در امارات متحده عربی چه خبر است؟

شهاب شهسواری- امارات متحده عربی در طول هفته گذشته به مرکز سفرهای دیپلماتیک منطقه تبدیل شده است. علاوه بر سفر چهار روزه یون سوک یول، رییس‌جمهور کره جنوبی به امارات متحده عربی، الهام علی‌اف و قاسم جمرات توکایف، روسای جمهور آذربایجان و قزاقستان و تعداد زیادی از رهبران آفریقایی هم روز گذشته به امارات متحده عربی رفتند. در این میان امارات، در حال تبدیل شدن به یکی از مقاصد اصلی دیپلماتیک در منطقه است که به نظر می‌رسد پس از دورتر شدن سیاست‌های منطقه‌ای امارات متحده عربی از رویکرد تهاجمی محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، سیاست خارجی این کشور در حال تحول به سمت همکاری‌های گسترده‌تر منطقه‌ای و جهانی است.

امارات قرار بود نخستین مقصد سفرهای خارجی بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسراییل پس از انتخاب مجددش به این مقام باشد، هرچند انجام این سفر در طول هفته‌های گذشته به تاخیر افتاد، اما همچنان احتمال انجام این سفر وجود دارد. علاوه بر این، هفته گذشته ابوظبی، میزبان نشست مقدماتی گروه عربی- امریکایی- اسراییلی نقب بود.

مقام‌هایی از ایالات متحده امریکا، اسراییل، امارات، بحرین، مراکش و مصر، برای برنامه‌ریزی در خصوص اجلاس نقب ۲ که قرار است بهار آینده در مراکش برگزار شود، به ابوظبی سفر کردند تا در خصوص دستور کار نشست نقب ۲ رایزنی کنند. نخستین نشست گروه نقب، با حضور وزرای خارجه مصر، امریکا و اسراییل و سه کشور غربی که به تازگی روابط خود را با اسراییل عادی‌سازی کرده‌اند، فروردین ماه امسال در صحرای نقب در سرزمین‌های اشغالی برگزار شده‌بود.

سفر رییس‌جمهور کره جنوبی به امارات

رییس‌جمهور کره جنوبی، قبل از سفر خود به سوییس برای شرکت در اجلاس داووس، سفری چهارروزه به امارات متحده عربی داشت که یکی از اهداف آن شرکت در نشست هفته پایداری ابوظبی بود. در عین حال در این سفر گفت‌وگوهایی برای صادرات سلاح‌های ساخت کره جنوبی به امارات متحده عربی انجام شد و یون سوک یول، رییس‌جمهور کره جنوبی از نیروگاه هسته‌ای براکه در امارات که با مشارکت سئول به بهره‌برداری رسیده است بازدید کرد.

در طول سفر یون به ابوظبی، امارات و کره جنوبی ۱۳ یادداشت تفاهم در زمینه‌های مختلف استراتژیک امضا کردند. هدف از این یادداشت‌های تفاهم که تحت نظارت محمد بن زاید، رییس امارات و یون سوک یول، رییس‌جمهور کره جنوبی امضا شد، تقویت پایه‌های همکاری مشترک بین دو کشور است.

به گزارش میدل‌ایست‌نیوز این یادداشت‌های تفاهم شامل شراکت سرمایه‌گذاری استراتژیک بین بانک صنعت کره و صندوق مبادله ملی امارات، همکاری مالی بین بانک صادرات و واردات کره و موسسه انرژی ابوظبی، پروژه ذخیره کره و امارات با هدف صادرات نفت به کره به صورت پایدار، توافقنامه اداری ویژه در حوزه انرژی هسته‌ای کره و امارات در زمینه‌های مسالمت‌آمیز و یادداشت‌های تفاهم در زمینه‌های همکاری در صنعت و دفاع استراتژیک، شراکت در بازار کربن، همکاری در زمینه تولید هواپیمای غیرنظامی، همکاری در زمینه امور فضایی، شرکت‌های تقریبا بزرگ و کوچک، بخش نوآوری و منابع دریایی است.

سفر رییس‌جمهور کره جنوبی، نخستین سفر در این سطح از زمان برقراری روابط دیپلماتیک بین دو کشور است. به گزارش آسوشیتدپرس، یون سوک یول، رییس جمهور کره جنوبی در سفر به ابوظبی، در اظهاراتی ضد ایرانی گفت: «امنیت ملت برادر [امارات] امنیت ماست. دشمن امارات متحده عربی، تهدیدکننده‌ترین ملت برای آن، ایران است و دشمن ما کره‌شمالی است.  ما درست در شرایطی مشابه هستیم.»

حضور گسترده رهبران آفریقایی در ابوظبی

اما یون، تنها مهمان محمد بن زاید در ابوظبی نبود. به مناسبت برگزاری هفته پایداری ابوظبی دیگر مهمان این هفته امارات متحده عربی، الهام علی‌اف، رییس‌جمهور آذربایجان بود که یکشنبه وارد ابوظبی شد. رییس‌جمهور آذربایجان در بدو ورود به ابوظبی مورد استقبال عبدالله بن عواد النعیمی، وزیر دادگستری امارات به همراه جمعی از مقامات این کشور در فرودگاه ابوظبی قرار گرفت. علاوه بر رییس‌جمهور آذربایجان، قاسم جومارت توکایف، رییس‌جمهور قزاقستان؛ واول رامکالاوان، رییس‌جمهور سیشل، ژائو مانوئل لورنسو، رییس‌جمهور آنگولا، هاکاینده هیچیلما، رییس‌جمهور زامبیا، نانا آکوفو آدو، رییس‌جمهور غنا، یووری موسوینی، رییس‌جمهور اوگاندا، سورانگل ویپس جونیور، رییس‌جمهور پالائو، فیلیپه جاسینتو نیوسی، رییس‌جمهور موزامبیک، سامیه سولوهو حسن، رییس‌جمهور تانزانیا، عزیز آخانوش، نخست‌وزیر پادشاهی مراکش، ابی احمد، نخست‌وزیر اتیوپی و تیه‌موکو میلیت، معاون رییس‌جمهور ساحل عاج مهمان امارات برای برگزاری اجلاس هفته پایداری ابوظبی بودند.

هفته پایداری ابوظبی

کنفرانس هفته پایداری ابوظبی ۲۰۲۳ دیروز دوشنبه با حضور محمد بن زاید آل نهیان، رییس امارات متحده عربی آغاز به کار کرد. به گزارش العین، اجلاس هفته پایداری ابوظبی ۲۰۲۳ که توسط شرکت «مصدر» سازماندهی شده است، به عنوان بخشی از فعالیت‌های هفته پایداری ابوظبی با حضور مقامات حوزه انرژی در جهان و به منظور تدوین دستور کار انرژی برای سال آینده و بررسی راهکارهای دستیابی به «کربن صفر» آغاز به کار کرده است. کنفرانس دو روزه برجسته‌ترین رویداد در هفته پایداری ابوظبی است که از ۱۴ تا ۱۹ ژانویه برگزار می‌شود.

این اجلاس بر چگونگی گسترش دامنه و نقش فناوری‌های نوآورانه و کیفی، تاکید بر اهمیت مشارکت‌های بین‌المللی، بحث در مورد مسائل امنیت غذایی و انرژی و چگونگی تشکیل ساختارهای مالی جهانی که به گسترش اقدامات اقلیمی کمک می‌کنند، تاکید دارد. علاوه بر این، در این اجلاس در مورد راه‌های تامین منابع انرژی پایدار به موازات تلاش برای دستیابی به انتشار کربن صفر گفت‌وگو می‌شود. اجلاس هفته پایداری ابوظبی ۲۰۲۳ در راستای روند آماده‌سازی این کشور برای میزبانی از بیست‌وهشتمین اجلاس کنفرانس اعضای کنوانسیون چارچوب سازمان ملل متحد در مورد تغییرات آب و هوایی (۲۸  COP) برگزار می‌شود. کنفرانس( ۲۸ COP )قرار است از ۳۰ نوامبر تا ۱۲ دسامبر ۲۰۲۳ در دبی برگزار شود. 

سفر به تاخیر افتاده

بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسراییل قرار بود در نخستین سفر خارجی خود به امارات متحده عربی سفر کند. سفر به امارات متحده عربی، بعد از آنکه سال ۲۰۲۰، نتانیاهو با میانجی‌گری دونالد ترامپ، رییس‌جمهور وقت امریکا توافقنامه‌های موسوم به ابراهیم را با بحرین و امارات متحده امضا کرد، یکی از حسرت‌هایی بود که در دوران نخست‌وزیری پیشین او در دلش مانده ‌بود. این سفر بارها به دلایل فنی و برنامه‌ریزی و مشکلات بیماری کرونا به تاخیر افتاده ‌بود.

در نتیجه نتانیاهو تصمیم داشت تا نخستین سفر خارجی خود را در دوره جدید نخست‌وزیری‌اش به امارات متحده عربی انجام دهد. اما این سفر هم بار دیگر به دلایل نامعلومی به تاخیر افتاد. روزنامه اسراییل هیوم، نوشته ‌بود که این سفر به دلیل تعرض ایتمار بن‌گویر، وزیر امنیت داخلی به مسجدالاقصی از سوی امارات لغو شده است، اما باراک راوید، خبرنگار اسراییلی، همان زمان نوشته‌ بود که منابعش گفته‌اند تاخیر در این سفر ارتباطی با موضوع تعرض به مسجدالاقصی ندارد و قرار است در زمانی دیگر انجام شود.

در هر صورت، دولت امارات متحده عربی، با پیش‌بینی انجام این سفر و نگرانی‌های منطقه‌ای مرتبط با آن، مانور دیپلماتیکی را برای کاهش دادن اعتراضات انجام داد. در این مانور دیپلماتیک، سیف الزعابی، سفیر امارات متحده عربی در تهران، پیام کتبی وزیر خارجه امارات را به حسین امیرعبداللهیان، وزیر امورخارجه جمهوری اسلامی ایران تقدیم کرد و عبدالله بن زاید، وزیر خارجه امارات نیز شخصا برای دیدار با رییس‌جمهور سوریه، به دمشق سفر کرد.

پیام وزیر خارجه امارات به تهران و سفر او به دمشق، در کنار برگزاری نشست مقدماتی برای برگزاری اجلاس نقب ۲ در مراکش به میزبانی ابوظبی، نشان می‌دهد که به‌رغم اعتراض امارات به تعرض وزیر امنیت داخلی اسراییل به مسجدالاقصی، تحول چندانی در روابط امارات با رژیم اسراییل ایجاد نشده است و احتمالا سفر نتانیاهو به امارات متحده عربی، به عنوان نخستین سفر خارجی او، هر چند با تاخیر، به زودی انجام خواهد شد.

چندجانبه‌گرایی کوچک

فارن پالیسی در یادداشتی به قلم دو پژوهشگر مستقر در امارات، رویکرد جدید سیاست خارجی امارات متحده عربی را در قالب «چندجانبه‌گرایی کوچک (Minilateralism)» یا «جمع‌گرایی (Plurilateralism)» توصیف می‌کنند. امارات متحده عربی در سال‌های اخیر به شکل چشمگیری فعالیت‌های خود را از سازمان‌های چندجانبه، به گروه‌های چندجانبه کوچک منتقل کرده است، گروه‌هایی مانند I2U2 (امریکا، امارات، هند و اسراییل)، نشست هند- فرانسه- امارات و گروه نقب نمونه‌هایی از این رویکرد جدید امارات متحده عربی هستند.

حسین حقانی و نارایاناپا جاناردهان، دو پژوهشگر در اندیشکده آکادمی دیپلماسی انور قرقاش، در مقاله‌ای برای فارن پالیسی نوشته‌اند: «کشورها با توجه به تکه پاره شدن نظم جهانی، به گروه‌هایی وارد می‌شوند که در قالبی میان دوجانبه و چندجانبه قرار دارند و به آنها چندجانبه کوچک یا جمع‌گرا گفته می‌شود. در حالی که سیاست خارجی ایالات متحده امریکا به‌شدت بر رقابت تقابلی با چین و روسیه تمرکز کرده است، قدرت‌های میانی ترجیح می‌دهند که یک جهان چندتراز و چندشبکه‌ای و حتی غیرقطبی ایجاد کنند. این گروه‌ها، با کار کردن در کنار یکدیگر در دستورکارهای خاص و گروه‌هایی کوچک‌تر از کشورها از پیچیدگی‌های تصمیم‌سازی در سازمان‌های بزرگ‌تر اجتناب می‌کنند.»

در ادامه این مقاله آمده است: «قالب سازمان‌های چندجانبه، مانند سازمان ملل و اتحادیه اروپا، قادر به هماهنگی در سیاست‌های خارجی نیستند و برخی از کشورها ترجیح می‌دهند که خارج از اینگونه موسسات رسمی در قابل شراکت‌های مساله‌محور و کوتاه‌مدت فعالیت کنند. چندجانبه‌گرای کوچک از لحاظ حوزه عملکرد نسبت به چندجانبه‌گرایی محدودتر است و تعداد کمتری از کشورها را که منافع مشترکی دارند گرد هم می‌آورد. این جمع‌ها عملگراتر، منعطف‌تر، اقتصادی و داوطلبانه هستند و به کاغذبازی‌های سازمانی معمول وابسته نیستند.»

در این یادداشت آمده است: «سال ۲۰۲۲ رهبران سنگاپور، هند و امارات متحده عربی، تمایل خود را به اجتناب از موضع‌گیری به نفع امریکا و چین اعلام کردند. اغلب سازوکارهای چندجانبه کوچک برای توسعه همکاری‌های عملی بین کشورهای همفکر و اجتناب از رویارویی‌های ژئوپولیتیک شکل می‌گیرند. برای مثال گروه I2U2 گروهی با حضور امریکا، امارات، اسراییل و هند که به کواد جدید مشهور شده است، از جمله این سازوکارها است. عنوان کواد جدید گمراه‌کننده است، کواد به گفت‌وگوهای امنیتی چهارجانبه استرالیا، ژاپن، هند و ایالات متحده امریکا گفته می‌شود. اما برخلاف کواد، I2U2 بر مبنای تمرکز بر زیرساخت‌های فناوری ایجاد شده است نه رقابت با چین یا رویارویی با ایران.»