داستان یک خداحافظی مسئولانه

محمدحسین لطف‌الهی- حمله نژادپرستانه علیه مهاجران مسلمان، فوران مرگبار آتشفشان، همه‌گیری بیماری کووید 19 و مشکلات اقتصادی چالش‌هایی بود که جاسیندا آردرن، نخست‌وزیر نیوزیلند در طول نزدیک به 6 سال اداره دولت با آنها دست و پنجه نرم کرد اما او روز پنجشنبه 19 ژانویه درحالی اعلام کرد «به دلایل شخصی» به زودی از جایگاه نخست‌وزیری کناره‌گیری می‌کند که بسیاری از کارشناسان و سیاستمداران در نیوزیلند معتقدند «آزارها، تهدیدها و برخوردهای جنسیت‌زده» یکی از دلایل آردرن برای کناره‌گیری بوده است.

به گزارش روزنامه اعتماد، جاسیندا آردرن می‌گوید به هیچ‌وجه از تصمیمی که گرفته پشیمان نیست و پس از مدت‌ها یک شب توانسته آرام و راحت بخوابد. او روز پنجشنبه 19 ژانویه اعلام کرد که ظرف چند هفته آینده از این مقام کنار می‌رود تا رهبر جدیدی زمام امور کشور را به دست بگیرد. آردرن در یک کنفرانس رسانه‌ای گفت که دوره نخست‌وزیری او روز ۷ فوریه (۹ بهمن) به پایان می‌رسد و انتظار دارد که در آن زمان نخست‌وزیر جدید حزب کارگر سوگند یاد کند. او با این حال تاکید کرد که «با توجه به شرایط، این روند می‌تواند زودتر انجام شود.» نخست‌وزیر نیوزیلند با اشاره به اینکه به دلایل شخصی کنار می‌رود، گفت: «رهبری یک کشور عالی‌ترین شغلی است که هر فردی می‌تواند داشته باشد، اما در عین حال چالش‌برانگیزترین شغل نیز هست.» او در ادامه افزود: «شما نمی‌توانید و نباید این کار را انجام دهید، مگر اینکه مخزن انرژی لبریزی داشته باشید، همراه با مقداری ذخیره برای چالش‌های برنامه‌ریزی نشده و غیرمنتظره.» خانم آردرن گفت که او دیگر به اندازه کافی انرژی در مخزن ندارد که بتواند در این مقام به خوبی خدمت کند.

در سال 2017، آردرن که به تازگی 37 ساله شده بود توانست با پیروزی در انتخابات به نخست‌وزیر نیوزیلند و جوان‌ترین رهبر زن در جهان تبدیل شود. او نیوزیلند را از موقعیت‌های بحرانی زیادی نظیر همه‌گیری ویروس کرونا، حملات تروریستی و فوران آتشفشان عبور داد و این بحران‌ها را به نحوی مدیریت کرد که همچنان یکی از محبوب‌ترین شخصیت‌های سیاسی در نیوزیلند به حساب می‌آید.

برخی شخصیت‌های سیاسی و متحدان سیاسی خانم آردرن می‌گویند حجم اذیت و آزار فزاینده‌ای که او با آن مواجه بود از جمله دلایل اصلی آردرن برای کناره‌گیری بود. هلن کلارک، نخست‌وزیر سابق نیوزیلند می‌گوید از شنیدن خبر استعفای آردرن «عمیقا ناراحت» شده است: «فشارها بر نخست‌وزیران که اداره دولت را برعهده دارند همیشه زیاد است اما در این دوره که شبکه‌های اجتماعی نفوذ زیادی دارند و اخبار 24 ساعته در حال به‌روزرسانی است، جاسیندا با سطحی از نفرت‌پراکنی و ابراز تنفر مواجه شد که براساس تجربه من در این کشور بی‌سابقه است.» او تاکید کرد که جامعه نیوزیلند باید یک بازنگری اساسی در نحوه فعالیت در عرصه سیاسی داشته باشد.

دبی انگاروا-پاکر، یکی از رهبران حزب مائوری نیز ضمن قدردانی از «خدمات و فعالیت‌های صادقانه» جاسیندا آردرن گفت که او با حملات «بسیار زشتی» مواجه بود: «این یک روز بسیار غم‌انگیز برای سیاست است که در آن یک رهبر برجسته به دلیل حملات شخصی و توهین‌های مداوم از سمت خود کناره‌گیری می‌کند.» به گفته انگاروا-پاکر، خانواده جاسیندا آردرن در طول سال‌های قبل و به ویژه دو سال گذشته در برابر زشت‌ترین و بدترین حملاتی که یک سیاستمدار و خانواده‌اش ممکن است با آن روبه‌رو شوند مقاومت کردند.

روزنامه گاردین درباره این مساله می‌نویسد: «روند حملات و تهدیدها علیه آردرن رو به افزایش بود. بیشترین حملات از جانب گروه‌های طرفدار تئوری توطئه و ضد واکسن‌ها صورت می‌گرفت که با سیاست‌های دولت درخصوص اجباری کردن تزریق واکسن و قرنطینه مخالف بودند.»

جاسیندا آردرن این مساله را دلیل اصلی نمی‌داند اما تاثیرگذاری آن را انکار نمی‌کند: «من نمی‌خواهم این تصویر را از خود به جای بگذارم که ناملایمتی‌هایی که انسان‌ها در عالم سیاست با آن روبه‌رو هستند، دلیل کناره‌گیری از صحنه است. بله این مساله تاثیر دارد، به هر حال ما انسان هستیم اما این مساله پایه و اساس اصلی تصمیم من نبود.» او می‌افزاید: «تصمیماتی که باید گرفته می‌شد سخت و طاقت‌فرسا بوده است. می‌دانم که این منصب چه چیزهایی می‌طلبد و می‌دانم که دیگر آن‌قدر در توان ندارم که بتوانم عدالت را برقرار کنم. مساله به همین سادگی است.»

 

به جرم زن بودن

نگاهی به تاریخچه حملات علیه آردرن نشان می‌دهد که او واقعا و تنها به دلیل «زن بودن» بارها و بارها مورد حمله قرار گرفته است. روزنامه واشنگتن‌پست نوشته است که جاسیندا آردرن نیز مانند بسیاری از رهبران زن در جهان از آزار و اذیت‌هایی که افراد و گروه‌هایی با نگاه جنسیت‌زده بر آنها تحمیل کرده‌اند رنج می‌بُرد.

این آزارها و رفتارهای جنسیت‌زده تنها به فضای آنلاین بازنمی‌گشت. به نوشته این روزنامه، در سال 2012 زمانی که آردرن به عنوان یک نماینده پارلمان فعالیت می‌کرد با توهین یکی از همکارانش مواجه شد که به او گفت «خفه‌شو عزیزم.» مدت کوتاهی پس از آنکه او به عنوان نخست‌وزیر انتخاب شد، گرت مورگان، اقتصاددان شناخته‌شده نیوزیلندی در توییتر نوشت که آردرن باید ثابت کند که چیزی بیشتر از «خوکی که از رژلب استفاده کرده» است. در زمان نخست‌وزیری نیز جاسیندا آردرن بارها ازسوی نویسندگان و فعالان رسانه‌ای مورد توهین قرار گرفت. برخی به او لقب «خاله سیندی» داده بودند. «سیندی» اسم مخففی است که برخی در کودکی جاسیندا آردرن را با آن خطاب می‌کردند اما نخست‌وزیر فعلی نیوزیلند آن را دوست نداشت. برخی دیگر نخست‌وزیر نیوزیلند را «عزیزم» می‌خواندند و برخی دیگر با نام «کمونیست زیبا» از او یاد می‌کردند. یکی از مجریان فاکس‌نیوز، رسانه محبوب راستگرایان افراطی در ایالات متحده در تحلیل و بررسی مساله کناره‌گیری جاسیندا آردرن، او را «زنی با دندان‌های بزرگ» لقب داد.

در یکی از مشهورترین نمونه‌ها، در کنفرانس خبری مشترک آردرن با سانا مارین نخست‌وزیر فنلاند که او نیز یکی از اهداف حملات زن‌ستیزانه است یک خبرنگار مرد از آنها پرسید: «بسیاری از مردم می‌خواهند بدانند آیا شما به این دلیل باهم دیدار کرده‌اید که زن هستید و تقریبا در یک سن و سال توانسته‌اید به قدرت برسید یا واقعا این دیدار شما نتایجی برای روابط دو کشور در پی دارد؟» آردرن که آشکارا از این سوال متعجب شده بود پاسخ داد: «من تعجب می‌کنم. آیا واقعا کسی از باراک اوباما (رییس‌جمهور پیشین ایالات متحده) و جان کی (نخست‌وزیر سابق نیوزیلند که روز تولد او 5 روز با تولد اوباما فاصله دارد) به دلیل همسن بودن چنین سوالی را می‌پرسید؟ اینکه دو زن با یکدیگر دیدار می‌کنند به این دلیل نیست که همجنس هستند.»

براساس آمارهایی که سازمان ملل متحد منتشر کرده، زنان در عرصه سیاست در جهان حضور به‌مراتب کمتری نسبت به مردان دارند به‌طوری که در سال 2022، تنها 28 کشور در جهان از سوی رهبران زن نمایندگی می‌شوند. سازمان ملل متحد می‌گوید با روند فعلی، برابری جنسیتی در عرصه سیاست دست‌کم تا 130 سال آینده محقق نخواهد شد.

آردرن در سال 2018، در شرایطی که نخست‌وزیر بود فرزند خود را به دنیا آورد و به دومین زنی تبدیل شد که حین اداره دولت فرزندش را به دنیا می‌آورد. سفر او به نیویورک و حضور در مجمع عمومی سازمان ملل متحد با فرزند سه ماهه‌اش توجه بسیاری از رسانه‌ها را به خود جلب کرده بود. او می‌گوید دوست دارد در آینده به عنوان «یک رهبر خوب» به یاد آورده شود نه یک «رهبر زن خوب».

 

کناره‌گیری در چه شرایطی؟

براساس نظرسنجی‌های منتشر شده در ماه‌های اخیر حزب کارگر نیوزیلند، حزب متبوع جاسیندا آردرن با افت محبوبیت در برابر رقیب سرسخت خود رو به رو بود اما با این حال، کماکان آردرن یکی از محبوب‌ترین سیاستمداران در این کشور به حساب می‌آمد. اسکای‌نیوز نوشته است براساس نظرسنجی اخیر یونیون-کریا که تنها چند روز پیش از کناره‌گیری خانم آردرن انجام شده، محبوبیت حزب کارگر با افت 1.4 درصدی نسبت به ماه دسامبر به 31.7 درصد رسیده بود در حالی که نتایج این نظرسنجی محبوبیت حزب ملی نیوزیلند به عنوان اصلی‌ترین رقیب حزب کارگر را 37.2 درصد نشان می‌داد.

گاردین در پایان سال 2022 نوشته بود: «در حالی که مدیریت موفق کووید از حافظه جمعی پاک می‌شد، مردم به طور بدبینانه‌ای به آینده کشور نگاه می‌کردند. براساس نتایج نظرسنجی‌ها در سال 2021، بیش از 70 درصد مردم از عملکرد دولت و مسیر حرکت کشور راضی بودند اما این رقم در پایان سال 2022 به حدود 30 درصد رسید.»

استفان کالینسون، تحلیلگر شبکه خبری سی‌ان‌ان نوشته است که جاسیندا آردرن به عنوان رهبری که به نمادی از ترقی‌خواهی بدل شده بود -در دوره‌ای که سیاستمدارانی نظیر دونالد ترامپ در جهان به قدرت می‌رسیدند- توانست عملکرد موفقی از خود به جای بگذارد تحسین بسیاری از جمله در خارج از نیوزیلند را برانگیخته بود. به نوشته او، «برای بسیاری از روسای جمهوری و نخست‌وزیرها، جاه‌طلبی و میل به باقی‌ماندن در قدرت کار را به جایی می‌رساند که آنها از واگذاری داوطلبانه قدرت سر باز می‌زنند.» کالینسون در تحلیل خود جاسیندا آردرن را به جرج واشنگتن تشبیه می‌کند و می‌نویسد: «درست مانند امروز آردرن، جرج واشنگتن رییس‌جمهور ایالات متحده فهمید که در یک دموکراسی، سخت‌ترین کار به دست آوردن قدرت نیست بلکه دانستن زمان واگذاری آن است.»

نیوزیلند در ماه اکتبر یک انتخابات سراسری خواهد داشت و تحلیلگران می‌گویند حزب کارگر هنوز شانس بسیار خوبی برای تغییر فضا و پیروزی در انتخابات داشت اما آردرن ترجیح داد از قدرت کناره‌گیری کند و یک چهره جدید حزب را در انتخابات سراسری هدایت کند.

 

اقتصاد رو به افول

بزرگ‌ترین عاملی که باعث شد از محبوبیت جاسیندا آردرن کاسته شود، مساله اقتصاد است. براساس آمارهای دولتی، نرخ تورم در نیوزیلند در حال حاضر 7.2 درصد است و پیش‌بینی می‌شود در پایان سال و به دلیل سیاست‌هایی که برای کنترل تورم اتخاذ شده این کشور با نوعی رکود خفیف روبه‌رو شود. افزایش نرخ سوخت و مواد غذایی از جمله مواردی بوده که نارضایتی عمومی را افزایش داده است. در طول یک سال نرخ مواد غذایی در نیوزیلند به صورت میانگین 10.7 درصد افزایش یافته بود. شان ته‌پو، تحلیلگر سیاسی به روزنامه گاردین در این باره می‌گوید: «شما ممکن است ساعت‌ها درخصوص نقش عوامل خارجی نظیر جنگ اوکراین در افزایش تورم توضیح دهید اما این توضیحات هیچ تاثیری روی نگاه رای‌دهندگان نخواهد داشت. آنها هر بار که برای خرید مواد غذایی پول پرداخت می‌کنند یا هر بار که باک بنزین ماشین‌شان را پر می‌کنند به عملکرد دولت فکر می‌کنند.»

روزنامه نیویورک تایمز نیز نوشته است که بدتر شدن وضعیت در حوزه‌های مسکن و بهداشت و درمان در ماه‌های اخیر نیز از جمله عوامل افت محبوبیت حزب کارگر بود.

 

کاندیداهای جایگزینی آردرن

از گزینه‌های مختلفی برای جایگزینی جاسیندا آردرن، نخست‌وزیر نیوزیلند نام برده می‌شود. براساس گزارش وبسایت بی‌بی‌سی، کریس هیپکینز که در حال حاضر مسوولیت اداره آموزش و پرورش و پلیس را برعهده دارد، محتمل‌ترین گزینه برای جایگزینی آردرن است. کریس هیپکینز 44 ساله است و در نوامبر 2020 به عنوان وزیر مقابله با کووید 19 منصوب شد و روند مقابله با این بیماری در نیوزیلند را رهبری کرد. کایری آلان، 39 ساله وزیر فعلی دادگستری از دیگر کسانی است که از او به عنوان یک گزینه برای نخست‌وزیری نام برده می‌شود. مایکل وود، 42 ساله، وزیر حمل و نقل و ایمنی محل کار نیز در لیست جانشینان احتمالی قرار دارد. رای‌گیری برای انتخاب نخست‌وزیر جدید روز یکشنبه 22 ژانویه انجام خواهد شد.