ویروس کرونا| چگونه ویروس کرونا باعث انفجار کلمات و اصطلاحات جدید شد؟

اعتمادآنلاین| مژده اصغرزاده- ویروس کرونا و شیوع آن در جهان بعضی از عادات روزانه مردم جهان را دستخوش تغییر کرد. ویروس کرونا باعث شده مردم به سبک جدیدی از زندگی روی آورند که در آن رعایت نکات بهداشتی بیش از پیش اهمیت دارد. مردم دنیا برای وفق دادن خود با ویروس کرونا دست به ساخت کلمات جدیدی زدند.

اعتمادآنلاین به نقل از «the conversation» گزارش می‌دهد، واژگان جدید به ما کمک می‌کنند تا از تغییراتی که به طور ناگهانی به بخشی از زندگی روزمره ما تبدیل شده‌اند بهره گیریم. جهان با ویروس کرونا زندگی نرمال جدیدی را در شهرها و جوامع رقم زده است. جامعه دچار این چالش شده است که دریابد چگونه صحبت راجع به ویروس می‌تواند بر زندگی روزمره ما تاثیر بگذارد. ویروس کرونا باعث انفجار کلمات و اصطلاحات جدید، چه در انگلیسی و چه در زبان‌های دیگر، شده است. این واژگان جدید به ما کمک می‌کنند تا از این تغییرات ناگهانی استفاده کنیم.

کاربرد اصطلاحات ابداع‌شده از جمله «خودقرنطینگی» (self-isolating)، «همه‌گیر» (pandemic)، «قرنطینه» (quarantine)، «تعطیلی سراسری» (lockdown) و «کارگران مشاغل ضروری» (key workers) افزایش یافته و این در حالی است که نوواژگی درباره ویروس کرونا/ کووید-19 سریع‌تر از همیشه انجام می‌شود.

عباراتی مانند «حماقت کرونایی» (covidiot) به معنای شخصی که نکات بهداشت عمومی را نادیده می‌گیرد، «مهمانی کوویدئویی» (covideo party) مهمانی‌های آنلاین از طریق زوم یا اسکایپ و «کوِگزیت» (covexit) استراتژی‌ای برای خروج از تعطیلی سراسری ابداع شده است. ویروس کرونا توصیف جدیدی از این پدیده‌ها به دست داده است: «the rona» (صورت کوتاه‌شده کرونا و به معنای زمانی که در قرنطینه هستیم) و «Miley Cyrus» (اشاره به اظهار نظر مایلی سایرس درباره اینکه افراد مشهور ویروس کرونا و ماندن در قرنطینه را حس نمی‌کنند).

اصطلاحات دیگر با تغییرات مادی زندگی روزمره ما مثل «Blursday» (تیره‌روز: روزی نامشخص که به خاطر تاثیر غیرمتجانس تعطیلی سراسری به وجود آمده) تا «zoombombing» (تماس تصویری ناگهانی از طریق برنامه زوم) «WFH» (کار از خانه) و «quaranteam» (تیم‌های آنلاین تشکیل‌شده در زمان تعطیلی سراسری) به افراد کمک می‌کنند تا با تغییر شرایط کاری به مقابله برخیزند.

این کلمات در برابر استعاره‌هایی که مردم استفاده می‌کنند تا در مواجهه با ویروس کرونا واکنش نشان دهند ناچیز است؛ از استعاره‌های جنگ مثل صحبت‌های بوریس جانسون در جلسه توجیهی که در آن اظهار داشت: «این دشمن ممکن است کشنده باشد، اما می‌توان آن را درهم شکست» تا استعاره‌های ورزش، توفان، هیولا، بلایای طبیعی و موارد دیگر در زبان آمده است.

زبان‌شناسان دست‌به‌کار تجزیه و تحلیل این استعاره‌ها شده‌اند، تا جایی که ورونیکا کولر (Veronika Koller) از دانشگاه لنکستر مشغول جمع‌آوری استعاره‌های غیرجنگی‌ای است که مردم به کار می‌برند (خوانندگان می‌توانند با استفاده از هشتگ #ReframeCovid در توییتر در این مطالعه مشارکت کنند). همچنین این موضوع مطرح است که استعاره‌های مختلف در ترغیب پیروی از توصیه‌های بهداشت عمومی و همچنین موضوعات ترجمه، تفسیر و دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی موثرند.

دامنه نوآوری واژگانی در رابطه با ویروس کرونا بسیار وسیع و بی‌سابقه است، با وجود این، ما باید به دوره‌های دیگر تاریخی بنگریم تا درک کنیم چگونه چنین خلاقیت زبانی‌ای در زمان بحران جدی اجتماعی تجلی می‌یابد. جنگ جهانی دوم واژه «رادار» (Radio Detection And Ranging) و کلمه‌های «Fubar» و «Snafu» به معنای آشفتگی را به دنیای واژگان زبان انگلیسی افزود.

از جنگ ویتنام 2 واژه «Clusterfuck» (وضعیت نابسامان) و «fragging» (تکه‌تکه شدن: قتل عمدی یک عضو غیرمستقیم خودی از کمبود نارنجک) را گرفتیم. اخیراً با خروج انگلیس از اتحادیه اروپا (که به آن برگزیت گفته می‌شود) اصطلاحات گوناگونی از جمله «brexiteers» (طرفداران خروج از برگزیت)، «remoaners» (کسانی که از نتایج همه‌پرسی انگلیس شکایت می‌کردند) و «regrexit» (کسانی که از بابت رأی دادن به خروج بریتانیا از برگزیت پشیمان شده‌اند) به دایره واژگان ما اضافه شد. عباراتی همچون عقبدار «backstop»، کنترل شدید روی مرزها «hard borders» و لبه تیغ (نزدیک شدن به زمان خروج از برگزیت) «cliff edge» نیز مفاهیمی تازه یافتند.

تاثیر ماندگار بیماری‌های همه‌گیر بر زبان معمولاً چنین است که نام این بیماری در میان گفت‌وگوهای معمول مردم گنجانده می‌شود که این اتفاق در مورد ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV)، سندرم نقص ایمنی اکتسابی (ایدز)، آنفلوانزای اسپانیایی (1918-1920)، سارس (2002-2004) آنفلوانزای خوکی (2009) و دیگر بیماری‌ها رخ داد؛ اما ویروس کرونا انقلابی پدید آورد و به نظر می‌رسد که گفتمان عمومی را تحت تاثیر قرار داده و فراتر از آن است که تنها یک بیماری جدید به فرهنگ لغت اضافه شود.

با توجه به این فرایند نوآوری واژگانی 2 سوال پیش می‌آید که ارزش پرسیدن دارد: اول اینکه چرا چنین اصطلاحاتی که از ویروس کرونا الهام گرفته شده ساخته شده‌اند؟ و چرا این اصطلاحات این‌قدر سریع در زندگی ما پدیدار شده است؟ از این گذشته، کلمات جدید همواره وارد زبان می‌شود، اما تعداد معدودی از آنها به روشی که با اصطلاحات ویروس کرونا دیده‌ایم در مقیاس وسیع مورد استفاده همگان قرار می‌گیرد.

رونالد کارتر، استاد پیشین انگلیسی مدرن در دانشگاه ناتینگهام، در مقاله‌ای که بسیار بدان استناد شده است این نکته را بیان می‌کند که «بازی کلامی اغلب با هدف طنز انجام می‌شود و بخشی از وظیفه آن کمک به نزدیک کردن مردم به یکدیگر است» و همچنین نگرش عادی به پدیده‌ها را به چالش می‌کشد. کارتر در ادامه تصریح می‌کند که زبان اختراع‌شده فقط کاربرد زینتی ندارد بلکه عملی نیز هست.

ویروس کرونا، تنها در سه ماه، شیوه زندگی ما را اساساً تغییر داده است. این ویروس باعث تعطیلی مشاغل شده و الگوهای کاری ما را دگرگون کرده است. این واژگان جدید به نوعی در صحبت کردن راجع به موضوعات مرتبط با ویروس کرونا کاربرد مفیدی دارند. این کاربردها از تاثیر ویروس بر شغل ما تا اثر دستورالعمل‌های گفته‌‌شده در قرنطینه گسترش می‌یابد. شاید ابداع این واژگان فقط راهی برای شوخی و خندیدن به جهان اطراف ماست. ساخت استعاره‌ها، نوواژه‌ها و ابداع‌های واژگانی که در چند ماه گذشته رخ داد به این واقعیت اشاره می‌کند که خلاقیت زبانی بخش اصلی زبان است و این ویروس روش‌ ما را برای برقراری ارتباط با جهان تغییر داده است.

همچنین این واژگان جدید به افراد کمک می‌کند تا از نگرانی‌های خود درباره بزرگ‌ترین شرایط بحرانی‌ای که جان همه مردم را به خطر انداخته صحبت کنند. این واژگان افراد را به دور مجموعه‌ای از نقاط فرهنگی جمع می‌کند و نوعی «چسب اجتماعی» (social glue) واژگانی است. مردم مثل قدیم نمی‌توانند با هم در ارتباط باشند و به همین دلیل گفت‌وگوهای مشترک به مردم کمک می‌کند تا با یکدیگر در ارتباط بمانند.

شاید یکی از بزرگ‌ترین عوامل گسترش اصطلاحات ویروس کرونا این واقعیت باشد که ما دیجیتالی‌تر از گذشته به هم متصل می‌شویم، به طوری که هنگام شیوع سارس در سال 2002 یا شیوع آنفلوانزای خوکی در سال 2009 به این شکل عمل نمی‌کردیم. رسانه اکنون بخش جدایی‌ناپذیری از زندگی ماست و ما از طریق رسانه‌های مختلف اجتماعی مطالب را با دوستان و خانواده به اشتراک می‌گذاریم. میزان اتصالات آنلاین ما نشانگر آن است که اکنون فرصت بیشتری برای افراد وجود دارد تا بتوانند یک اصطلاح جدید را ابداع کنند و آن را فراتر از اجتماع اطراف خود به اشتراک بگذارند.

خلاقیت زبانی در زمان تحولات قابل توجه اجتماعی یا مدنی، نه تنها منعکس‌کننده عمده نگرانی‌های زمان ماست، بلکه نشان می‌دهد که چگونه افراد برای گفت‌وگو درباره چالش‌ها و زمینه‌های جدید گرد هم می‌آیند. هرچه ویروس کرونا شیوع بیشتری پیدا کند، درک زبان درباره این مساله اهمیت بیشتری خواهد یافت.

مقاله رابرت لارسن، استاد جامعه‌شناسی زبان در دانشگاه بیرمنگام، که در بالا خواندید به بررسی نوواژگان زبان انگلیسی در دوران شیوع کرونا پرداخته و این واژگان را از لحاظ کارکرد بررسی کرده است.