اگر هیچ تفاهمی بین ایران و آمریکا وجود نداشته باشد، شرایط از کنترل خارج می شود

کوروش احمدی، دیپلمات سابق ایران در نیویورک می‌گوید برخی اظهارات در داخل ایران حکایت از این باور دارد که گویا دولت آمریکا در سال انتخابات دست به ماجراجویی‌های جدیدی نخواهد زد. این فرض از جهاتی درست است. اما تنها در صورتی درست است که حزب مخالف در آمریکا نتواند دولت را به تعلل و ضعف در برابر رقبا و دشمنان خارجی متهم کند. اگر توازن حساسی که در چنین مواردی وجود دارد به هم بخورد، کاخ سفید ممکن است ماجراجویی در خارج را تنها راه برای تقویت موقعیت خود در داخل تصور کند

به گزارش «انتخاب»، بنابرادعای آژانس، حجم و میزان اورانیوم غنی شده ایران طی هفته‌های اخیر افزایش داشته است. در این بین، زد و خورد بین امریکا و نیرو‌های مقاومت اوج گرفته است. وال استریت ژورنال با توجه به این دو اتفاق می‌گوید توافق نانوشته ایران و امریکا در عمان عملا دچار فروپاشی شده است.  

برای بررسی موضوع فوق، گفت‌وگو کردیم با کوروش احمدی، دیپلمات سابق ایران در سازمان ملل. مشروح مصاحبه «انتخاب» با کوروش احمدی به شرح زیر است:

 • ارزیابی شما در مورد گزارش جدید آژانس در مورد افزایش حجم و میزان تولید اورانیوم شصت درصدی در ایران چیست و چقدر اهمیت دارد؟  

انتشار بخش‌هایی از یک گزارش رافائل گروسی به اعضای آژانس توسط سخنگوی آژانس اتفاق مهمی است. سخنگوی آژانس مدعی شده است که تولید اورانیوم با غنای ۶۰ درصد طی هفته‌های گذشته ۳ برابر شده است و به ۹ کیلو در ماه افزایش یافته است. وی مدعی شده که ایران از ژوئن گذشته تا اواخر نوامبر ۳ کیلو از این نوع اورانیوم را تولید می‌کرده و به این ترتیب اکنون سطح تولید به ۹ کیلو در ماه که در نیمه اول ۲۰۲۳ معمول بوده، بازگشته است. این ادعا اگر درست باشد به این معنی است که ایران طی یک دوره حدودا ۵ ماهه تولید اورانیوم ۶۰ درصد را به یک سوم کاهش داده بود و در نوامبر مجددا تولیدش را به سطح قبل از ژوئن بالا برده است. البته قابل توجه است که آقای محمد اسلامی رئیس سازمان انرژی اتمی ایران تاکید کرده که هیچ کار جدیدی انجام نشده و ایران تنها فعالیت‌های جاری خود را دنبال می‌کند. ایشان این گزارش جدید آژآنس را در راستای انحراف افکار عمومی از غزه بر روی ایران دانسته است؛ لذا هنوز نمی‌دانیم که آیا گزارش آژانس درست است یا خیر. اما اگر درست باشد، می‌تواند به معنی قدم مهمی در جهت افزایش تنش بین ایران و آژانس در ادامه تنش‌های قبلی و نیز بین آمریکا و اسرائیل از یک طرف و ایران از طرف دیگر باشد. طبعا در این صورت تفاهم نانوشته که طی ماه‌های اخیر بسیار موضوع بحث بوده، لطمه خواهد خورد. کاهش سطح غنی سازی باخلوص بالا قطعا می‌توانسته بخش مهمی از چنین تفاهمی بوده باشد.

• اکنون با این اوصاف چه بلایی بر سر توافق نانوشته می‌آید؟  

اگر هیچ تفاهمی بین ایران و آمریکا وجود نداشته باشد، شرایطی که طی ۶-۵ ماه گذشته تحت کنترل بوده می‌تواند از کنترل خارج شود و اگر طرفین کاری برای کنترل مجدد اوضاع نکنند، شرایط خطرناکی می‌تواند شکل گیرد. مسئله این است که در جریان جنگ تجاوزگارانه اسرائیل علیه غزه هر لحظه امکان اتفاقی یا سوءمحاسبه‌ای یا برخوردی تصادفی وجود داشته است. تاکنون ایران و بازیگران غیردولتی نزدیک به ایران عملکرد مناسبی برای جلوگیری از خارج شدن بحران از کنترل داشته اند. طرف مقابل نیز سعی داشته تا تمرکزش را بر غزه حفظ کند و از گسترش دامنه جنگ که موجب درگیری اسرائیل در چند جبهه شود، جلوگیری کند. اکنون که شاید در هفته‌های پایانی جنگ غزه باشیم، ممکن است اسرائیل قصد گسترش دامنه جنگ به لبنان و ایران را داشته باشد و برخی حرکات مانند ترور سردار ایرانی در سوریه و حملات علیه مواضع حزب الله را می‌توان در این رابطه دانست. بویژه ترور سردار ایرانی عملی بسیار تحریک آمیز و ماجراجویانه است و ممکن است با هدف واداشتن ایران به انجام اقدامی در شرایط کنونی که آمریکا در مدیترانه و خلیج فارس و دریای سرخ حضور تقویت شده دارد و در حال آماده باش است، انجام شده باشد. بعید نیست اسرائیل تصمیم گرفته باشد که اگر قرار است دست به تجاوزی علیه ایران و حزب الله بزند این کار را در شرایط کنونی انجام دهد و از صرف حضور آمریکا در منطقه استفاده کند حتی اگر آمریکا عملا دست به اقدامی نزند. در این رابطه ترور سردار ایرانی بسیار مشکوک است.

• افزایش غنی سازی در ایران به عنوان واکنشی به یک کنش انجام گرفته است؟

امید است که گزارش آژانس نادرست و حاصل یک اشتباه یا غرض سیاسی باشد. چرا که اگر ثابت شود که این گزارش درست است ممکن است فشار در داخل آمریکا بر دولت بایدن برای انجام اقدامات ماجراجویانه به حداکثر برسد. طبعا اگر تفاهمات دیگری نیز بین ایران و آمریکا به صورت نانوشته حاصل شده باشد، از این رهگذر ممکن است بطور جدی به خطر بیافتد که نتیجه آن از جمله می‌تواند تلاش‌های مضاعف آمریکا برای جلوگیری از صدور نفت ایران باشد که صرف خبر آن می‌تواند بر اقتصاد ایران تاثیر سوء داشته باشد. بعلاوه مسئله آزادی سپرده‌های ایران در قطر و جا‌های دیگر هنوز ظاهرا قطعی و برگشت ناپذیر نیست.

برخی اظهارات در داخل ایران حکایت از این باور دارد که گویا دولت آمریکا در سال انتخابات دست به ماجراجویی‌های جدیدی نخواهد زد. این فرض از جهاتی درست است. اما تنها در صورتی درست است که حزب مخالف در آمریکا نتواند دولت را به تعلل و ضعف در برابر رقبا و دشمنان خارجی متهم کند. اگر توازن حساسی که در چنین مواردی وجود دارد به هم بخورد، کاخ سفید ممکن است ماجراجویی در خارج را تنها راه برای تقویت موقعیت خود در داخل تصور کند