برگ برنده ریاض در مذاکرات با قطب‌های جهانی کدام است؟

سید عماد حسینی- وقتی چند ماه پیش ریاض پایان اختلافات خود را با تهران اعلام و در پکن توافقنامه از سرگیری روابط را امضا کرد، بسیاری آن را اقدامی غیرمترقبه، غافلگیرکننده و حتی برهم‌زننده قواعد بازی حاکم بر منطقه توصیف کردند.

این مساله چنان ذهن تحلیلگران منطقه‌ای را به خود مشغول کرده که با گذشت چند ماه از این توافق وحتی بعد از افتتاح نمایندگی‌های دیپلماتیک دو کشور، همچنان پرسش‌های زیادی در مورد اهداف پنهان ریاض در انجام این اقدام مطرح می‌کنند.

شاید یکی از پاسخ‌ها به این ابهامات را فیصل بن فرحان وزیر خارجه عربستان سعودی چند روز پیش اعلام کرد.

او پنجشنبه گذشته در نشست مطبوعاتی با همتای آمریکایی‌اش که برای قبولاندن سازش با اسرائیل به ریاض سفر کرده بود، گفت: ما سرگرم توسعه برنامه هسته‌ای بومی هستیم و کشورهای دیگر از جمله واشنگتن به دنبال مشارکت در توسعه آن هستند.

اظهارات بن فرحان در حالی بازگو می‌شود که بارها درخواست ریاض برای دریافت کمک هسته‌ای از آمریکا با مخالفت قاطع کنگره این کشور مواجه شده است.

همین اظهارات کافی بود تا برخی از تحلیلگران به این نتیجه برسند که ریاض برای انگیزه دادن به آمریکا در همسویی با برنامه‌هایش، به سوی تهران گرایش پیدا کرده و با گروکشی مساله سازش با اسرائیل که البته به تعبیر صحیح‌تر آن، اعلام علنی سازش با اسرائیل است، قصد دارد کاخ سفید و به طور حتم کنگره را مجاب به پذیرش این درخواست خود کند.

باید اعتراف کرد ریاض به طرز هوشمندانه‌ای در حال بهره‌برداری از شرایط فعلی یعنی نزدیک شدن آمریکا به انتخابات ریاست‌جمهوری از یک سو و تنگنای شدید داخلی نتانیاهو و نیاز هر دو طرف (بایدن و نتانیاهو) به دستاورد بزرگ رسانه‌ای همچون سازش ریاض با تل‌آویو است و از این طریق اسب خود را برای دستیابی به اهداف برنامه هسته‌ای‌اش زین کرده است.

سال‌ها پیش در اوج تنش‌آفرینی عربستان علیه ایران، محمد بن سلمان در گفت‌وگویی تلویزیونی تلویحاً به احتمال خریدن یک بمب هسته‌ای از پاکستان اشاره کرده بود، اما ظاهراً این برنامه که به طور حتم با ولخرجی‌‌هایی از سوی ریاض هم همراه بوده، در حال حاضر و در سایه معادلات منطقه‌ای و جهانی برای بن سلمان به یک رویا و شاید هم یک توهم تبدیل شده یا حداقل نشان داده است هزینه‌های بسیار گزافی برایش به بار خواهد آورد.

به همین خاطر مشاوران ولیعهد به شدت جاه‌طلب سعودی، استفاده از دو اهرم فشار، همکاری هسته‌ای با چین به طور علنی و در صورت نیاز تهدید به کمک گرفتن از دانش هسته‌ای ایران، را به شکل غیررسمی برای واشنگتن ارسال کرده است به این امید که گروه‌های فشار یهودی در آمریکا بتوانند این بار به طرز کارآمدی به کمک برنامه‌های بن سلمان بشتابند.

به بیانی واضح‌تر، سعودی‌ها این بار به طور شفافی به مواضع مخالف کنگره در مقابل برنامه هسته‌ای خود پاسخ می‌دهند و به دولت آمریکا اعلام می‌کنند، ایالات متحده تنها طرفی نیست که می‌تواند به پیشبرد برنامه هسته‌ای عربستان کمک کند، فرصت واشنگتن در این زمینه محدود است و اگر کاخ سفید به دنبال سازش ریاض-تل‌آویو است، بهای آن همان برنامه هسته‌ای است، تخفیفی هم در این زمینه داده نمی‌شود و در صورت مخالفت، ریاض گزینه‌های دیگری هم روی میز دارد.