قاسم محبعلی کارشناس سیاست خارجی در گفت‌وگو با «اعتمادآنلاین»
حزب موتلفه تنها دیپلماسی حزبی ایران را دارد/ در دوره اصلاحات چین از حزب مشارکت، دعوت کرده بود/ نگاه امنیتی باعث شده دیپلماسی حزبی نداشته باشیم
مدیرکل سابق امور خاورمیانه وزارت امور خارجه گفت: بحث اول در دیپلماسی حزبی، امکان آن است که آیا دستگاه امنیتی ما اجازه می‌دهد که احزاب ما با یک حزب اروپایی یا آسیایی هم‌فکری و همکاری کنند؟ در این زمینه باید در سپهر سیاسی نقطه نظر حاکمیت به کارکرد احزاب عوض شود.
اعتمادآنلاین| مدت‌ها است که فعالان سیاسی- حزبی کشور از لزوم به کارگیری احزاب در دیپلماسی کشور می‌گویند. اتفاقی که تا به حال کم رخ داده است؛ این درحالی است که احزاب، سازمان‌های مردم‌نهاد در دیپلماسی دیگر کشورها مشارکت فعال دارند. در این کشورها احزاب سیاسی با احزاب هم‌سو و هم‌فکر کشورهای دیگر ارتباط دارند و مجامع و پارلمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی را تشکیل می‌دهند اما دیپلماسی در کشورهایی مانند ایران تنها به عهده دستگاه رسمی دیپلماسی است و از ظرفیت‌های موجود در جامعه مدنی هیچ‌گونه استفاده‌ای نمی‌شود. به نظر در ایران تنها حزب موتلفه با کشور چین ارتباطاتی دارد.
قاسم محبعلی کارشناس سیاست خارجی در این باره می‌گوید که حزب کمونیست چین یا کره شمالی کنگره‌هایی دارند که از احزاب کشورهای دیگر دعوت می‌کنند و از ایران هم حزب موتلفه اسلامی را به عنوان حزب حکومتی دعوت می‌کنند.
او در گفت‌وگو با «اعتمادآنلاین» می‌گوید: چین و کره شمالی از آنجایی که تک‌حزبی هستند از ایران هم حزب موتلفه را به عنوان حزب حاکم برای حضور در کنگره خود دعوت می‌کنند.
او ادامه داد: در دوره اصلاحات حزب کمونیست چین و مالزی از حزب مشارکت هم برای حضور در کنگره‌هایشان دعوت کرده بودند. از نظر دولت و سیستم اطلاعاتی ما هرگونه ارتباط خارجی برای شخصیت‌های سیاسی امری ممنوع تلقی می‌شود و طبیعی است که احزاب و به خصوص احزاب اصلاح‌طلب، امکان دیپلماسی حزبی نداشته باشند.
این کارشناس سیاست خارجی عنوان کرد: در دنیای امروز دیپلماسی سطوح مختلفی دارد؛ به غیر از دیپلماسی رسمی که مربوط به کشور با کشور یا دولت با دولت است؛ دیپلماسی بین احزاب کشورهای اروپایی هم در جریان است. مثلاً احزاب راست یا چپ در اروپا به غیر از محدوده داخلی، مجامع منطقه‌ای و بین‌المللی هم دارند و با احزاب کشورهای دیگر ارتباط تشکیلاتی برقرار می‌کنند.
او افزود: در پارلمان اروپا احزاب به صورت فراکسیون سوسیالیست یا راست و غیره، حضور دارند و احزاب از کشورهای مختلف اروپایی عضو هر یک از این فراکسیون‌ها هستند.
قاسم محبعلی گفت: در ایران چنین تجربه‌ای دیده نمی‌شود و با توجه به محدویت‌هایی که برای احزاب وجود دارد بعید می‌دانم که فعلاً امکان ارتباطات بین‌المللی به وجود بیاید. در ایران موتلفه وضعیت خاصی دارد؛ اتاق بازرگانی‌ها به خصوص اتاق بازرگانی ایران و چین موتلفه‌ای هستند و از این طریق هم ارتباط تجاری و هم ارتباط سیاسی با چین دارند و از این منظر با احزاب دیگر متفاوت هستند.
او افزود: بحث اول در دیپلماسی حزبی، امکان آن است که آیا دستگاه امنیتی ما اجازه می‌دهد که احزاب ما با یک حزب اروپایی یا آسیایی هم‌فکری و همکاری کنند؟ در این زمینه باید در سپهر سیاسی نقطه نظر حاکمیت به کارکرد احزاب عوض شود.
او ادامه داد: در حالی که رفت و آمد مقامات رسمی در ایران با احزاب و پارلمان‌های اروپایی هم با چشم بد نگاه می‌شود طبیعی است که احزاب محدودیت‌های بیشتری داشته باشند. تنها جایی که فرصت برای اینگونه ارتباطات وجود دارد در چارچوب پارلمان‌های کشور ما و کشورهای دیگر است که در آن هم افراد نه به عنوان حزبی بلکه با عنوان پارلمانی در کنگره‌های بین‌المجالس اسلامی یا آسیایی حاضر می‌شوند.
این کارشناس سیاست خارجی گفت: در دنیای امروز همه بازیگران غیردولتی ضمن اینکه بازیگر ملی هستند بازیگر عرصه بین‌المللی هم به حساب می‌آیند؛ سازمان‌های مردم‌نهاد کشورهای پیشرفته که مجامع جهانی هم دارند مانند احزاب سبز، محیط‌زیستی‌ها، سوسیالیست‌ها و... همکاری و همیاری فراملی هم دارند. در ضمن آنها منافع مشترکی هم برای خود تعریف می‌کنند.
او افزود: وقتی دو حزب هم‌نظر در دو کشور روی کار می‌آیند طبیعتاً روابط نزدیکی با هم خواهند داشت برای همین احزاب تلاش می‌کنند احزاب هم‌فکرشان در کشورهای دیگر به قدرت برسند. این امر در کشورهای آزاد و دموکراتیک پذیرفته شده اما در کشورهای جهان سوم خط قرمز و منطقه ممنوعه است.
این عضو حزب اتحاد ملت ایران اسلامی درباره اینکه آیا این حزب راجع به دیپلماسی حزبی نظر مشخصی دارد یا خیر، گفت: این را که در حزب اتحاد ملت به چنین موضوعی فکر شده است، باید از اعضای شورای مرکزی بپرسید اما مشکل بزرگ اصلاح‌طلبان این است که همین که بتوانند خود را نگه دارند، هنر کرده‌اند تا چه برسد به اینکه بخواهند با احزاب خارجی ارتباط داشته باشند!
مدیرکل سابق خاورمیانه وزارت امور خارجه گفت: نکته دیگر هم این است که در بیشتر کشورهای منطقه ما، حزب به معنای واقعی وجود ندارد و تنها پاکستان، ترکیه و هند در این زمینه پیشرفت‌هایی داشته‌اند؛ در پاکستان حزب «مسلم‌لیک» هست که ترکیبی از گرایش محافظه‌کاری و راست به حساب می‌آید و یا «حزب النهضه» که اخیراً انتخابات پاکستان را برد. ترکیه از این منظر پیشرفته‌تر است و هم احزاب چپ دارد و هم احزاب راست هم ملی‌گرا و هم اسلامی.
محبعلی افزود: حتی در این سه کشور هم هنوز احزاب آنقدر پذیرفته نشده‌اند و آستانه تحمل دولت‌ها آنقدر بالا نرفته است که بپذیرند احزاب این کشورها دیپلماسی حزبی داشته باشند.
او ادامه داد: کشورهای شمالی اغلب مانند آذربایجان تک‌حزبی هستند. در کشورهای عربی چیزی به نام حزب خیلی معنی ندارد و فقط عراق در آنجا حضور دارد که احزاب آن هم بیشتر طایفه‌ای و خانوادگی هستند.
قاسم محبعلی در پایان گفت: در خاورمیانه حتی اگر در احزاب فکر دیپلماسی حزبی باشد اما از آنجایی که منطقه ممنوعه به حساب می‌آید چنین امکانی ندارند و این اجازه را دستگاه‌های امنیتی به آنها نمی‌دهند.
دیدگاه تان را بنویسید