ایران و عربستان رویای اسرائیل را به باد دادند؟

رویای اسرائیل برای تشکیل ائتلاف عربی علیه ایران روز جمعه با انتشار خبر میانجیگری چین برای احیای روابط دیپلماتیک بین ایران و عربستان با شکست همراه شد.

به گزارش فرارو به نقل از هاارتص، رویای اسرائیل برای تشکیل ائتلاف عربی علیه ایران روز جمعه با انتشار خبر توافق ایران و عربستان سعودی برای احیای روابط بل شکست همراه شد. این اعلامیه چشمگیر احتمالا نقشه منطقه‌ای دوستان و دشمنان را دوباره ترسیم می‌کند و بازتاب جهانی خواهد داشت.

این توافق مشروعیت بسیار مورد نیاز ایران را در جهان عرب فراهم می‌کند و می‌تواند به معاملات بیش‌تر با کشور‌های عربی مانند مصر منجر شود، راه را برای پایان دادن به جنگ در یمن هموار کند، راه حلی قابل اجرا برای بحران لبنان ارائه دهد و حتی منجر به از سرگیری مذاکرات برای نجات توافق هسته‌ای شود.

نزدیکی عربستان و ایران، ایالات متحده را وادار خواهد کرد که جایگاه خود در منطقه را مورد ارزیابی مجدد قرار دهد. به هر حال، این چین و نه واشنگتن یا مسکو بود که توانست یک صورت فلکی پیچیده سیاسی را که به طور سنتی تحت نظارت آمریکا بود دوباره جمع کند. تجدید روابط دیپلماتیک بین عربستان سعودی و ایران در دو سال گذشته روند کندی داشته است. پنج دور گفتگو با میانجیگری عراق در بغداد یا با هدایت عمان که میان ایران و آمریکا در پیش از توافق هسته‌ای در سال ۲۰۱۵ میلادی میانجیگری کرده بود برگزار شد.

عربستان سعودی و ایران روابط خود را در سال ۲۰۱۶ پس از اعدام "نمر النمر" روحانی برجسته شیعه توسط سعودی‌ها قطع کردند. اعدام آن روحانی شیعه باعث حملات تلافی جویانه علیه سفارت عربستان سعودی در تهران شد. یک سال پیش از آن، عربستان سعودی یک حمله همه جانبه و وحشیانه را علیه جنبش انصارالله مورد حمایت ایران در یمن آغاز کرد که خود سبب باز شدن در‌ها برای مداخله ایران در یک درگیری منطقه‌ای دیگر در کنار عملیات آن کشور در عراق و لبنان شد.

جنگ فاجعه بار در یمن با بیش از ۱۵۰۰۰۰ کشته به نقطه اصلی اختلاف واشنگتن و متحدان اروپایی آن کشور از سویی و ریاض از سوی دیگر تبدیل شده است. قتل بیرحمانه "جمال خاشقجی" روزنامه نگار منتقد پادشاهی سعودی نیز حکم ریختن بنزین روی آتش را داشت و "محمد بن سلمان" رهبر عربستان را به شخصیتی نامحبوب در واشنگتن تبدیل کرد.

همزمان ایران اجرای بخشی از توافق هسته‌ای خود را آغاز کرده بود شرکت‌های بین المللی در‌های آن کشور را برای ورود می‌کوبیدند قرارداد‌های سرمایه گذاری کلان نهایی شده بود و به نظر می‌رسید ایران که مفاد توافق را عاقلانه دنبال کرده بود در راه است تا ظهوری دوباره داشته باشد و جایگزین عربستان سعودی به عنوان متحد اصلی امریکا و غرب شود.

وضعیت مخمصه سعودی‌ها زیاد دوام نیاورد. به دنبال فشار اسرائیل ترامپ از توافق هسته‌ای خارج شد و "معامله قرن" را همراه با توافق ابراهیم پیش برد و برای ایجاد اتحاد منطقه‌ای ضد ایرانی فشار آورد. در سال ۲۰۲۱ میلادی این اتحاد ثابت کرد که یک تلاش واهی بوده است.

امارات نیرو‌های خود را از یمن خارج کرد و سعودی‌ها را تنها گذاشت تا با آن بجنگند. یک سال پس از آن در آگوست ۲۰۲۰ میلادی ابوظبی و کویت روابط دیپلماتیک خود را با ایران احیا کردند. یک ماه پیش از آن بایدن سفری جنجالی به جده داشت و به شکلی ضعیف با محمد بن سلمان دست داد.

سفر بایدن باعث ایحاد هیچ گونه رابطه عاشقانه واقعی‌ای بین رهبران امریکا و سعودی نشد و در ماه اکتبر بایدن یک زنگ بیدارباش جدی دریافت کرد زمانی که عربستان سعودی اعلام کرد که سهمیه‌های تولید نفت را افزایش نمی‌دهد این در حالی بود که بایدن از سعودی‌ها خواسته بود این کار را برای کاهش قیمت نفت افزایش یافته ناشی از جنگ در اوکراین انجام دهند.

این تنها ضربه سعودی‌ها نبود. در ماه دسامبر چهار جنگنده سعودی هواپیمای "شی جین پینگ" رئیس جمهور چین را هنگام فرود در جریان یک سفر رسمی یا بهتر است بگوییم سلطنتی به پادشاهی سعودی اسکورت کردند. این اولین سفر شی به عربستان نبود، اما این بار او برای امضای یک توافق نامه اتحاد استراتژیک آمده بود که معاملات تجاری و سرمایه گذاری به ارزش ده‌ها میلیارد دلار و مهم‌تر از آن توسعه راکتور‌های انرژی هسته‌ای برای تولید انرژی داخلی را شامل می‌شد.

عربستان سعودی سال‌هاست که از آمریکا می‌خواهد در ساخت راکتور‌های هسته‌ای به آن کشور کمک کند. با این وجود، خواسته‌های آمریکا از جمله اصرار بر پایبندی سعودی‌ها به مقررات آژانس بین المللی انرژی اتمی هرگونه همکاری در این زمینه را از مسیر خود خارج ساخت.

در سال ۲۰۲۰ میلادی وال استریت ژورنال اخبار نگران کننده‌ای را گزارش داد مبنی بر آن که چین و عربستان سعودی برای بهره برداری از ذخایر عظیم اورانیوم پادشاهی سعودی با یکدیگر همکاری می‌کنند و اندکی پس از آن سازمان‌های اطلاعاتی ایالات متحده اعلام کردند که در حال راستی آزمایی گزارش‌هایی هستند مبنی بر اینکه عربستان سعودی به دنبال ساخت یک راکتور هسته‌ای با همکاری چین است.

وال استریت ژورنال در هفته جاری گزارش داد که عربستان سعودی از ایالات متحده برای ایجاد ضمانت‌های امنیتی و کمک برای ایجاد برنامه هسته‌ای غیرنظامی خود به عنوان شرط عادی سازی روابط بین پادشاهی عربستان و اسرائیل درخواستی را مطرح کرده است، اما کنگره ایالات متحده از ارائه چنین کمک‌هایی جلوگیری کرده است.

پس از آن به نظر می‌رسد که عربستان سعودی راه حلی را در چین پیدا کرده است کشوری که با آن در سال ۲۰۱۷ تفاهم نامه ساخت راکتور هسته‌ای را امضا کرد.

چین به متحد استراتژیک اصلی عربستان سعودی و ایران تبدیل شده کشوری که برای ۲۵ سال با چین قرارداد همکاری اقتصادی ۴۰۰ میلیون دلاری امضا کرده است. با این وجود، چین و ایران هر دو می‌دانند که تحقق ظرفیت بالقوه اتحادشان به امضای یک توافق هسته‌ای جدید بستگی دارد.

چین به عنوان میانجی بین ایران و عربستان سعودی وارد عمل شده تا ائتلافی را بدون نیاز به خدمات یا تضمین‌های ایالات متحده در خدمت منافع هر سه کشور قرار دهد. مهم‌تر از همه آن که چین به عنوان یک قدرت اقتصادی و استراتژیک در منطقه جای ایالات متحده را می‌گیرد قدرتی که اسرائیل نفوذ کمی بر آن دارد.