روزنامه اعتماد گزارش می‌دهد:
پرواز دلار در بغداد
چگونه دستورالعمل‌های تحمیلی آمریکا باعث افزایش قیمت دلار و تشدید تورم در عراق شد
به نوشته وال‌استریت‌ژورنال، عمده دلار نقدی مورد نیاز عراق هر چند ماه یک بار توسط هواپیماهای امریکایی از طریق فدرال رزرو ایالت نیویورک به عراق فرستاده می‌شود.
شهاب شهسواری- استمرار بحران ارزی در عراق باعث شد تا محمد شیاع السودانی، نخست‌وزیر عراق، روسای بانک مرکزی و بانک تجارت عراق را از کار برکنار کند. قیمت دلار در عراق از پاییز سال جاری، همزمان با روی کار آمدن دولت جدید و اجرای دستورالعمل‌های جدید فدرال رزرو نیویورک که مسوولیت تامین ارز مورد نیاز عراق را بر عهده دارد و تحریم‌های وزارت خزانه‌داری امریکا علیه چند بانک عراقی، به شکل پیوسته در حال افزایش است.
در طول سه ماه گذشته قیمت دلار در عراق ۱۲ درصد افزایش یافته و از حدود ۱۴۵۰ دینار به ازای هر دلار به نزدیک ۱۶۷۰ تا ۱۶۹۰ دینار به ازای هر دلار رسیده است. این بالاترین قیمت دلار از سال ۲۰۰۴ تاکنون محسوب می‌شود. قیمت دلار در عراق، طی سال‌های گذشته بین ۱۴۵۰ تا ۱۴۷۰ دینار به ازای هر دلار ثابت مانده‌بود. افزایش قیمت دلار در عراق باعث افزایش گسترده قیمت کالاهای مصرفی به ویژه در بخش خوراکی شده است.
در عین حال برخی کارشناسان اقتصادی در ایران هم مدعی شده‌اند که کاهش عرضه دلار در بانک‌ها و صرافی‌های عراقی، بر افزایش قیمت دلار در ایران هم موثر بوده است. از آنجا که بخش عمده کالاهای اساسی و نیازهای مصرفی مردم عراق از طریق واردات انجام می‌شود، افزایش قیمت دلار به شکل مستقیم در قیمت کالاها در این کشور تاثیر گذاشته و در طول هفته‌های گذشته قیمت کالاهای مصرفی در این کشور به شکل قابل توجهی افزایش یافته است.
بانک مرکزی عراق سال ۲۰۰۴ بعد از اشغال عراق توسط امریکا با همکاری دولت امریکا و فدرال رزرو ایالت نیویورک تاسیس شد. بخش عمده اقتصاد عراق وابسته به دلار است. به نوشته وال‌استریت‌ژورنال، عمده دلار نقدی مورد نیاز عراق هر چند ماه یک بار توسط هواپیماهای امریکایی از طریق فدرال رزرو ایالت نیویورک به عراق فرستاده می‌شود. در واقع دولت عراق، به‌رغم صادرات روزانه سه میلیون بشکه نفت، برای تامین ارز مورد نیاز خود کاملا وابسته به فدرال رزرو نیویورک است.
مبادلات ارزی بین بانک‌ها به صورت آنلاین انجام می‌شود و در نهایت میزان بستانکاری ارز بانک‌ها توسط بانک مرکزی عراق محاسبه می‌شود و درخواست دلار نقدی به فدرال رزرو نیویورک برای تامین ارز ارسال می‌شود. این فرآیند باعث شده است که عراق به‌رغم درآمدهای کلان ارزی، برای تامین ارز نقدی خود کاملا وابسته به یک بانک امریکایی باشد و در صورت تغییر سیاست‌های فدرال رزرو نیویورک، بازار ارز عراق دچار التهاب شدید می‌شود. به نوشته رسانه‌ها روزانه نزدیک به ۲۵۰ میلیون دلار بین حساب‌های دولتی عراق و فدرال رزرو نیویورک جابه‌جا می‌شد اما این رقم هفته گذشته به ۳۰ میلیون دلار کاهش پیدا کرده است.
تازه‌ترین التهاب در بازار عراق، نتیجه تغییر سیاست‌های فدرال رزرو نیویورک است که قواعد سختگیرانه‌تری برای انتقال ارز در بانک‌های عراق تعیین کرده است. وال‌استریت ژورنال هفته پیش نوشته‌بود که مقام‌های امریکایی خواسته‌اند که سختگیری‌های بیشتری در خصوص انتقال ارز در حساب‌های بانکی بانک‌های خصوصی عراق اعمال شود. به نوشته وال‌استریت ژورنال این سختگیری‌های جدید از ماه نوامبر در گفت‌وگوهای دو کشور مورد توافق قرار گرفته بود و مقام‌های امریکایی معتقدند که افزایش اخیر در قیمت دلار در عراق، ارتباطی با سختگیری‌های جدید ندارد. با این حال، قواعد جدید جلوی نزدیک به ۸۰ درصد از کل تراکنش‌های ارزی در بانک‌های عراق را گرفته است. این تراکنش‌ها به دلیل عدم ارایه اطلاعات کافی در مورد حساب مقصد یا خطاهای دیگر مسدود شده‌اند.
جهانبخش سنجابی، دبیر اتاق بازرگانی مشترک ایران و عراق به خبرگزاری ایلنا می‌گوید: «تبدیل دینار به دلار در عراق باید زیر نظر فدرال رزرو امریکا باشد. این موضوع عرضه دلار در بازار عراق را کاهش می‌دهد؛ به بیان دیگر وقتی 15 بانک از شبکه بانکی کشور دچار محدودیت می‌شوند اما از سوی دیگر تقاضا ثابت است این موضوع باعث افزایش نرخ دلار در بازار عراق می‌شود.»
بر اساس مقررات جدید، یک سامانه آنلاین ایجاد شده است که هر فرد قبل از نقل‌وانتقال ارزی باید اطلاعات تراکنش خود را در این سامانه ثبت کند. همچنین بانک مرکزی عراق چهار بانک عراقی را از هرگونه نقل‌وانتقال دلار منع کرده است. این چهار بانک، بانک اسلامی آسیا، بانک خاورمیانه عراق، بانک اسلامی انصاری و بانک القبوض هستند. به نوشته رسانه‌های امریکایی سختگیری‌های بیشتر در نقل و انتقال ارز در بانک‌های عراقی با هدف جلوگیری از «قاچاق ارز» به ایران و سوریه انجام می‌شود. به نوشته رسانه‌ها، امریکا محدودیت‌هایی را برای ۱۵ بانک عراقی در خصوص نقل و انتقال ارز اعمال کرده است.
برکناری روسای بانک‌های مرکزی و تجارت عراق
محمد شیاع السودانی، نخست‌وزیر عراق، مصطفی غالب مخیف، رییس بانک مرکزی عراق را برکنار کرد. به گزارش میدل‌ایست‌نیوز و به نقل از خبرگزاری رسمی عراق، سودانی همزمان علی محسن العلاق را به عنوان سرپرست بانک مرکزی عراق منصوب کرد. وی همچنین دستور بازنشستگی سالم چلبی، مدیر بانک تجارت عراق را نیز صادر و بلال حمدانی را با حفظ سمت به عنوان مدیر بانک تجارت عراق منصوب کرد. علی محسن العلاق در سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۰ رییس بانک مرکزی عراق و نماینده عراق در صندوق بین‌المللی پول و پیش از آن از ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۴ رییس شورای مشترک مبارزه با فساد بود. وی همچنین در سال‌های ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۴، در هر دو دولت نوری‌المالکی دبیرکل هیات دولت عراق و در سال‌های ۲۰۰6-۲۰۰4 بازرس کل وزارت نفت عراق بوده است.
تماس‌های مستمر با واشنگتن برای کنترل قیمت دلار
دولت سودانی تلاش می‌کند که از طریق گفت‌وگو با مقام‌های امریکایی، وضعیت قیمت ارز را در این کشور کنترل کند. رسانه‌ها از دیدارهای مستمر سفیر امریکا در عراق با نخست‌وزیر این کشور و همچنین تماس‌های دیگر نخست‌وزیر عراق با واشنگتن، از جمله احتمال مطرح شدن این موضوع در سفر قریب‌الوقوع سودانی به واشنگتن خبر می‌دهند. به نوشته المانیتور، آلینا رومانووسکی، سفیر ایالات متحده امریکا در عراق، به صورت مستمر با نخست‌وزیر عراق در تماس است. به نوشته این پایگاه خبری امریکایی، دو طرف تاکنون نزدیک به ۱۰ جلسه حضوری با یکدیگر داشته‌اند و تمام این جلسات موضوع نرخ برابری ارز در صدر دستور کار گفت‌وگوها بوده است.
فواد حسین، وزیرخارجه عراق در گفت‌وگو با پایگاه خبر دووداو، ضمن تایید گفت‌وگوهای نخست‌وزیر عراق با مقام‌های امریکا در خصوص نرخ برابر ارز گفته است: «نخست‌وزیر، محمد شیاع السودانی، به صورت روزانه با کمیته اقتصادی دیدار برگزار می‌کند تا این مشکلات را که به بانک مرکزی عراق مربوط می‌شود، حل‌وفصل کند.» وی تاکید کرد: «محمد شیاع السودانی در حال گفت‌وگو با ایالات متحده است تا نرخ برابری دینار عراق را در برابر دلار بهبود بخشد و به زودی برای گفت‌وگو به واشنگتن سفر می‌کند.»
بازداشت گسترده دلال‌های ارز در بغداد
به نوشته رسانه‌های عراقی، طی روزهایی ماموران امنیت اقتصادی در بغداد با هجوم به محله‌های کفاح و حارثیه که بورس صرافی‌ها و محل خرید و فروش دلار در پایتخت عراق است، تعدادی از صاحبان صرافی‌ها را بازداشت کردند. به نوشته شفق‌نیوز، بازداشت تعدادی از صراف‌ها باعث شده است تا صرافی‌های بغداد، فعلا خرید و فروش دلار را متوقف کنند. با رسیدن قیمت دلار به مرز ۱۶۵۰ دینار، دولت عراق، تعدادی از صراف‌ها را به دلیل آنچه «سفته‌بازی» و «دلالی» توصیف می‌کرد، بازداشت کرد. یکی از صراف‌های محله حارثیه به شفق‌نیوز گفته است: «هر چند صرافی‌ها همچنان باز هستند، اما خرید و فروش دلار متوقف شده است.» این صراف عراقی گفته است که امنیت اقتصادی برای کنترل قیمت، افرادی را با لباس مبدل به عنوان خریدار به صرافی‌ها اعزام می‌کند تا از خرید و فروش دلار به قیمت مصوب بانک مرکزی مطمئن شود. این صراف عراقی ضمن انتقاد از این رویکرد دولت عراق گفته است که با تحت فشار گذاشتن صرافی‌های رسمی، خرید و فروش دلار به بازار سیاه منتقل خواهد شد.
خبرگزاری رسمی عراق، خبر بازداشت تعدادی از «دلالان» بازار ارز را تایید کرده است. به گزارش میدل ایست نیوز، منابع امنیتی عراق روز دوشنبه اعلام کردند: «پس از اعلام اداره اطلاعات و امنیت بغداد مبنی بر وجود گروهی از صرافی‌ها در خیابان الکفاح که در حال ایجاد اخلال در بازار ارز و زیر پا گذاشتن دستورات بانک مرکزی هستند، یگان‌های این اداره با هماهنگی نیروهای امنیتی، 4 متهم را در حین فروش غیرقانونی ارز دستگیر کردند.» این منابع افزودند: «مراحل دستگیری متهمان پس از اخذ تاییدات قضایی وفق ماده 420 قانون مجازات عراق بود. اقدامات لازم برای رسیدگی به پرونده این متهمان انجام شد و این متهمان به مراجع مربوطه معرفی شدند.»
تحریم هوشمند علیه ایران
جهانبخش سنجابی، دبیر اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق، افزایش نرخ ارز در عراق را با افزایش نرخ ارز در ایران مرتبط می‌داند و معتقد است که اقدام امریکا در خصوص سختگیری‌های بیشتر برای نقل‌وانتقالات ارز در عراق، نه یک اقدام برای مبارزه با پولشویی بلکه یک تحریم هوشمند علیه ایران است.
وی در گفت‌وگو با خبرگزاری ایلنا، با بیان اینکه دلار در بازار آزاد ایران تابعی از نرخ دلار در بازارهای جنبی از جمله کابل و عراق به‌ویژه سلیمانیه است، افزود: «محدودیت‌ها برای تبدیل حواله‌های دینار به دلار باعث رشد قیمت دلار در بازار آزاد ایران شده است.»
سنجابی در پاسخ به این پرسش که آیا این مصوبه می‌تواند در کنترل پولشویی تاثیری بگذارد، گفت: «به نظر می‌رسد که این قانون ارتباطی با پولشویی ندارد در واقع این مساله نوعی تحریم هوشمند است. این مجموعه اقدامات امریکایی دو هدف را دنبال می‌کند؛ نخست، شبکه نقل‌وانتقالات ایران را از محل ارز ناشی از صادرات و تامین ارز فیزیکی و تبدیل ریال به دلار با توجه به حجم مسافرت‌های دوجانبه کاهش می‌دهد و تامین ارز فیزیکی را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد که افزایش قیمت دلار را به همراه دارد و نکته دوم این است که بخواهند یکسری سوداگری را کنترل کنند پس این مساله ارتباطی با پولشویی ندارد.»
دیدگاه تان را بنویسید