قدس یا اورشلیم؛ چرا مسئله «قدس» مهم‌ترین دلیل سفر پنس به خاورمیانه است؟

اعتمادآنلاین| سفر برنامه ریزی شده مایک پنس، معاون رئیس جمهور ایالات متحده به اسرائیل در روز یکشنبه به دنبال اقدام ترامپ در اعلام قدس به عنوان پایتخت اسرائیل انجام شد. این سفر با هدف آغاز فرایند انتقال سفارت آمریکا به این شهر برنامه ریزی شده است.

به گزارش گروه بین‌الملل اعتمادآنلاین ، رویترز در گزارشی راجع به مناقشه پایتخت فلسطین نوشت: پنس که خود از فرقه مسیحیان انجیلی است، قرار است طی دو روز حضور خود در این کشور و پس از توقف در مصر و اردن، با رهبران اسرائیلی دیدار کند و از دیوار غربی، پارلمان اسرائیل و مرکز یادبود هلوکاست در قدس بازدید به عمل آورد. گفتنی است که رهبران فلسطینی از این دیدار سر باز زده‌اند.

چرا انتقال پایتخت رژیم صهیونیستی نقش مهمی در مناقشه خاورمیانه دارد؟

دین، سیاست و تاریخ

اورشلیم (قدس) شهری مقدس برای یهودیان، مسیحیان و مسلمانان است و هر کدام از این مذاهب مکان‌های مقدس خودشان را در این شهر دارند. ساکنان اورشلیم و همچنین قدرت‌های منطقه‌ای، از جمله مصریان، بابلی‌ها، رومی‌ها، مسلمانان اولیه، صلیبی‌ها، عثمانی‌ها، امپراتوری بریتانیا، و دولت‌های مدرن اسرائیل و همسایگان عربی این کشور بیش از هزار سال است که برای تصاحب این منطقه با یکدیگر جنگیده‌اند.

اورشلیم از نظر دولت اسرائیل پایتخت ابدی و جدایی ناپذیر اسرائیل است، هرچند که جامعه جهانی کاملاً آن را به رسمیت نشناخته است. مردم فلسطین نیز با همین شدت چنین عقیده‌ای دارند. برخی از فلسطینیان معتقدند که قدس شرقی باید پایتخت آینده دولت فلسطینی باشد. این شهر حتی نام‌های متفاوتی دارد. یهودیان به آن اورشلیم یا یروشالییم و اعراب «القدس»، یعنی «پاک و منزه»، می‌گویند.

تاریخ و جایگاه این شهر در دوران جدید

در سال 1947، بنا به تصمیم مجمع عمومی سازمان ملل، قرار شد کشور فلسطین، که در آن زمان تحت حاکمیت بریتانیا بود، به دو دولت عربی و یهودی تقسیم شود. در عین حال با به رسمیت شناختن اهمیت و جایگاه اورشلیم (قدس)، پیشنهاد شد که این شهر و بیت‌لحم تحت حاکمیت بین‌المللی و نظارت سازمان ملل و با جایگاه حقوقی و سیاسی ویژه‌، « corpus separatum»، شناخته شود.

این اتفاق هرگز رخ نداد. با پایان یافتن حکومت بریتانیا در 1948، نیروهای اردنی «شهر قدیمی» و قدس شرقی عرب نشین را تصرف کردند. اسرائیل، قدس شرقی را در جنگ شش روزه 1967 از دست اردن خارج کرد و بدون تأیید جامعه جهانی آن را ضمیمه خاک اسرائیل کرد.

پارلمان اسرائیل در 1980 قانونی را تصویب کرد که به موجب آن شهر «متحد و یکپارچه» اورشلیم به عنوان پایتخت اسرائیل شناخته می‌شد. اما سازمان ملل همچنان قدس شرقی را به عنوان منطقه‌ای اشغالی می‌شناسد، و از آن زمان این مناقشه میان طرف فلسطینی و اسرائیلی بدون راه حل باقی مانده است.

آیا کشورهای دیگر در اورشلیم سفارتخانه دارند؟

در گذشته کشورهای دیگری در اورشلیم سفارتخانه داشتند، اما طی چند سال گذشته از این شهر نقل مکان کردند. جیمی مورالس، رئیس جمهور گواتمالا، در ماه دسامبر اعلام کرد که سفارتخانه کشور خود را از تل آویو به قدس منتقل خواهد کرد. نخست وزیر اسرائیل، پیش‌تر ادعا کرد که کشورهای متعددی خواهان انتقال سفارتخانه‌های خود به اورشلیم هستند، اما از بردن نام آن‌ها خودداری کرد.

در همان ماه، 128 کشور سازمان ملل با صدور قطعنامه‌ای غیر الزام‌آور از ایالات متحده خواستند تا تصمیم خود را برای به رسمیت شناختن فلسطین باطل کند. 9 کشور علیه این قطعنامه رأی منفی دادند و 35 کشور به طور رسمی از دادن رأی خودداری کردند و 21 کشور نیز رأی ندادند.

چه اتفاقی در آینده رخ می‌دهد؟

جدول زمانی انتقال سفارت آمریکا به قدس نامشخص است. از زمان موضع‌گیری ترامپ تاکنون، یعنی 6 دسامبر 2017، اوضاع فلسطین متشنج شده است، مردم فلسطین در قدس، غزه و کرانه باختری اعتراض می‌کنند. در این مدت 18 فلسطینی و یک اسرائیلی نیز کشته شده‌اند.

هرچند که این اعتراضات به اندازه انتفاضه اول و دوم مردم فلسطین در 1987 - 1993 و 2000 - 2005 نبوده، اما خشونت بر سر مسائل دینی و سیاسی در حال افزایش است.

در سال 1969 یک مسیحی هزاره‌گرای اهل استرالیا سعی کرد تا مسجد قدس را به آتش بکشد، اما ناموفق بود. یک سال بعد جنگ شش روزه آغاز شد و نفرت ضد اسرائیلی در سراسر جهان عرب گسترش یافت.

در سال 2000، آریل شارون، سیاستمدار اسرائیلی و سپس رهبر اپوزیسیون، گروهی از قانون‌گذاران اسرائیلی را به مجموعه کوه معبد/حرم شریف هدایت کرد. مردم فلسطین اعتراض کردند و به دنبال آن جدالی خشونت آمیز آغاز و به سرعت به انتفاضه دوم مردم فلسطین، یا انتفاضه الاقصی تبدیل شد.

از ژوئیه گذشته و پس از نصب فلزیاب در ورودی حرم شریف، درگیری‌های مرگبار دیگری آغاز شد که در نتیجه آن دو پلیس اسرائیلی به دست افراد مسلح عرب-اسرائیلی کشته شدند.

رهبران عرب خاورمیانه هشدار دادند که این اقدام ایالات متحده به آشوب بیشتری می‌انجامد و تلاش ایالات متحده را برای آغاز مجدد گفت‌وگوهای صلح میان طرف فلسطینی و اسرائیلی با موانعی جدی روبرو خواهد کرد.