هیاهو برای امضای چند یادداشت تفاهم با چین

سی‌ان‌ان درباره سفر ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور به چین نوشت: ‌ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور ایران، اندکی پیش از عزیمت برای اولین سفر رسمی خود به چین انتقاداتی ضمنی از متحد قدرتمند خود مطرح کرد و گفت که روابط دو کشور انتظارات را برآورده نکرده است.

به گزارش روزنامه هم میهن، رئیسی، اولین رئیس‌جمهور ایران که طی دو دهه برای یک سفر دولتی وارد چین شده و مشتاق بود به پکن بگوید که به‌اندازه کافی از تهران، به‌خصوص از نظر اقتصادی، حمایت نکرده است، با اشاره به روابط تجاری و اقتصادی گفت: «متأسفانه باید بگویم که ما در این روابط به‌طور جدی عقب مانده‌ایم.» او گفت که بخشی از ماموریت او اجرای برنامه مشارکت راهبردی چین و ایران است. پیمانی که طبق آن، پکن در ازای عرضه ثابت نفت ایران طی یک دوره 25ساله تا 400 میلیارد دلار در اقتصاد ایران سرمایه‌گذاری می‌کند. رئیسی گفت: «روابط اقتصادی به رکود رسیده است و دو ملت باید آن را جبران کنند.»

انتقاد عمومی در آستانه این سفر تاریخی، ناامیدی جمهوری اسلامی که تحت تحریم شدید است را از متحدی که از بسیاری جهات به یکی از معدود خطوط حیات اقتصادی ایران تبدیل شده است، نشان داد.

هنری روم، کارشناس ارشد موسسه واشنگتن برای سیاست خاور نزدیک، به سی‌ان‌ان گفت: «این سخنرانی احتمالاً بازتابی از ناامیدی تهران از تردیدهای چین در مورد تعمیق روابط اقتصادی با ایران بود. به نظر می‌رسد همان مسائلی که سال‌ها روابط چین و ایران را محدود کرده است، بر جای خود باقی بمانند.»

تریتا پارسی، نایب‌رئیس موسسه کوئینسی در واشنگتن دی‌سی می‌گوید: «دستاورد‌های رئیسی از این سفر، اگر نتیجه‌ای نداشته باشد، بسیار محدود خواهد بود. ایرانی‌ها در حال حاضر در موقعیتی نیستند که یک دیدار به‌خودی‌خود به‌اندازه کافی برای آنها خوب باشد. آنها به چیزی بیشتر از این نیاز دارند.»

با این حال، اینکه آیا ایران از آنچه چین به ایران ارائه کرده، راضی است یا خیر، هنوز مشخص نیست. پارسی می‌گوید: «اگرچه ممکن است در پی این بازدید به محتوای بیشتری دست یابیم، اما واقعیت این است که رئیسی، هم به اصل و هم به اعلام توافقات ملموس نیاز دارد». او افزود: «از سوی دیگر، به‌نظر می‌رسد چین تمایل دارد ‌موضوعات را کم‌اهمیت‌ جلوه دهد، زیرا شراکت و روابطش با کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس در تضاد با ایران است و همچنین چین می‌خواهد روابط پرتنش خود با ایالات‌متحده را متعادل ‌کند.» چین و ایران در بیانیه مشترکی اعلام کردند که مایل به همکاری برای اجرای برنامه جامع راهبردی و ادامه همکاری در تجارت، کشاورزی، صنعت، انرژی‌های تجدیدپذیر، زیرساخت‌ها و سایر زمینه‌ها هستند.

روز چهارشنبه، حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران که رئیسی را در سفر به چین همراهی کرده بود، با بیان اینکه دو کشور بر سر راه اجرای برجام توافق کردند، گفت: «ایران به نتایج مذاکرات خوش‌بین است. شی‌جین‌پینگ رئیس‌جمهور چین نیز دعوت برای سفر به ایران در آینده را پذیرفت.» سفر رئیسی در حالی انجام می‌شود که پکن روابط خود را با عربستان سعودی، تقویت می‌کند و نفت ارزان روسیه به‌طور بالقوه صادرات نفت خام ایران به چین را تهدید می‌کند.

در حالی که تحریم‌های غرب اقتصاد ایران را ضعیف کرده است، پکن به حفظ اقتصاد تهران کمک کرده است. چین بزرگترین مشتری نفت ایران است، اما نفت ارزانی از ایران خریداری می‌کند چراکه دیگر کشورها حاضر به خرید نفت ایران نیستند. با این حال، متحد دیگر تهران، روسیه، بازار نفت آسیایی خود را توسعه داده، زیرا چین نفت بیشتری از روسیه به قیمت ارزان خریداری می‌کند. به این ترتیب یکی از آخرین خطوط حیات اقتصادی ایران تهدید می‌شود.

جاکوپو سیتا، یکی از همکاران سیاست‌گذاری در بنیاد بورس و بازار در لندن گفت که انتظار ندارد این دیدار نتیجه‌ای بیش از به‌رسمیت شناختن مشارکت چین با ایران داشته باشد.

او به سی‌ان‌ان گفت: «از منظر اقتصادی رئیسی در این سفر چیزی به‌جز یکسری یادداشت تفاهم جدید و برخی معاملات جزئی، به‌دست نخواهد آورد.»