نگرانی فرانسه از جادوگر کرملین

دو چیز وجود دارد که روس‌ها از دولت می‌طلبند: «نظم داخلی» و «قدرت خارجی». ولادیمیر پوتینِ تخیلی در رمان «جادوگر کرملین» هم همین را می‌گوید؛ رمانی که به بررسی عملکرد درونی دولت او می‌پردازد. این رمان فرانسوی‌ها را مجذوب خود کرده، برنده جوایز شده و بیش از ۴۳۰هزار نسخه فروخته است.

به گزارش دنیای اقتصاد، «کنستانت مهوت» در گزارش ۲۱ژانویه در نیویورک‌تایمز نوشت: این رمان که اندکی پس از حمله روسیه به اوکراین در فوریه گذشته منتشر شد، به راهنمایی محبوب برای درک انگیزه‌های پوتین تبدیل شده است. این رمان همچنین نویسنده سوئیسی-ایتالیایی خود، یعنی «جولیانو دا امپولی» را به یک «کرملین‌شناس» مطلوب تبدیل کرده است که برای تحلیل تحولات جنگ به ناهار با نخست‌وزیر فرانسه و برنامه خبری صبحگاهی فرانسه دعوت شد. این موفقیت قدرت تداوم ادبیات در فرانسه را نشان می‌دهد؛ جایی که رمان‌ها مدت‌هاست بحث‌های عمومی را شکل داده‌اند. الیزابت بورن، نخست‌وزیر از طریق یک سخنگو گفت که «از کتاب او که تخیل و واقعیت را درهم می‌آمیزد و رویداد‌های بین المللی و نگ در اوکراین را منعکس می‌کند، واقعا لذت می‌برد.»

اما در کشوری که آثار ادبی نوعی «آزمون رورشاخ» است، موفقیت این رمان نگرانی‌هایی را درباره اینکه آیا این رمان به دیدگاه فرانسه درباره روسیه شکل می‌دهد یا نه، ایجاد کرده است. مخالفان آن می‌گویند که این کتاب تصویری کاملا هوادارانه از پوتین را ارائه می‌دهد که ممکن است بر سیاست کشوری تاثیر بگذارد که پیش‌تر به‌عنوان کشوری بسیار «اغماض‌نگر» درباره رهبر روسیه، محکوم شده است. «جادوگر کرملین» که گاهی به یک مقاله می‌ماند، حول روایتی تخیلی از یک دستیار قدرتمند و دیرینه پوتین ساخته شده که درباره انحطاط غرب، هدف ایالات متحده برای به زانو درآوردن روسیه و ترجیح روس‌ها برای یک رهبر قوی می‌اندیشد؛ نکاتی خاص کرملین که به گفته منتقدان در تمام صفحات، بدون چالش دیده می‌شود.

در بهترین حالت، محبوبیت این کتاب همان چیزی است که «ژرار آرود»، سفیر سابق فرانسه در ایالات متحده، آن را «نوعی شیفتگی فرانسوی‌ها به روسیه» می‌خواند که توسط تاریخ مشترک انقلاب، امپراتوری و شاهکار‌های فرهنگی تقویت شده است. منتقدان می‌گویند در بدترین حالت، این نشان‌دهنده دیدگاه‌های ملایم‌تر از پوتین است که در فرانسه پایدار مانده و ممکن است موضع این کشور را در قبال جنگ شکل دهد، همان‌طور که در فراخوان‌های رئیس‌جمهور مکرون برای عدم تحقیر روسیه منعکس شده است. «سیسیل وایسی» دانشمند علوم سیاسی متخصص روسیه در دانشگاه رن۲، گفت: «این کتاب کلیشه‌های تبلیغات روسی را با چند تفاوت ظریف بیان می‌کند. وقتی موفقیت آن را می‌بینم، مرا نگران می‌کند.»

کالبدشکافی سیاست برای «دا امپولی» چیز جدیدی نیست. او که معاون سابق شهردار فلورانس ایتالیا و مشاور نخست‌وزیر ایتالیا بود، تاکنون ده‌ها مقاله سیاسی به زبان‌های ایتالیایی و فرانسوی منتشر کرده است؛ از جمله مقاله‌ای درباره نامزدی ریاست جمهوری باراک اوباما در سال۲۰۰۸. اما «دا امپولی» می‌خواست داستان‌های تخیلی را بیازماید و از شیوه‌ای که قدرت روسیه تبلیغ می‌شود، «همراهی» داشت؛ بنابراین او راوی اولین رمان خود را از یکی از جذاب‌ترین چهره‌های کشور، «ولادیسلاو ی. سورکوف»، الگوبرداری کرد. «دا امپولی» گفت: «چالش کتاب در نظر گرفتن دیدگاه شیطان است.»