تهران مذاکرات محرمانه با اروپا را آغاز کند/ تجدیدنظر در سیاست‌های داخلی الزامی است

علی بیگدلی، کارشناس سیاست خارجی در روزنامه اعتماد نوشت:

سیاست‌های انتقام‌جویانه و تلافی‌جویانه در قبال قطعنامه اخیر پارلمان اروپایی، رویکرد صحیحی نیست. پیشنهاد من این بود که قبل از اینکه پارلمان اروپا در این خصوص تصمیم‌گیری می‌کرد، ایران باید یک هیات دیپلمات آگاه از شرایط کنونی روابط ایران و اروپا به چند پایتخت مهم و موثر اروپایی، مانند آلمان، فرانسه، ایتالیا و حتی بریتانیا اعزام می‌کرد تا با مذاکره با دولت‌های این کشورها جلوی برخی از این اقدامات گرفته ‌شود. اما متاسفانه ما از ابتدای انقلاب تاکنون در عرصه دیپلماسی همواره دیر به خود جنبیده‌ایم و فرصت‌ها را برای جلوگیری از آسیب به منافع کشور از دست داده‌ایم. بعد از هر اتفاق و اقدام علیه منافع ایران، برخی رفتارهای غیردیپلماتیک و تبلیغ رفتارهای انتقام‌جویانه باعث می‌شود که پرستیژ و موقعیت منطقه‌ای و بین‌المللی ایران هم تخریب شود و همزمان میزان محبوبیت ما در داخل کشور کاهش پیدا کند.

متاسفانه گروهی از نیروها در داخل کشور رویه‌های صحیح و متعارف بین‌المللی را رعایت نمی‌کنند و اساس را بر این می‌گذارند که در واکنش به هر اتفاقی درخواست کنند که قایق‌های تندروی ما جلوی کشتی‌های عبوری از تنگه هرمز را بگیرند و آنها را به ایران بیاورند. چنین واکنش‌هایی هیچ نتیجه مثبتی در پی ندارد و فقط باعث مخدوش‌تر شدن چهره بین‌المللی ایران در جامعه جهانی می‌شود.

البته برخی مقام‌ها و شخصیت‌های داخلی، فقط با هدف حفظ موقعیت و میزهای کنونی خودشان ممکن است واکنش‌های تند و غیرمنطقی در مقابل این موضوع نشان بدهند. به اعتقاد من، بهترین راه اقدام دیپلماتیک پیش از اتخاذ تصمیم پارلمان اروپا بود. البته این قطعنامه یک تصمیم الزام‌آور نیست و برای الزام‌آور شدن و قانونی شدن، چنین تصمیمی باید در شورای اروپا اتخاذ شود. در شورای اروپا هم هر تصمیمی تنها از طریق اجماع امکان‌پذیر است و حتی مخالفت یک دولت هم جلوی تصویب آن را خواهد گرفت. 

برای اقدام دیپلماتیک هنوز هم دیر نشده است، هنوز هم امکان این وجود دارد که جمهوری اسلامی ایران از طریق اقدامات دیپلماتیک به مهار تنش در ارتباط با اروپا بپردازد. الان هم وزارت امورخارجه جمهوری اسلامی ایران فرصت دارد که هیات بلندپایه دیپلماتیکی را به کشورهای اثرگذار و مهم اروپایی اعزام کند تا با این کشورها گفت‌وگو شود. یکی از شروط موفقیت چنین مذاکراتی این است که تهران آمادگی داشته‌باشد تا در برخی سیاست‌های داخلی تجدیدنظر کند.

حسین امیرعبداللهیان، وزیر امورخارجه ایران، اخیرا در مصاحبه‌ای که با یک شبکه تلویزیونی ترکیه در سفرش به این کشور داشت، تاکید کرد که ایران تمامیت ارضی اوکراین را می‌پذیرد و به‌رغم روابط خوبی که با روسیه دارد، الحاق کریمه، لوهانسک و دونتسک به روسیه را هرگز نپذیرفته است. چنین واکنش‌هایی از سوی تهران، واکنش‌های منطقی است که می‌تواند در احیای وجهه بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران اثر زیادی داشته‌باشد. به‌رغم اینکه تهران، هرگز الحاق این سرزمین‌ها را به روسیه به رسمیت نشناخته‌بود، اما تاکنون موفق نشده است که این موضع خود را به خوبی برای کشورهای اروپایی که از سوی روسیه احساس تهدید می‌کنند، به روشنی توضیح دهد و حتی ممکن است اروپایی‌ها این حرف‌های وزیر خارجه ایران را باور نکنند. اما اینها قدم‌های کوچکی هستند که در راستای احیای روابط ایران و اروپا اثرگذار هستند.

همزمان ضروری است که تهران به مذاکرات، حتی محرمانه با پایتخت‌های اروپایی همت کند و سیاست‌های خود را برای طرف اروپایی به خصوص در مورد جنگ اوکراین و مسائل داخلی توضیح دهد. از جمله مسائلی که تهران باید برای طرف‌های اروپایی روشن کند، تعهد تهران به اجرای حقوق بشر است. فراموش نکنیم که قطعنامه اخیر پارلمان اروپایی در واکنش به اعتراضات اخیر در ایران بود. خواست رعایت حقوق بشر، دخالت در امور داخلی کشورها نیست، بلکه اعلامیه جهانی حقوق بشر ضمیمه منشور ملل متحد است و ایران هم به عنوان امضاکننده این منشور از بنیانگذاران سازمان ملل متحد محسوب می‌شود.