از بیوتروریسم چه می‌دانید؟/ تعریف سازمان بهداشت جهانی از سلاح بیولوژیکی چیست؟/ خطرناک‌ترین سلاح‌های بیولوژیکی تاریخ کدام‌اند؟

اعتمادآنلاین| مژده اصغرزاده - سازمان بهداشت جهانی سلاح بیولوژیکی را این‌گونه تعریف می‌کند: سلاح بیولوژیکی به میکروارگانیسم‌هایی مثل ویروس، باکتری، قارچ یا سموم دیگر گفته می‌شود که عمداً تولید و پخش می‌شوند تا باعث بیماری و مرگ انسان‌ها، حیوانات و گیاهان شوند.

اعتمادآنلاین به نقل از «who» گزارش می‌دهد که عوامل بیولوژیکی مانند سیاه‌‌زخم، سم بوتولینوم و طاعون موجب می‌شود زندگی مردم به خطر افتد و در نتیجه شمار زیادی از انسان‌ها در مدت‌ کوتاهی جان‌شان را از دست بدهند. ممکن است حمله‌های بیوتروریستی موجب شیوع بیماری‌های واگیردار شود؛ مثل ابولا یا ویروس لاسا که از آنها به صورت عوامل بیولوژیکی استفاده شد.

سلاح‌های بیولوژیکی زیرمجموعه‌ سلاح‌های کشتار جمعی است که این‌گونه سلاح‌ها به سه دسته سلاح‌های شیمیایی، هسته‌ای و رادیولوژیکی تقسیم می‌شوند. استفاده از عوامل بیولوژیکی مشکلی جدی‌ است و خطر به‌کارگیری آنها برای حمله‌های بیوتروریستی رو به افزایش است.

اکنون به نقل از «world atlas» حقایقی را درباره بیوتروریسم مطرح می‌کنیم:

بیوتروریسم نخستین بار در جنگی که سال 1763 بین فرانسه و سرخپوستان آمریکایی در گرفت استفاده شد. ارتش بریتانیا در این جنگ از آبله برای مبارزه با دشمن خود بهره گرفت. پس از آن نیز آلمانی‌ها در جنگ جهانی اول این سلاح را برای مقابله با دشمن به کار بستند. البته این سلاح تاثیر چندانی نداشت، اما استفاده از آن زمینه‌ای برای بهره‌گیری از دیگر سلاح‌های بیولوژیکی آماده کرد.

خطرناک‌ترین سلاح‌های بیولوژیکی که انسان تاکنون استفاده کرده در این ردیف است:

سیاه‌زخم

باکتری باسیلوس انتراسیس (Bacillus anthracis) یکی از مرگبارترین سلاح‌های تاریخ شناخته شده است. این باکتری آن‌قدر خطرناک است که آمریکا آن را تهدیدی برای امنیت ملی‌اش قلمداد کرده و در دسته A خطرناک‌ترین‌ تهدیدات قرارش داده است. هاگ‌هایی که بستر این باکتری هستند بیشتر در خاک یافت می‌شوند، اما می‌توان آنها را در محیط آزمایشگاه نیز کشت داد. عواملی که باعث خطرناک شدن این باکتری می‌شود شیوع سریع و بقای طولانی آن است.

ارتش ژاپن زندانی‌های چینی را در منچوری (Manchuria) عامدانه آلوده کرد که موجب مرگ 10 هزار نفر در طول جنگ جهانی اول شد. ارتش بریتانیا نیز به صورت آزمایشی تخم میکروب آبله را در جزیره گروینارد (Gruinard) اسکاتلند پراکند که این کار تا سال‌ها مردمی را که در حوالی آن منطقه زندگی می‌کردند گرفتار کرد.

سم بوتولینوم

بوتولینوم (Botulinum) سمی است که به سادگی تولید و در هوا، آب آلوده و غذا پخش می‌شود. این سم آن‌قدر خطرناک است که یک گرم از آن میلیون‌ها نفر را از پای درمی‌آورد. این سم سبب فلج شدن عضلات و تاری دید می‌شود. بوتولینوم معمولاً در خاک جنگل‌ها، بستر دریاچه‌ها و رودهای کم‌عمق پیدا می‌شود. گزارش‌ها حاکی از آن است که ارتش ژاپن با تزریق کلستریدیوم بوتولینوم به زندانیان منچوری باعث مرگ شمار زیادی از آنها شد.

آبله

آبله ویروسی خطرناک است که درمان آن نامشخص است. بیش از 300 میلیون نفر در قرن بیستم از بیماری آبله جان باختند. اولین بار ارتش بریتانیا این سلاح بیولوژیکی را علیه سرخپوستان آمریکا به کار برد. پس از آن نیز شوروی در سال 1980 برنامه‌ای برای شیوع ویروس آبله در جریان جنگ سرد طرح‌ریزی کرد. البته با تلاش‌هایی که سازمان بهداشت جهانی طی سال 1967 در طرح مصون‌سازی جهانی صورت داد خطر استفاده از این ویروس کاهش یافت.

تولارمی یا تب خرگوش

این بیماری که مسبب آن باکتری فرانسیسلا تولارنسیس است یکی از سلاح‌های بیولوژیکی خطرناک محسوب می‌شود که طی آن علائمی همچون زخم، تب، اسهال و استفراغ در شخص مبتلا بروز می‌کند. وقتی انسان با حیواناتی که آلوده به این باکتری هستند تماس پیدا کند این بیماری نمود می‌یابد. ارتش شوروی در طول جنگ جهانی دوم در استالینگراد از تولارمی در مقابل نیروهای آلمانی سود جست.

ابولا

این بیماری کشنده که عامل آن ویروس ابولاست اول بار در سال 1976 توجه جهانیان را به خود جلب کرد. انتقال ابولا از طریق تماس صورت می‌گیرد و میزان مرگ‌ومیر 50 درصدی دارد. شواهد محکمی دال بر اینکه این ویروس را سلاحی برای مقابله با دشمن قرار داده‌اند در دست نیست، اما تبدیل آن به سلاحی بیولوژیکی امکان‌پذیر است.

طاعون التهاب ریه

بیماری طاعون از باکتری یرسینیا پستیس (Yersinia pestis) پدید می‌آید. این بیماری به دلیل اینکه در آزمایشگاه و با هزینه‌ای کم به طور گسترده تولید می‌‌شود می‌تواند به صورت سلاحی بیولوژیکی درآید. طاعون یکی از قدیمی‌ترین سلاح‌های بیولوژیکی است که نخستین بار در قرن چهاردهم و در جریان مرگ سیاه اروپا استفاده شد و نهایتاً به مرگ 50 میلیون نفر انجامید. ارتش ژاپن نیز در جنگ جهانی دوم در منچوری از این ویروس استفاده کرد. همچنین دانشمندان روس نوع جدیدی از این بیماری را در دهه 80 میلادی ساختند که در برابر آنتی‌بیوتیک مقاوم بود.

ویروس ماربورگ

تب خونی ماربورگ یکی از کشنده‌ترین بیماری‌هاست. منشاء این بیماری خفاش آفریقایی است. دانشمندان شوروی در دهه 80 میلادی این ویروس را در آزمایشگاه تولید کردند. شواهد گواهی می‌دهند که ویروس ماربورگ مسبب تب کیو (Q) بوده و میزان مرگ‌ومیر آن 90 درصد است.