علیه چین و روسیه، بدون اشاره به ایران

محمدحسین لطف‌الهی- سخنرانی سالانه رییس‌جمهور ایالات‌متحده نشان داد مقابله با چین و روسیه و رقابت قدرت‌های بزرگ اصلی‌ترین اولویت سیاست خارجی ایالات‌متحده است و موضوع ایران جایی در میان اولویت‌های اصلی ندارد.

به گزارش روزنامه اعتماد، رییس‌جمهور ایالات‌متحده در سخنرانی شامگاه سه‌شنبه به وقت محلی تاکید کرد که متعهد به مقابله با چین از طریق «مدرن‌سازی نیروهای نظامی به منظور حفظ ثبات و جلوگیری از اقدامات خصمانه» است. او چین را کشوری توصیف کرد که به دنبال «تسلط بر جهان در حوزه صنعت و فناوری» است. او در این سخنرانی از ضرورت حفاظت از نقش امریکا در زنجیره تامین و تولید گفت و به تهدیدی که از جانب چین در این حوزه وجود دارد، اشاره کرد. بایدن همچنین حمله نظامی ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهور روسیه به اوکراین را «آزمونی برای همه اعصار» خواند. اولویت‌های سیاست خارجی ایالات‌متحده در سخنرانی بایدن تماما به «رقابت قدرت‌های بزرگ» خلاصه می‌شد.

این سخنرانی جو بایدن کاملا توصیف‌کننده اولویت‌های کاخ سفید در حوزه سیاست خارجی بود. رییس‌جمهور امریکا به ‌طور خاص و مفصلا به دو موضوع چین (مهم‌تر) و روسیه (مهم) پرداخت و نشان داد که بعد از سال‌ها مداخله امریکا در خاورمیانه و جنوب آسیا، موضوعات مربوط به این حوزه‌ها دیگر جایی در سخنرانی سالانه رییس‌جمهور ایالات متحده ندارد. بایدن درباره مساله چین در «سخنرانی وضعیت کشور» گفت: «من متعهد هستم که با چین کار کنم، جایی که بتوانیم منافع امریکا را پیش ببریم و به نفع جهان باشیم. اما اشتباه نکنید؛ همان‌طور که هفته گذشته به وضوح بیان کردیم، اگر چین حاکمیت ما را تهدید کند، برای محافظت از کشورمان اقدام خواهیم کرد.» بایدن در ادامه سخنان خود به چالش روابط با چین پرداخت و گفت: «قبل از اینکه من به قدرت برسم، داستان درباره این بود که چگونه جمهوری خلق چین در حال افزایش قدرت خود و امریکا در حال زوال در جهان است. اما شکل ماجرا دیگر تغییر کرده است.» رییس‌جمهور ایالات متحده عنوان کرد که به رییس‌جمهوری چین گفته است ایالات‌متحده به دنبال رقابت است و نه درگیری.

بایدن گفت: «ما در حال سرمایه‌گذاری برای قوی کردن امریکا هستیم. سرمایه‌گذاری در نوآوری امریکا، در صنایعی که آینده را رقم خواهند زد، صنایعی که دولت چین قصد دارد بر آنها تسلط یابد.» او درباره موضوع روسیه و جنگ اوکراین هم اظهار کرد: «یکسال پیش برای نخستین‌بار در صحن کنگره سخنرانی وضعیت کشور را ایراد کردم، درست چند روز پس از آنکه ولادیمیر پوتین حمله وحشیانه خود را به اوکراین آغاز کرده بود. حمله مرگبار روسیه، تداعی‌کننده تصاویری از مرگ و ویرانی بود که اروپا در جنگ جهانی دوم متحمل شد... تهاجم پوتین آزمونی برای اعصار بوده است. آزمونی برای امریکا، آزمونی برای دنیا. آیا ما از ابتدایی‌ترین اصول دفاع می‌کنیم؟ آیا ما از حق حاکمیت دفاع خواهیم کرد؟ آیا ما از حق مردم برای زندگی آزاد از استبداد دفاع خواهیم کرد؟ آیا ما از دموکراسی دفاع خواهیم کرد؟» رییس‌جمهوری امریکا تاکید کرد که او توانست با رهبری خود ناتو را متحد بسازد و یک ائتلاف جهانی ایجاد کند.

جو بایدن گفت: «ما در مقابل تجاوزات پوتین ایستادیم. ما در کنار مردم اوکراین ایستادیم.» او همچنین خطاب به سفیر اوکراین گفت: «ما تا هر زمانی که طول بکشد در کنار شما خواهیم بود. ملت ما برای گسترش آزادی، عزت و صلح بیشتر، نه فقط در اروپا، بلکه در همه جای جهان تلاش می‌کند.» در شرایطی که حمله نظامی روسیه به اوکراین یکی از اصلی‌ترین اولویت‌های سیاست خارجی دولت ایالات‌متحده به حساب می‌آید و کاخ سفید به‌طور روزانه مجبور به موضع‌گیری و ارایه اخبار در این حوزه است، صحبت‌های اخیر جو بایدن، رییس‌جمهور امریکا در دومین سخنرانی سالانه در کنگره ثابت می‌کند که از نگاه امریکایی‌ها، چین بزرگ‌ترین و مهم‌ترین رقیب ایالات‌متحده در بلندمدت است. ان‌پی‌آر می‌نویسد: «پیام امسال بایدن درباره موضوع اوکراین هم مختصرتر و هم متفاوت‌تر بود و رییس‌جمهور امریکا ترجیح می‌داد ضمن انتقال پیام خود در موضوع اوکراین، به موارد دیگری که در اولویت بودند هم بپردازد.»

جاناتان گایر، تحلیلگر ارشد سیاست خارجی معتقد است هرچند موضوع رقابت‌ قدرت‌های بزرگ یکی از مهم‌ترین موضوعات پیش روی ایالات‌متحده در عرصه جهانی است اما نباید تمام تمرکز رییس‌جمهور ایالات‌متحده روی این مساله می‌بود و باید به چالش‌های مهم دیگری که وجود دارد نیز پرداخته می‌شد. او نوشته است: «بایدن گفت برای پیروزی در این رقابت باید همه ما متحد شویم. این اما تنها بخشی از مساله است. موضوعات مهم دیگری نظیر بحران تغییرات اقلیمی - که البته رییس‌جمهور اشاره‌ای به آن داشت- وجود دارد که رسیدگی به آنها نیازمند همکاری با همه کشورها و شکل‌گیری ائتلاف‌هاست. مقابله با روسیه و چین شاید برای کسب توجه و پیروزی در رقابت‌های سیاسی در واشنگتن کافی باشد اما برای دستیابی به اهداف بزرگ‌تر و رسیدگی به مشکلات بزرگ‌تر کافی نیست.»

دفاع از سیاست‌های داخلی

رییس‌جمهوری ایالات متحده در سخنرانی سالانه خود که در کنگره امریکا ایراد شد از کارنامه یکساله خود در احیای اقتصاد کشور دفاع کرد.  رییس‌جمهوری امریکا در بخشی از سخنان خود با ت اکید بر اینکه «ما تنها کشوری هستیم که از دل هر بحرانی، قوی‌تر از زمانی که وارد آن شدیم، بیرون آمدیم» گفت: «دو سال پیش، اقتصاد ما به تلاطم افتاد. امشب که اینجا ایستاده‌ام، ما رکورد ایجاد ۱۲ میلیون شغل را زده‌ایم - بیشتر از شغل‌هایی که هر رییس‌جمهوری تا به حال، ظرف مدت چهار سال ایجاد کرده است.»

جو بایدن با اشاره به اینکه «دو سال پیش، کووید، مشاغل و کسب‌وکارهای ما را به تعطیلی کشاند، مدارس را بست و هزینه زیادی برای ما به بار آورد» تاکید کرد که «امروز، کووید، دیگر زندگی ما را کنترل نمی‌کند.» بایدن در این سخنرانی ۷۳ دقیقه‌ای تلاش کرد تا تصویری از امریکا به دست بدهد که نسبت به دو سال پیش و آغاز کار او به عنوان رییس‌جمهوری به طرز چشمگیری بهبود یافته است. به گزارش یورونیوز، او در سخنرانی خود ۱۳ بار از عبارت «کار را تمام کنید» استفاده کرد و قانونگذاران کنگره از دو حزب را تشویق کرد تا از لوایح دولت برای محدود کردن هزینه‌های انسولین برای تمامی امریکایی‌ها، مقابله با تغییرات آب و هوایی، افزایش مالیات بر ثروتمندان و شرکت‌ها و همین‌طور ممنوعیت سلاح‌های تهاجمی حمایت کنند.

این درحالی است که جمهوری‌خواهان منتقد جدی سیاست‌های بایدن هستند و در تمامی جبهه‌های یاد شده، احتمال تصویب لوایح دولتی حتی کمتر از زمانی است که کنگره تحت کنترل انحصاری دموکرات‌ها بود. او همچنین در سخنرانی سالانه وضعیت کشور خود، بار دیگر از کنگره خواست تا میزان سقف بدهی دولت را افزایش دهد. او تاکید کرد که دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری سابق امریکا که متعلق به حزب جمهوری‌خواه بود، در چهار سال متوالی کسری بودجه این کشور را افزایش داد، افزایشی چشمگیر که باعث افزایش بدهی دولت شد. در پی این اظهارات بایدن، بسیاری از جمهوری‌خواهان مخالفت خود را با او ابراز کرده و بایدن را «هو کردند».

او اما ادامه داد: نزدیک به ۲۵درصد از بدهی کلی دولت که در ۲۰۰ سال گذشته انباشته شده، در دولت دونالد ترامپ ایجاد شده است. اینها حقیقت است. بروید بررسی کنید. بررسی کنید که در آن زمان کنگره چه کار کرد. آنها به درستی سه بار سقف بدهی مجاز را افزایش دادند و شرط و شروط یا بحرانی هم در کار نبود. آنها بدهی‌های امریکا را پرداخت کردند تا از یک فاجعه اقتصادی پیشگیری شود. او که این اظهارات را برای کسب حمایت از درخواست افزایش سقف بدهی دولت مطرح کرد، افزود: پس امشب از شما می‌خواهم که نگذارید اعتبار و ایمان امریکا هرگز زیر سوال رود. رییس‌جمهوری امریکا همچنین خواستار تصویب «کف مالیات بر درآمد میلیاردرها» شد و گفت: هیچ میلیاردری نباید نرخ مالیات کمتری از یک معلم یا یک آتش‌نشان داشته باشد.

بایدن افزود که به باور او و بسیاری از شهروندان امریکا، قانون مالیاتی این کشور عادلانه نیست. او گفت: براساس طرح من، هیچ‌کس که کمتر از ۴۰۰۰۰۰ دلار در سال درآمد داشته باشد، یک پنی اضافی مالیات پرداخت نخواهد کرد. بایدن همچنین آن‌دسته از نمایندگان جمهوری‌خواه را که با تصویب لایحه عظیم زیرساخت‌ها در امریکا مخالفت کرده بودند، مورد انتقاد قرار داد. او اندکی پس از آنکه در سخنرانی خود خواستار همکاری و اتحاد دو حزب شده بود، گفت: از دوستان جمهوری‌خواه که با این طرح موافق یا مخالف بودند تشکر می‌کنم. او با لحنی کنایه‌آمیز گفت: حتی کسانی که با تصویب این لایحه مخالف بودند اکنون از من بودجه می‌خواهند تا طرح را در مناطق تحت حوزه انتخابیه خود اجرا کنند! اما ایرادی ندارد. قول داده بودم که رییس‌جمهوری تمامی امریکایی‌ها باشم. به این پروژه‌ها هم بودجه می‌دهیم. این اولین سخنرانی سالانه بایدن در کنگره پس از شکست دموکرات‌ها در انتخابات مجلس نمایندگان و از دست دادن اکثریت مجلس محسوب می‌شد.

رییس‌جمهور امریکا با این حال گفت «دلیلی وجود ندارد که ما نتوانیم با هم در این کنگره جدید کار کنیم». در جریان این نطق، کوین مک‌کارتی رییس مجلس نمایندگان از حزب جمهوری‌خواه و از منتقدان بایدن که تازه به قدرت رسیده، پشت سر رییس‌جمهور امریکا نشسته بود