصد جمعیتی جهان هستند، بلکه مسئول‌ترین و متعهدترین طیف جمعیتی هم قلمداد می‌شوند. در این میان، در بحبوحه نگرانی‌های مربوط به تغییرات آب‌وهوایی، اضطراب و تنش‌های اقتصادی و دوقطبی‌سازی سیاسی، به نظر می‌رسد جوانان به آخرین چیزی که فکر می‌کنند، زندگی و البته سکوت به روش والدین‌شان است. برعکس، با توجه به افزایش نرخ خرید خانه و کاهش سطح ازدواج و اعتماد به دولت، به نظر می‌رسد که جوانان امروزی اصلاَ قرار نیست به این مسایل فکر کنند. به خصوص که رواج دورکاری و باز شدن دوباره مرزها و صدور ویزاهای کاری و اقامتی و سرمایه‌گذاری و سیاست‌های مبتنی بر جذب استعداد و ثروت از سراسر جهان، موجب افزایش مهاجرت جوانان شده است. تا جایی که حتی آمریکایی‌ها هم- که به مراتب کمتر از دیگر کشورها مهاجرت می‌کنند- به نحوی بی‌سابقه مهاجر شهرهای مدرنی مانند لیسبون، آتن و برلین شده‌اند.

در شرایطی که کارگران در حال کشف این امکان جدید هستند، یک رقابت بزرگ بین کشورهای مختلف برای استخدام آن‌ها آغاز شده است. چرا؟ چون جمع‌آوری مردم همواره به معنای قدرت بیشتر بوده است. در واقع جمعیت اگر به درستی مورد استفاده قرار گیرد، به پشتوانه بزرگی در زمینه قدرت رزمی، تولید صنعتی، مصرف انبوه و نوآوری مبتنی بر استعدادهای جدید تبدیل خواهد شد. به این دلیل هم هست که در دنیای امروز جذب جوانان اهمیت بیشتری در قیاس با هر زمان دیگری پیدا کرده است.

به عبارت بهتر؛ در مواجهه با کاهش نرخ زاد و ولد و افزایش سن نیروی کار، موفقیت اقتصادی کشورها به میزان توانایی و موفقیت آن‌ها در جذب سهمی از جمعیت مهاجران بستگی دارد. در واقع در شرایطی که مخاطرات اقتصادی به بالاترین حد ممکن رسیده، بدون هجوم استعدادهای جدید که جایگزین نیروی کار سالخورده شوند، کشورها مجبور به تحمل بازده اقتصادی پایین و افزایش جمعیت سالمند خواهند شد.

این یعنی در صد سال آینده جوامع جوان و پرجمعیت برنده رقابت جهانی قدرت لقب خواهند گرفت. این در حالی است که کشورهایی مانند روسیه یا ایتالیا که به روند پیر شدن و کاهش جمعیت دچار شده‌اند، جایگاه خود را به تدریج در مناسبات قدرت از دست خواهند داد. اتخاذ سیاست‌های ناسیونالیستی و پوپولیستی نیز تنها اوضاع را بدتر خواهد کرد. این اتفاقی است که در ماه‌های اخیر در روسیه- با سیاست بسیج اجباری نیروهای نظامی- روی داده و مهاجرت یا به عبارت بهتر فرار گروهی جوانان روسیه به دوبی و قزاقستان را موجب شده است.